Heilbrigðismál - 01.06.1987, Blaðsíða 25

BORGARLÆK.N7SE.VÍBÆTTIÐ Ljósmvndarinn (/óhannes Long)
'
Alþjóðlegi heilbrigðisdagurinn 1987:
Bólusetning handa hverju barni
Hinn 7. apríl er heilbrigðisdagur
Alþjóða heilbrigðismálastofnunar-
innar. í ár var dagurinn helgaður
bólusetningum til að minna á rnikil-
vægi þess að gefa hverju manns-
barni kost á vörn gegn sjúkdómum
sem unnt er að koma í veg fyrir.
Bólusetning er eitt skýrasta dæmi
um mátt forvarnarstarfs í heilbrigð-
ismálum. Bóluefni er annað hvort
úr dauðum sýklum eða notaðir eru
veiklaðir lifandi sýklar. Mislinga-
bóluefni, til dæmis, veldur mynd-
un mótefna sem vernda gegn misl-
ingum síðar. Bóluefni eru vernd-
andi og því ólík lyfjum sem notuð
eru til að lækna sjúkdóma sem þeg-
ar hafa búið um sig.
Nú eru til bóluefni gegn ýmsum
smitsjúkdómum, meðal annars
mænuveiki, barnaveiki, stíf-
krampa, kíghósta, mislingum,
rauðhundum, hettusótt og bólu-
sótt. Lítill vafi leikur á því að til þess
að útrýma tilteknum sjúkdómi með
öllu eru bólusetning og nákvæm
skráning á útbreiðslu sjúkdómsins
veigamestu vopnin. Á þann hátt
tókst að útrýma bólusótt úr heimin-
um á einungis tíu árum. Þaö dæmi
bendir til þess að eina raunhæfa
leiðin til útrýmingar eyðni úr heim-
inum verði einnig bólusetning.
Virks bólefnis gegn þeim sjúkdómi
þarf þó að bíða í nokkur ár enn.
Evrópudeild Alþjóða heilbrigðis-
málastofnunarinnar hefur sett sér
það markmið að útrýma mislingum,
mænusótt, stífkrampa í nýburum,
barnaveiki og meðfæddum rauðhund-
um í Evrópu fyrir 1996. Um 80%
barna í Evrópu eru nú bólusett
gegn þessum sjúkdómum. Til þess
að ofangreint markmið náist þarf
þetta hlutfall að hækka verulega
eða í 95% árið 1990. Ástand þessara
mála er nú einna best á Norður-
löndum og í löndum Austur-
Evrópu. Á íslandi getum við vel
unað okkar hlut hvað snertir ofan-
greinda sjúkdóma með 96—99%
bólusetningarhlutfall.
Hér á landi snúast umræður í
bólusetningarmálum helst um
bólusetningu gegn öðrum sjúk-
dómum en þeim sem hér um ræðir.
Ber þar hettusótt hæst. Sá sjúkdóm-
ur gengur í faröldrum hér og veldur
miklum óþægindum (munn-
vatnskirtilsbólgu, briskirtilsbólgu,
heilahimnubólgu, eistnabólgu) þó
dauðsföll séu nær óþekkt. Til er
virkt bóluefni gegn hettusótt og
notkun þess í öðrum löndum hefur
fækkað tilfellum verulega miðað
við tíðni sjúkdómsins hér.
Vandamál okkar í þessum efnum
eru þó hjóm eitt miðað við þann
vanda sem þróunarlöndin eiga við
að stríða. Arið 1974 hóf Alþjóða
heilbrigðismálastofnunin bólusetn-
ingarherferð um heiminn gegn
berklum, mænusótt, kíghósta, sfíf-
krampa, barnaveiki og mislingum.
Á þeim tíma fengu innan við 5%
barna í þróunariöndunum þessar
bólusetningar. Vegna þessa átaks
er nær helmingur barna í þessum
löndum nú bólusettur. Þrátt fyrir
að enn sé langt í land að ná æski-
legu bólusetningarhlutfalli, t.d. í
líkingu við það sem hérlendis hefur
náðst, er talið að lífi milljón barna sé
bjargað árlega nú þegar. Enn deyja
þó 3,5 milljónir barna á hverju ári í
þróunarlöndunum úr sjúkdómum
sem unnt væri að koma í veg fyrir.
Þessi mál snerta okkur ekki ein-
ungis óbeint, heldur er ljóst að end-
anleg útrýming þessara sjúkdóma
hérlendis er háð því hvernig til
tekst annars staðar. ísland er ekki
lengur einangraður útkjálki og
hingað berast flestar sóttir fyrr eða
síðar. Útrýming umræddra sjúk-
dóma í þróunarlöndum er því for-
senda þess að þeim verði útrýmt
hér, og öfugt. Samstillt átak er því
nauðsynlegt og þátttaka okkar mik-
ilvæg í því efni.
Úr frétt frá Landlæknisembættinu.
HEILBRIGÐISMAU 2/1987 25