Heilbrigðismál - 01.12.1986, Blaðsíða 28

HEILBRIGÐISMÁL / Jóhannes Long
um sorbitóls og annarra kolvetna á
blóðsykur eftir neyslu blandaðs
fæðis benda ekki til þess að sykur-
sjúkir hagnist á því að velja neyslu-
vörur sem innihalda sorbitól í stað
sykurs.
Sætuefni úr plöntum
Stöðugt er unnið að því að finna
ný sætuefni. Nokkur þeirra efna
sem fram hafa komið á síðari árum
má sjá í meðfylgjandi töflu, ásamt
efnum eins og glýkyrrisín sem
lengi hefur verið notað sem sætu-
og bragðefni í neysluvörum.
Af þeim sætuefnum sem unnin
eru úr plöntum er það einungis
támatín sem hefur hlotið viður-
kenningu JECFA og sérfræðinefnd-
ar EBE. Ekki hefur þó verið talin
ástæða til að ákvarða markgildi
fyrir efnið, enda má gera ráð fyrir
að neysla þess verði aldrei mikil
Frá pökkuti á sykurskertum ávaxta-
graut.
vegna hins mikla sætustyrks. Tá-
matín er prótein og er því óstöðugt
við hitun og ekki hægt að nota til
bökunar. Efnið hefur verið viður-
kennt til notkunar í neysluvörur í
Bandaríkjunum, Bretlandi, Japan
og Sviss.
Mirakúlín og mónellín eru óstöð-
ug efni auk þess sem rannsóknir
varðandi eituráhrif þeirra eru ekki
fullnægjandi. Efni þessi hafa því
ekki enn verið leyfð til notkunar í
neysluvörur. Steviosíð er hins veg-
ar notað sem sætuefni í margar teg-
undir neysluvara í Japan og neó-
hesperidín tvíhydrókalkón er
viðurkennt sem sætuefni í Belgíu.
Sérfræðinefnd EBE komst hins veg-
ar að þeirri niðurstöðu árið 1984 að
ekki liggi fyrir nægjanlegar rann-
sóknir varðandi eituráhrif stevios-
íðs og neohesperidíns til að hægt sé
að mæla með notkun efnanna.
Glýkyrrisín er unnið úr lakkrísrót
og auk sætustyrks gefur þetta efni
því sterkt lakkrísbragð. Efnið hefur
lengi verið notað í lakkrís og sæl-
gætistöflur og er viðurkennt m.a. í
Bandaríkjunum, Japan og Frakk-
landi. Einnig er glýkyrrisín notað í
mörgum öðrum löndum þrátt fyrir
að heilbrigðisyfirvöld og alþjóð-
legar sérfræðinefndir hafi ekki
viðurkennt efnið til notkunar í
neysluvörur.
I töflunni yfir sætuefni er ekki
gefið upp orkugildi fyrir þau sætu-
efni sem unnin eru úr plöntum og
að byggingu eru prótein. Astæðan
fyrir þessu er sú að efni þessi verða
einungis notuð í óverulegu magni í
neysluvörur vegna mikils sætu-
styrks.
Reglur um notkun
Sætuefni má ekki nota í matvæli
eða aðrar neysluvörur nema notk-
un hafi verið heimiluð samkvæmt
gildandi aukefnalista eða með sér-
stöku bráðabirgðaleyfi. Eiturefna-
nefnd, Manneldisráð íslands og
Ffollustuvemd ríkisins fjalla um
umsóknir um leyfi til notkunar
aukefna, en endanleg ákvörðun er
tekin af heilbrigðisráðherra. Heil-
brigðisyfirvöld ákvarða þannig
hvaða sætuefni má nota í ákveðna
matvælaflokka eða tilteknar teg-
undir neysluvara. Jafnframt eru
sett ákvæði varðandi það magn
efnanna sem heimilt er að nota við
framleiðslu og reglur um merkingu
umbúða.
A árinu 1987 er gert ráð fyrir
gildistöku nýrrar reglugerðar um
notkun aukefna og að út komi nýr
aukefnalisti. Verða þá gerðar aukn-
ar kröfur um merkingu umbúða
fyrir neysluvörur sem innihalda
sætuefni. f aukefnalista verða einn-
ig gerðar nokkrar breytingar varð-
andi notkun gervisætuefna og
sykuralkóhóla. Sætuefni sem unn-
in em úr plöntum verða þó ekki
leyfð hér á landi að svo komnu
máli, enda hefur enginn óskað eftir
heimild til notkunar þeirra.
Neytendum til glöggvunar skal
hér gerð grein fyrir þeim hug-
tökum sem notuð em við umbúða-
merkingar fyrir neysluvömr sem
innihalda sætuefni, en þau eru eft-
irfarandi:
Sykurskert: Hlutfall sykurs í vör-
unni er 10—50% af innihaldi sykurs
í sambærilegri vöm.
I
28 HEILBRIGÐISMÁL 4/1986