Heilbrigðismál - 01.12.1986, Blaðsíða 12

Ragnarsson
og hættulegra efna, svo sem áfeng-
is og tóbaks. Skattlagning á sykur
og sælgæti getur dregið úr tann-
skemmdum. Lækkun aðflutnings-
gjalda á ávexti getur bætt mat-
aræði.
Pótt stefnumörkun komi frá
stjórnvöldum er æskilegt að fram-
kvæmd ýmissa af þessum verkefn-
um sé í höndum annarra.
Aukin ábyrgð
Margt mótar viðhorf fólks til
heilbrigðis, svo sem fjölskyldan,
skólar, fjölmiðlar, heilbrigðiskerfið
og kirkjan. Upplýsingar, sem þjóð-
in fær um hvað er hollt og hvað
óhollt, stangast þó oft á, þannig að
fólk veit ekki hverju skal trúa. Með
markvissri heilbrigðisfræðslu er
unnt að auka ábyrgð og áhuga
fólks á eigin heilbrigði. í því sam-
bandi má benda á eftirtalda þætti:
□ Mikilvægt er að örva áhuga fólks
á heilsusamlegum lifnaðarháttum
og benda á þann ávinning sem slík-
ur lífsmáti leiðir af sér í vellíðan og
hreysti.
□ Sérstaka áherslu þarf að leggja á
ábyrgð heilbrigðisstarfsfólks og
kennara að sýna gott fordæmi og
skipuleggja þarf nám þessara hópa
með þetta fyrir augum.
□ Auka þarf umræðu um sam-
ábyrgð manna á heilbrigði sínu og
annarra, ekki síst ábyrgð foreldra á
uppeldi bama sinna. Nauðsynlegt
er að fólk fylgist betur með kostn-
aði vegna reksturs heilbrigðisþjón-
ustu.
Gera má ráð fyrir að á næstu
árum muni koma fram nýjar að-
gerðir til að örva heilbrigðan lífsstíl,
og hafa raunar nokkrar nú þegar
skotið upp kollinum, bæði hér á
landi og erlendis. Má þar nefna:
□ Auglýst er eftir starfsfólki, sem
hvorki reykir né ofnotar áfengi.
□ Vinnuveitendur lengja vinnuhlé
starfsmanna, sem nýta þau til
heilsuræktar.
□ Tryggingafélög veita afslátt af ið-
gjöldum (einkum líftryggingum) til
þeirra sem lifa heilbrigðu lífi.
Fjölmiðlar og lífsstíll
Fjölmiðlar gegna afar mikilvægu
hlutverki við mótun lífsstíls. Þeir
eru gluggi samfélagsins og greina
frá því sem gerist og því sem al-
mennt telst mikilvægt og eftirsókn-
arvert. Einnig geta hlutir orðið mik-
ilvægir og eftirsóknarverðir við það
að fá umfjöllun í fjölmiðlum.
Áhrif fjölmiðla á lífsstíl fólks fel-
ast annars vegar í fræðslu og al-
mennum upplýsingum, og hins
vegar í beinum aðgerðum til efling-
ar heilbrigðara lífi, t.d. herferð
gegn reykingum. Einnig eru hin
óbeinu áhrif, áhrifin á undirmeðvit-
undina, ekki síður afdrifarík.
Þjóðfélagið hlýtur að krefjast
þess af fjölmiðlum, einkum þeim
ríkisreknu, að þeir uppfylli þær
skyldur, sem áhrifamáttur þeirra
leggur þeim á herðar. Gæta þarf
þess, að auglýsendur beiti ekki fjár-
hagslegum þrýstingi til að hafa
áhrif á hvernig fjallað er um fram-
leiðslu þeirra. Jafnframt er vert að
benda á að við heilbrigðisfræðslu
ætti að beita þeirri tækni, sem mest
er notuð við gerð auglýsinga í fjöl-
miðlum, einkum sjónvarpi, með já-
kvæðum árangri.
Arðbærar aðgerðir
Hjarta- og æðasjúkdómar og
krabbamein eru þeir sjúkdómar
Breytt
aldurs-
skiptíng
Samkvæmt mannfjöldaspám
sem nýlega voru gerðar, er búist
við að árið 2020 verði álíka mörg
börn og aldrað fólk (annars vegar
yngri en 15 ára, hins vegar 65 ára
og eldri), en árið 1950 voru bömin
fjórum sinnum fleiri en hinir öldr-
uðu. Þetta er dæmi um þær miklu
breytingar á aldurskiptingu þjóðar-
inar sem meðfylgjandi línurit sýna.
Fæðingum fækkar verulega og
eldri íbúamir verða hlutfallslega
| fleiri en áður. Þessi þróun á því
~ eftir að leiða til breytinga á mörg-
js um sviðum þjóðfélagsins, til dæm-
g is mun þörf fyrir bamaheimili og
| skóla minnka, en bæta þarf við að-
= stöðu fyrir aldrað fólk. -jr.
12 HEILBRIGÐISMÁL 4/1986