Heilbrigðismál - 01.03.1993, Blaðsíða 23

Jóhannes Long (Ljósmyndarinn í Mjódd)
legt jafnrétti milli kynjanna minnst
á Islandi en mest í Svíþjóð.
Á öllum Norðurlöndunum er
stór gjá milli aldraðra hjóna og
þeirra sem búa einir hvað varðar
efnalega velferð. Aldraðir sem búa
einir eru í hópi þeirra sem minnst
mega sín í efnalegum skilningi í
samfélaginu og mikill meirihluti
þeirra eru konur. Aldraðar íslensk-
ar og norskar konur eru verst settar
hvað varðar lífeyrisréttindi af öldr-
uðum konum á Norðurlöndunum,
enda hafa þær stysta starfsævi utan
heimilis í þeim skilningi að fyrir 25
árum var lægst hlutfall íslenskra og
norskra kvenna í launavinnu utan
heimilis. Þær hafa því ekki áunnið
sér lífeyrisréttindi í sama mæli og
gamlar konur á hinum Norður-
löndunum. Norrænar konur búa
við lélegri efnahagslegar aðstæður
en karlar, þar eru íslenskar konur
engin undantekning.
Ef til vill má segja að aðalniður-
staða rannsóknarinnar sé sú að
gamlar konur á Norðurlöndunum
deili þeim „örlögum" að búa við lé-
legri lífskjör en karlarnir, en sam-
eiginleg „huggun" þeirra er að þær
hafa traustari og betri félagsleg
tengsl en þeir. Ef skoðaðir eru al-
mennir lífskjaraþættir koma karl-
arnir betur út hvað varðar allt
nema félagsleg samskipti. Þeir hafa
hærri tekjur, eiga meiri eignir og
auðæfi, hafa meiri menntun, eru
síður hræddir við ofbeldi, halda
betri heilsu o.s.frv. Þessi mismunur
byggir að miklu leyti á hinni hefð-
bundnu verkaskiptingu kynjanna,
þar sem karlinn hefur lagt allt sitt í
atvinnuna, en konan allt sitt í fjöl-
skylduna. Því má segja að það gildi
fyrir gamlar norrænar konur að
makaval hafi mikil áhrif á lífshlaup
þeirra og að félagsleg staða karlsins
hafi mikið að segja varðandi félags-
lega stöðu konunnar. En vegna
þess að konan er í miklu meiri og
traustari félagslegum tengslum er
hún ekki eins illa stödd þegar hún
verður ekkja og karlinn myndi
verða í sömu sporum.
Sigríður Jónsdóttir er félagsfræðing-
ur og starfar hjá Félagsmálastofnun
Reykjavíkurborgar. Hiin er einnig
kennari við félagsvísindadeild Hdskóla
íslands.
Þekkingar-
þraut
1. Hver margir vistmenn á elli-
heimilum, dvalarheimilum og
langlegudeildum í Reykjavík
eru með falskar tennur (heil-
góma)?
□ a. Sjö af hverjum tíu.
□ b. Átta af hverjum tíu.
□ c. Níu af hverjum tíu.
2. Ef gert er ráð fyrir að ein síg-
aretta sé tíu sentimetra löng
hver er þá heildarlengd þeirra
sígaretta sem seldar voru hér á
landi árið 1990?
□ a. Um 1400 kílómetrar (eins
og hringvegurinn).
□ b. Um 3200 kílómetrar (eins
og bein lína frá Reykjavík
til Rómar).
□ c. Um 40000 kílómetrar (eins
og ummál jarðar).
3. Hve lengi þarf að vera í ljósa-
bekk til að fá jafn mikið af út-
fjólubláum geislum eins og við
að liggja á strönd við Dauðahaf-
ið í Israel í fjórar klukkustundir
um miðjan dag?
□ a. 20 mínútur.
□ b. 2 klukkustundir.
□ c. 20 klukkustundir.
4. Hve mikið þyngist Boeing
747 farþegaþota á tíu árum ef
reykingar eru leyfðar í henni?
□ a. Ekkert.
□ b. Um eitt hundrað kíló-
grömm.
□ c. Um eitt tonn.
5. íslendingar borða meiri fisk
en nokkur önnur Evrópuþjóð,
samkvæmt könnun Manneldis-
ráðs, en hve mikið?
□ a. 53 grömm á dag (19 kg á
ári).
□ b. 73 grömm á dag (27 kg á
ári).
□ c. 93 grömm á dag (34 kg á
ári).
6. Hvaða vítamín er talið hafa
áhrif til góðs gegn kvefi, hjarta-
og æðasjúkdómum, ofnæmis-
sjúkdómum o.fl.?
□ a. A-vítamín.
□ b. B-vítamín.
□ c. C-vítamín.
7. Hvenær var fyrst lýst þeirn
sjúkdómi sem nú er þekktur
undir nafninu AIDS?
□ a. 1981.
□ b. 1983.
□ c. 1985.
8. „Allir veggir og loft eru mál-
uð og gljáð í olíulit en þó eru
postulínshellur á öllum veggj-
um þeirra herbergja sem hafa
terrazo á gólfum." Hvaða bygg-
ingu var svo lýst þegar hún var
tekin í notkun?
□ a. Borgarspítalanum.
□ b. Landspítalanum.
□ c. Vífilsstaðaspítala.
9. Ávöxturinn er upprunninn í
Kína en er nú einna mest rækt-
aður á Nýja-Sjálandi. Hægt er
að geyrna hann í sex mánuði og
í honum er rnikið af ávaxta-
sykri. Við hvaða ávöxt er átt?
□ a. Avókadó.
□ b. Kíví.
□ c. Mangó.
10. „Heilbrigðiskerfið ræktar
bæði heilbrigði og sjúkleika."
Hver er höfundur greinar þar
sem þetta kemur fram?
□ a. Pétur Pétursson læknir.
□ b. Olafur Olafsson land-
læknir.
□ c. Sighvatur Björgvinsson
ráðherra.
Sjd svör d bls. 30.
HEILBRIGÐISMÁL 1/1993 23