Heilbrigðismál - 01.06.1987, Blaðsíða 34

LJÖSMYNDASAFNIÐ / Magnús ólafsson
Mislingafaraldur á fyrsta áratug aldarinnar
Nú, þegarfarið er að bólusetja við mislingum ög beita lyfjum gegn þeim, er
fróðlegt að lesa lýsingu á mislingafaraldri sem gekk hér á landi fyrir um átta-
tíu árum, 1907-1908. Talið er að á þessum árum liafi á fjórða liundrað manns
látist úr mislingum, en þeir liöfðu þá ekki gengið um allt land síðan 1882 er
þeir lögðu að velli á sautjánda hundrað manns (landsmenn voru um sjötíu
þúsund).
Eftirfarandi frásögn Guðmundar Björnssonar landlæknis er úr „Skýrslum
um heilsufar og heilbrigðismálefni á íslandi 1907 og 1908".
„Mislingar. Þeir bárust hingað
snemma sumars 1907 og fyrst til
Reykjavíkur á skipi sem kom frá
Kaupmannahöfn. Þeir sem sjúk-
ir voru á skipinu voru settir í
sóttvarnarhús, þeir einangraðir
sem ekki höfðu haft mislinga, en
hinum öllum sleppt, sem heil-
brigðir reyndust, og lýstu yfir því
upp á æru og samvisku, að þeir
hefðu áður haft mislinga. Meðal
þessara, sem síðast voru nefndir,
var ungur maður, sem fór til
Stykkishóims.
Skömmu síðar kom sú fregn að
þar væru mislingar og reyndist
sönn. Vitnaðist þá að þessi mað-
ur, sem þangað hafði farið, hafði
fengið veikina og aðrir sýkst af
honum.
Stykkishólmur var nú settur í
sóttkví og aðkomufólk í kaup-
Frá fyrri tíð
túninu einangrað á heimilum þar
sem enginn var á mislingaaldri,
og því síðan sleppt út úr kaup-
staðnum eftir hálfan mánuð, því
að það var þá heilbrigt. Þar á
meðal var ung stúlka úr Reykja-
vík. Hún fór svo hingað heim til
sín, með einangrunarvottorð frá
héraðslækni í Stykkishólmi.
Þetta var um konungskomuleyt-
ið og bærinn fullur af fólki. Nú
kom það upp, að þessi unga
stúlka fékk mislinga, en væga,
og hafði hún verið út á götum
áður en það vitnaðist að hún
hefði veikina. Síðar kom í ljós, að
meðan hún var einangruð í
Stykkishólmi, hafði roskin kona
komið á heimilið þar sem hún
var á vist, en allir talið það hættu-
laust aldurs vegna. Rétt eftir að
unga stúlkan var farin til Reykja-
víkur, vitnaðist það vestra að
þessi roskna kona var með misl-
inga, hafði aldrei fengið þá áður.
Um það voru engin boð send
suður. Sóttin gaus nú upp á svo
mörgum stöðum í Reykjavík, að
það var bráðlega auðsætt, að hún
mundi ekki verða stöðvuð og
strangar sóttvarnir gagnslausar,
og var þeim því hætt.
Mislingarnir bárust nú óðfluga
út um allt land og voru í fyllstum
gangi 3 síðustu mánuði ársins
1907 og fram í febrúar 1908. Svo
fór sóttinni óðum að létta og síð-
ast varð hennar vart í ágústmán-
uði 1908, rúmu ári eftir að hún
byrjaði.
í flestum héruðum landsins
leituðust menn við að einhverju
leyti að verja sig veikinni, ýmist
einstakir bæir eða heilar sveitir,
og tókst þetta víðast hvar mjög
vel."
/ meðfylgjandi frásögn af mislinga-
faraldrinum 1907—1908 segir að
sóttin liafi gosið upp á mörgum stöð-
um í Reykjavík „um konungskomu-
leytið". Myndin erfrá komu Friðriks
áttunda Danakonungs til Reykjavík-
ur í ágústmánuði 1907.
34 HEILBRIGÐISMAL 2/1987