Heilbrigðismál - 01.03.1993, Blaðsíða 34

Illustrated London News (Gamlar þjóðlífsmyndir)
Gamalt
Samneyti
við sjúka
Fjölmargir eru þjakaðir
ýmiss konar vesöld auk
örbirgðarinnar svo sem
blindir, lamaðir, heyrnar-
lausir, holdsveikir og þeir
er útsteyptir eru blöðrum
og graftarkýlum. Grefur
smitun þessara sjúkdóma
smám saman meira og
meira um sig vegna þess
að heilbrigðir menn hér
um slóðir forðast ekki
samneyti við hina sjúku.
Því þó þeir noti að vísu
ekki ábreiður og rekkjur
ásamt þessum smitberum
þá eru samgangur, sam-
býli og samseta nálega
að öllu leyti sameiginleg.
Og hvetji einhver menn
til að varast og halda sér
frá slíku samneyti og
kumpánaskap er hann
óðara kallaður hjátrúar-
fullur og lítillar trúar, þar
eð hann trúi ekki að guð
muni með umhyggju
sinni og forsjón varðveita
þá sem hann vill við
góða heilsu og eins lengi
og hann vill. Má raunar
segja að sjúkdómar þess-
ir kvelji yfirleitt alla þá
sem þeir ná tökum á, allt
til dauða á löngu árabili,
vegna þess að þeir eiga
enga völ handlækna né
annarra lækna. Og satt
að segja er varla til einn
eða neinn handlæknir á
allri eyjunni. Þó væri
auðvelt að ráða bót á
smitunarbölinu ef ein-
hvers staðar væri komið
á laggirnar almennum
spítala, og gætu þá góð-
gerðarsamir menn og
guðhræddir komið þang-
að ölmusum sínum, svo
að hægt væri um vik að
sjá fyrir hinum sjúku og
fá að samviskusama og
áreiðanlega handlækna
og greiða þeim sóma-
samleg laun, enda treyst-
um vér því að svo muni
á sínum tíma verða
ákveðið.
íslandslýsing Odds
Exnarssonar biskups,
sattiiti utn 1590 á latínu,
útgefin á íslensku 1971.
Að bera
höfuðið hátt
Islendingar hafa alla
jafna verið töluvert upp
með sér yfir því að þeir
væru af góðu fólki
komnir og „konungborn-
ir" langt fram í ættum,
en þessi skoðun hefur
aftur verið mestmegnis
byggð á fornsögum vor-
um og ef til vill að
nokkru sprottin af þjóð-
ardrambi.
Meðalhæð fslendinga
nú á dögum er nálægt
173 cm. Vér erum fylli-
lega eins háir og Norð-
menn og Svíar, ef ekki
hærri. Ef nú er spurt
hvaðan vér höfum þessa
miklu hæð þá er aðallega
tvennu til að dreifa: Góð
lífskjör, fæði og húsa-
Úr sölubúð í Reykjavík,
1876.
kynni auka hæðina nokk-
uð, en vissulega hafa lífs-
kjör íslendinga verið
mun verri en annarra
Norðurlandabúa alla tíð,
svo ekki getur orsökin
verið þessi. Að öðru leyti
er hæðin arfgeng, eins og
margt annað, og það
liggur því næst að halda
að vér höfum erft hæðina
frá forfeðrum vorum.
Meiri hluti landnáms-
manna ætti eftir því að
hafa verið tiltölulega hár
vexti.
Nú komu flestir Iand-
námsmenn úr héruðum
vestanfjalls í Noregi og
sjávarsveitunum, en ein-
mitt í þessum héruðum
er fólkið nú á dögum til-
tölulega lágvaxið, og svo
hefir það verið um lang-
an aldur, ef ekki frá land-
námstíð. íslendingar eru
eigi eingöngu að hæð
heldur ýmsu öðru frá-
brugðnir norska fólkinu
vestanfjalls. Ef til vill er
þetta sprottið af því að
görnlu landnámsmenn-
irnir, flestir hverjir, hafi
verið úrvalsfólkið, eins
og sögurnar segja, enda
höfðu margir þeirra verið
höfðingjar í Noregi og
höfðingslund þeirra olli
því að þeir þoldu ekki
yfirgang Haraldar hár-
fagra. Það er aftur al-
kunna að höfðingjar eru
alla jafna hærri að vexti
en allur almenningur.
Væri þessi tilgáta rétt þá
mætti segja að ekki væru
gömlu ættareinkennin al-
dauða enn hjá oss Islend-
ingum.
Hvernig svo sem í
þessu liggur þá er það
víst að öll þau erfiðu lífs-
kjör sem vér höfum átt
við að búa frá land-
námstíð hafa ekki megn-
að að lækka oss í lofti.
Eftir þúsund ára kröm og
kúldur, í kulda og
rnyrkri norður undir
heimskauti, ber norræna
kynið höfuðið hátt á ís-
landi og sver sig í ættina
við Austmennina hinum
megin hafsins.
Guðmundur Hannesson: Hxð
íslcndinga. Almanak 1925.
Kröftugt
læknismeðal
Hvernig sem fjallagrös
eru brúkuð eru þau
margreynd að vera hið
hollasta og kröftugasta
læknismeðal og fæði í
nregrusótt og brjóstveiki,
Iangvarandi innantökum
og magaveiki, halda við
jöfnum og góðum hægð-
um og matarmeltingu, en
eru þar hjá yfrið vel nær-
andi.
Söl eru almenn fæða
fjölda manna í nokkrum
héruðum. Um kraft og
næringu sölva til mann-
eldis er margra þjóða
reynsla, og vorrar eigin
fullnóg um fleiri undan-
farnar aldir, og öllum ber
saman þar um að þau
gefi eitthvert hið hollasta
og mest nærandi fæði
fyrir menn og fénað und-
ir eins og ljúffengt að
smekk.
Magtuís Stephensen:
Hugvckja til góðra innbúa
á íslandi, 1808.
34 HEILBRIGÐISMÁl 1/1993