Heilbrigðismál - 01.03.1998, Blaðsíða 17

Sigurður Stefán Jónsson
Fiskneysla
á mann á ári
ísland 90 kg
Portúgal 55 kg
Noregur 36 kg
Spánn 34 kg
Danmörk 20 kg
Þýskaland 11 kg
Holland 7 kg
þjóöir, bæði efnahagur, heilbrigðis-
kerfi og lífshættir allir.
Svo skemmtilega vill þó til að
það voru einmitt samanburðar-
rannsóknir Dananna Dyerbers og
Bangs þar sem þeir báru saman
Grænlendinga og Dani, neysluvenj-
ur þeirra og tíðni kransæðasjúk-
dóma, sem komu vísindamönnum
á sporið varðandi áhrif fisk- og
sjávardýrafitu gegn hjartasjúkdóm-
um. Rannsóknir þeirra, sem birtust
árin 1976 til 1979, voru tímamóta-
verk, en fram að þeim tíma höfðu
menn verið að velta því fyrir sér
hvernig á því stæði að Grænlend-
ingar sem borðuðu alla þessa fitu
fengu ekki kransæðasjúkdóm.
Eins og gefur að skilja er að
mörgu leyti varhugavert að bera
saman svo ólíkar þjóðir sem Græn-
lendinga og Dani og draga ein-
hvers konar ályktun þess efnis að
ólík sjúkdómstíðni þjóðanna sé af
völdum mismunandi fiskneyslu.
Þess vegna gefa langtímarannsókn-
ir á fjölmennum en tiltölulega eins-
leitum hóp yfirleitt haldbetri upp-
lýsingar um áhrif fiskneyslu á
heilsufar heldur en samanburður
ólíkra þjóða. í slíkum rannsóknum
er líka yfirleitt hægt að taka tillit til
reykinga og annarra neysluþátta
sem vitað er að hafa áhrif á sjúk-
dóma.
Ferilrannsóknir styðja
tilgátu um hollustu
Að minnsta kosti sjö ferilrann-
sóknir hafa verið birtar fram að
þessu sem styðja þá tilgátu að fisk-
Fiskur ætti að vera á borðum okk-
ar að minnsta kosti tvisvar í hverri
viku.
neysla auki lífslíkur og minnki
hættu á hjartasjúkdómum.
Einna frægust þeirra er hollensk
rannsókn frá árinu 1985 þar sem
825 körlum var fylgt í 20 ár. Að
þeim tíma liðnum höfðu orðið 64%
færri dauðsföll af völdum hjarta-
sjúkdóma í hópi þeirra sem borð-
uðu að jafnaði 35 grömm af fiski á
dag eða sem samsvarar fiskmáltíð
einu sinni til tvisvar í viku.
Vönduð bandarísk rannsókn sem
birtist nýlega leiðir nánast það
sama í ljós. Þar voru könnuð afdrif
1822 karla sem unnu hjá bandaríska
fyrirtækinu Western Electric. Aftur
virðast 35 grömm af fiski á dag
skipta sköpum því dánartíðni af
völdum hjartasjúkdóma og heildar-
dánartíðni var helmingi lægri í
þeim hópi borið saman við þá sem
borðuðu lítinn eða engan fisk.
En þar með er ekki öll sagan
sögð, því nýlega sýndi bandarísk
rannsókn á rúmlega 21 þúsund
körlum allt aðra niðurstöðu. Þar
hafði fiskneysla nákvæmlega engin
áhrif á heilsu, hvorki hjartasjúk-
dóma né lífslíkur. Rannsóknin náði
til stærri hóps en nokkur önnur á
þessu sviði en á móti kemur að hún
stóð aðeins í fjögur ár og því má ef
til vill halda því fram að öll kurl
séu ekki enn komin til grafar í
þessu máli.
Óhrekjanlegar sannanir fyrir
hollustu fiskmetis munu væntan-
lega láta á sér standa enn um sinn.
Rannsóknir á næringu og heilsu
eru einfaldlega ekki þess umkomn-
ar að höndla sannleikann og við
munum ævinlega þurfa að túlka
mismunandi og misvísandi niður-
stöður ólíkra rannsókna, reikna lík-
ur og meta áreiðanleika þeirra. Að
lokum þurfum við sjálf að gera upp
okkar eigin hug og taka eigin
ákvarðanir. Það hef ég gert. Ég er
þeirrar skoðunar að það sé hollt að
borða fisk, jafnt feitan fisk sem
magran, helst tvisvar í viku eða oft-
ar.
Laufey Steingrímsdóttir næringar-
fræöingur, Ph. D., er forstööumaöur
Manneldisráðs íslands. Hiin hefur áð-
ur skrifað í Heilbrigðismál, meðal ann-
ars um hollustu grænmetis og ávaxta
(1/1995), um pasta (3/1995) og um
reykingar og holdafar (1/1996).
HEILBRIGÐISMÁL 1/1998 17