Heilbrigðismál - 01.03.1986, Síða 15

sóknum að því leyti að þær konur
sem fengið höfðu krabbamein voru
hærri á E-kvarðanum en konur sem
ekki höfðu fengið krabbamein.8
Eysenck hefur sett fram þá til-
gátu að sumum manngerðum sé
hættara en öðrum við að fá krabba-
mein vegna viðbragða þeirra fyrr-
nefndu við streitu. Hann telur að
streita hafi áhrif á þróun krabba-
meinsfruma, annað hvort vegna
beinna áhrifa á frumurnar sjálfar
eða gegnum ónæmiskerfið sem
streita hefur líka áhrif á.9 Hjá tii-
raunadýrum eykur óvænt og óvið-
ráðanleg streita vöxt krabba-
meinsfruma en samfelld streita ger-
Myndin sýnir tvær afþremur víddum á
persónuleikaprófi Eysencks.13 Lóðrétti
kvarðinn sýnir mikið eða lítið tilfinn-
inganæmi, allt frá jafnlyndu fólki
(stable) og til fólks sem er skapbrigðult
(unstable). Lárétti ásinn táknarþá inn-
hverfu (introverted) og úthverfu (extra-
verted). Algengast er að vera nálægt
miðju á þessum kvörðum. Krabba-
meinssjúklingar skera sig úr fyrir það
að þeir eru úthverfir og jafnlyndir.
ir dýrin aftur á móti ónæm fyrir
skaðlegum áhrifum streitunnar.9
Bent hefur verið á að krabba-
meins verði oft vart í kjölfar ýmis
konar erfiðleika á borð við skyndi-
legan ástvinamissi eða atvinnu-
missi.10 Rannsóknum ber þó ekki
saman hvað það snertir því stund-
um virðast slíkir atburðir engin
áhrif hafa á myndun krabba-
meins.11 I þessum rannsóknum er
ekki tekið tillit til þess hvernig fólk
bregst við erfiðleikunum. Rólegt og
áhyggjulaust fólk sem dags dag-
lega er blessunarlega laust við
streitu, eins og t.d. þeir sem eru
lágir á N-kvarða EPI-prófsins, er
illa undir það búið að mæta skyndi-
Iegum og þungum áföllum, að mati
Eysenck. Petta fólk skortir nokkurs
konar bólusetningu gegn skað-
legum áhrifum streitu og þar með
tilhneigingu hennar til að valda
krabbameini.
Loks má geta þess að krabba-
meins gætir sjaldnar hjá fólki með
geðklofa en hjá þjóðinni í heild,12
en geðklofa fylgir einmitt tilfinn-
ingarót og mikil spenna sem getur
varað árum saman.
Skapbrigðull

Mislyndur Viðkvæmur
Kvíðinn Eirðarlaus
Osveigjanlegur Árásargjarn
Alvörugefinn Bráður
Svartsýnn Síbreytilegur
Fálátur Hvatvís
Ofélagslyndur Bjartsýnn
Pögull Virkur
Ovirkur Félagslyndur
Varkár Vingjarnlegur
íhugull Skrafhreyfinn
Rólegur Viðbragðsskjótur
Yfirvegaður Léttlyndur
Areiðanlegur Fjörugur
Jafnlyndur Áhyggjulaus
Gætinn Fallinn til forystu

Jafnlyndur
Sem niðurstöðu af ofangreindum
rannsóknum má segja, að svo virð-
ist sem einhver tengsl séu á milli
krabbameins og sálrænna þátta.
Enn er þó of snemmt að fullyrða
hvort skapgerð hafi áhrif á mynd-
un krabbameins. Fleiri langtíma-
rannsóknir gætu Ieitt okkur nær
réttu svari.
Tilvitnanir:
1. D. M. Kissen, H. J. Eysenck: Persona-
lity in male lung cancer patients. J Psycho-
som Res 1962,6:123-37.
2. H. Berndt, H. Gunther, G. Rothe:
Persönlichkeits struktur nach Eysenck bei
Kranken mit Brustdrusen und Bronchize-
krebs und Diagnoseverzögerung durch
den Patienten. Archiev fiir Gewulstforsch-
ung 1980,50:359-68.
3. A. Coppen, M. Metcalfe: Cancer and
extraversion. Br Med J 1963,2:18-19.
4. S. Greer, J. Morris: Psychological attri-
butes of women who develop breast canc-
er: a controlled study. J Psychosom Res
1975,19:147-53.
5. D. M. Kissen: Relationship between
lung cancer, cigarette smoking, inhalation
and personality. Br J Med Psychol
1964,37:203-312.
6. T. Morris, S. Greer, K. W. Pettingale,
M. Watson: Patterns of expression of anger
and their psychological correlates in wom-
en with breast cancer. J Psychosom Res
1981,25:111-7.
7. S. J. Newman, H. H. Hansen: Fre-
quency, diagnosis and treatment of brain
metastasis in 247 consecutive patients with
bronchogenic carcinoma. Cancer
1974,33:492-6.
8. O. Hagnell: The premorbid persona-
lity of persons who develop cancer in a
total population investigated in 1947 and
1957. Ann NY Acad Sci 1966,125:846-55.
9. S. L. SKlar, H. Anisman: Stress and '
coping factors influence tumor growth.
Science 1979,205:513-5.
10. L. L. LeShan: An emotional life hist-
ory pattern associated with neoplastic dise-
ase. Ann NY Acad Sci 1966,125:780-93.
11. S. Graham, L. M. Snell, J. B. Gra-
ham, L. Ford: Social trauma in the epidem-
iology of cancer in the cervix. J Chronic Dis
1971,24:711-25.
12. C. B. Bahnson, M. B. Bahnson: Canc-
er as an alternative to psychosis, í: D. M.
Kissen, L. L. LeShan (ritstj.) Psychoso-
matic Aspects of Neoplastic Disease. Phila-
delphia, Lippincott, 1964.
13. H. J. Eysenck: Fact and fiction in
psychology. Middlesex England. Penguin
Books, 1965.
Margrét Ólafsdóttir er sálfræð-
ingur og s tarfar á Kópa vogshælin u.
Við framhaldsnám í Svíþjóð vann j
hún að rannsóknum á áhrifum
kra bbam ein sm eðferða r.
HEILBRIGÐISMÁL 1/1986 15