Vesturland - 24.12.1966, Side 23

23
hreinasta vitleysa, því að þeir
eru svo nálægt okkar kirkju,
þeir eru bara fanatískari held
ur en nokkrir prestar.
Ég man eftir, því að bæði
séra Bjarni og séra Friðrik
Hallgrímsson, þeir virtu þenn
an trúarflokk mjög mikið, og
ég tel að Herinn hafi unnið
mjög gott starf hér á landi,
það er enginn vafi á því.
En ég man eftir því áður en
ég kom til Isafjarðar, að þá
voru gerð alls konar sprell
á samkomum, og ég man
meira að segja eftir því, að
þegar móðir Sigvalda Kalda-
lóns gekk í Frelsisherinn allt
í einu, þá fóru bræðurnir Guð
mundur og Snæbjörn, sem
voru nú meiri prakkarar en
Eeggert og Sigvaldi, og gerðu
sprell á Her þegar gamla
konan var að vitna, en Sig-
valdi; hann fór niðureftir og
spilaði á orgel fyrir gömlu
konuna.
— Nú, en úr því að ég
minntist á Sigvalda, má ég
til að rifja upp, að þegar
hann var kominn þama inn í
Isaf jarðardjúp og byrjaður að
kompónera, þá kom hann
stundum út á ísafjörð með
lögin sín, og þá var það föst
venja hjá honum, að koma
heim til Helga Sveinssonar,
tengdaföður míns. Og það
var ekki sjaldan, sem ég söng
fyrstur manna lögin hans,
því að hann var enginn radd-
maður sjálfur. Hann kenndi
Brynjóli'ur í
„Kómcó og Júlía“
mér lögin, og eftir því sem
ég kynntist þeim betur, þótti
mér meira gaman að syngja
þau. Stundum sagði hann,
„ja. nú væri gaman ef bróðir
væri kominn,“ og átti þar
auðvitað við Eggert.
-—Nú, ég minntist þama
áðan á Hebron. Það hús
byggði skozkur trúboði, sem
hét Nisbet. Hann hafði þarna
trúarflokk, Kristnir bræður,
sem lét byggja þetta hús og
kallaði það Hebron. Hann safn
aði að sér fólki og þetta var
orðinn býsna stór söfnuður.
Hann var með alls konar
lækningaaðferðir, sem vom
miklar nýjungar fyrir fólk og
það hópuðust í kringum hann
allar mögulegar kellingar sem
trúðu á hans lækningar, ja,
héldu sig vera algjörlega heil-
brigðar eftir það. Hann skaut
í þær meðulum, sprautum og
pillum og öllum fjáranum og
honum varð vel ágengt. Eftir
einhvem vissan tíma og
reynslu í flokknum, þá var
það skírt. Þá fór hann með
það inn í á rétt fyrir neðan
Seljaland, já, eiginlega við
brúna gömlu, og deyf því þar
á kaf í ána. Auðvitað hóp-
aðist hálfur bærinn þarna inn
eftir og þótti gaman að, sér-
staklega þegar þama voru nú
þekktir menn, sem voru rekn
ir þarna á kaf í ána.
— Eitt þótti mér sérkenni-
legt þegar ég kom til ísafjarð
ar, en það vom uppnefnin.
Það lá mjög í landi að menn
væru uppnefndir. Jón Gríms-
son segir einhvers staðar frá
því, að einu sinni hafi verið
samin revía sem ádeila á
þessi uppnefni. Ég varð ekki
mikið var við þetta héma í
Reykjavík áður en ég flutti
vestur, að vísu var það til,
en á ísafirði var varla hægt
að þekkja mann öðm vísi
en með uppnefni. Það var
Þura beinrófa, það var Gvend
ur kindarhaus, Sólon í Slunka
ríki, Gisli doppli og fleiri og
fleiri, og svo var ákaflega al-
gengt, sem mér þótti skrýtið,
að strákar eða börn, vom
kennd við mæður sínar, en
ekki við feður, og mér er
sagt að þetta sé ennþá til.
— Það voru ýmsir kynlegir
kvistir , sem settu svip á bæ-
inn. 1 Slúnkaríki var oft
hávaði og læti mikil. Þá vom
þar saman komnir Jón bassi,
sem kallaður var, kennari
norðan úr Steingrímsfirði,
hagmæltur vel og greindur
maður, en drykkfelldur,
ágætis kall, Gísli Hjálmars-
son doppli, þingmaður Bol-
víkinga, sem fór alltaf suður
á þing, það er að segja, við
komum honum stundum um
borð í skip, strákamir, til
þess að hann kæmist suður á
þing, földum hann undir segli.
Fyrir sunnan tók hann þátt í
skráðgöngunni með einkennis
húfu og var þekktur maður.
Hann sat á þingpöllum og
hélt sig vera þingmann Bolvík
inga. Þessi maður hélt stund-
um hrókaræður uppi á köss-
um og tunnum á Isafirði.
Svo var þarna Jónatan Jóna-
dabsson, en hann gafst upp
á þessum látum og hætti
skyndilega að drekka og fékk
þá húskarlsstöðu hjá Helga
Sveinssyni, passaði kýr hans,
sá um kolakeyrslu heim og
allt mögulegt.
— Á þessum árum var
miklu meira um vinnuafl á
heimilum en nú þekkist. Þá
voru þetta ein til þrjár vinnu
konur á heimili. Húshjálpin
var mikil, en það var lika
mikil vinna á heimilum.
— Það var t.d. mikil vinna
við olíulampana, sem alls stað
ar voru á þessum árum. Ég
man eftir því í Braunsverzl-
un, fyrst eftir að ég kom
þangað sem drengur, að þá
þurfti ég að þrífa alla olíu-
lampa á hverjum einasta
morgni, leggja í ofnana og
svo eftir að farið var að hafa
litli olíulampa úti í glugg-
unum, þá var þetta ekki lítið
verk að pússa öll glös, setja
olíu á lampana og fægja þá.
Síðar komu gasluktir með, ja,
hvað á ég að kalla það,
,,behollara“, sem voru pump-
aðir upp og þá blésu þeir
loftinu upp í þessa lampa og
það voru hvít ljós af þessu.
— Alltaf á hverju hausti
var lagt mikið upp úr því
að birgja heimilið upp af mat,
þyrskling í pækli, niðursoðin
svið og kjöt, slátur og annað
slíkt, og ég man eftir því
að faðir minn hafði hjall við
litla húsið, og þar var stund-
um heil tunna af hval og ým-
iss konar súrmeti.
Við höfum lítið minnzt á
föður Brynjólfs í þessu sam-
bandi, en nú spyrjum við
um hann.
— Föður mínum vegnaði
vel fyrstu árin á ísafirði, en
svo varð hann fátækur maður
og missti sínar eignir og lenti
í bölvuðu basli og einmitt
um það leyti, sem hann var
að hugsa um að senda mig til
mennta. Seinna lagaðist þetta,
þannig að Jens bróðir minn
komst til mennta og varð
læknir.
— Það voru hörmungar-
tímar á ísafirði á tímabili, en
ég tel að höfuðatriðið í basli
föður míns hafi verið fyrst og
fremst það, að hann lenti í
ábyrgðum fyrir menn og tap-
aði peningum á því, skósmið-
unum fjölgaði og svo byrjaði
af fullum krafti innflutningur
á erlendum skófatnaði, svo að
skósmiðir höfðu ekki annað
að gera en að sóla og þvíum-
líkt, en það kunni faðir minn
ekki við því, að hann hafði
nær eingöngu sniðið verkefnin
í hendur sveinanna og lær-
linganna, því að þá voru ekki
bara gerð sjóstígvél, heldur
líka smíðaðir götuskór.
— Ég man eftir því að
faðir minn hafði sérstaka
„leisti,“ sem kallaðir voru,
fyrir Áma Jónsson. Það voru
smíðaðir alveg sérstakir skór
fyrir hann, því iað þeir þurftu
— En svona var þetta, síld
in óð um allt. Daginn eftir
er siglt út Djúpið og við
erum ekki komnir nema undir
Straumnes, eða eitthvað svo-
leiðis, og þar fyllum við bát-
inn aftur. En þegar fór að
líða á haustið, þá hvarf hún
Eniilía Jónasdóttir og Brynjólfur í
„Tannhvöss tengdamamma“
að vera svo breiðir að fram-
an og hafa alveg sérstakt lag,
því hann hafði stóran fót,
kallinn.
— Ég var búinn að segja
þér frá því, að ég hafði verið
á sjónum, og þó að mér lík-
aði þar vel, hafði ég áhuga á
að læra eitthvað og hugurinn
stóð til verzlunarstarfa, sem
ég hafði áður kynnzt. Ég
hafði verið á síld sumarið
1916, sem var eitthvert mesta
síldarsumarið þar vestra. Ég
má til með að segja þér frá
síldinni áður en ég vík nánar
að náminu. Þá óð síldin inn
um allt Isafjarðardjúp. Einu
sinni vorum við undir Grænu-
hlíð, fylltum þar bátinn,
setjum í hann 300 tunnur og
þá rann auðvitað inn á
skammdekkið, en við stóðum
sitt hvoru megin, hásetamir,
tveir og tveir, tilbúnir að
moka af ef að kulaði.
Nú, við fórum með þetta
inn á ísafjörð og þá var tekið
á móti síldinni á Torfnesi, þar
var stór bryggja. Þá voni
engin tæki til að blása afl-
anum upp úr bátnum, við
urðum að gjöra svo vel að
trilla þessu upp sjálfir á hjól-
börum til kverkunar. Þegar
búið var að losa bátinn, var
stímað út aftur, því að mikið
kapp var í mönnum og síldin
vaðandi inn um allt Isa-
fjarðardjúp. Við erum ekki
komnir nema rétt útfyrir
Arnarnes, á milli Arnamess
og Vallna, rétt búnir að þrífa
okkur, þá öskrar nótabass-
inn: „1 bátana“. Þá sér hann
stærðar torfu. Við vomm
steinhissa, allir í bátana auð-
vitað, og við remm kringum
torfuna og fylltum bátinn
aftur bara rétt þarna í kjaft-
inum. En við vorum þreyttir
þegar við vorum búnir að
losa bátinn um kvöldið, en
okkur var gefinn nokkur tími
til að sofa.
eiginlega úr Djúpinu og ég
man eftir að seinasta löndun-
in hjá okkur var á Ingólfs-
firði. En mikið andskotans
ósköp þótti mér gaman að
þessu.
— En þrátt fyrir þetta var
ég linur eftir veikindi mín,
sem ég minntist á áðan, og
hélt því mínu striki, sem
ég hafði sett mér að fara á
skóla.
— Ég hafði kynnzt Sig-
urði Þórðarsyni á Laugabóli
inni í Djúpi, en hann var þá
tiltölulega nýkominn af verzl-
unarskóla í Danmörku og an-
befalaði þennan verzlunar-
skóla mikið. Það varð því að
ráði, að við fæmm um haust-
ið, við Jón Maríasson, haust-
ið 1916 til Kaupmannahafnar.
Þó að ég þénaði vel á síld-
inni þetta sumar, þá átti ég
samt ekki það mikla peninga,
að ég gæti treyst því, að
komast áfram með það, svo
að faðir minn fór til Helga
Sveinssonar,og ég sagði
pabba, að ég þyrfti að fá
að minnsta kosti svona þrjú
þúsund krónur til þess að
vera öruggur, það voru fjári
miklir peningar þá, ha?
— Nú, pabbi fór til Helga
og hann sagði: „Já, mér lízt
vel á þetta, þrjú þúsund
krónur, geturðu útvegað hon-
um góðan ábyrgðarmann?“
Já,já, svo var það nú gert,
víxillinn keyptur, en þegar
búið var að kaupa víxilinn
sagði Helgi: „Láttu strákinn
ekki ráða sig án þess að tala
við mig þegar hann er bú-
inn“.
Svo varð það úr, að þegar
ég kem heim frá Danmörku,
þá sezt ég í Islandsbanka á
ísafirði og þar var kona mín
fyrir.
— Mitt tilhugalíf? Ja, bless
aður góði, það byrjaði þama
í bankanum. Konan mín til
vonandi er þar fyrir í bank-