Heilbrigðismál - 01.06.1998, Blaðsíða 22

Heilbrigðismál - 01.06.1998, Blaðsíða 22
Mismunandi svefnlínurit Á mynd A má sjá hvernig eðlilegt svefnmynstur lítur út hjá fullorðnum manni sem hvílist vel. Eftir að hann sofnar dýpkar svefninn fljótt og fer niður á fyrsta, annað, þriðja og síðan fjórða svefnstig. Stig þrjú og fjögur kallast djúpur svefn. Þar er líkaminn kominn í kyrrð með djúpri vöðvaslökun, lækkuð- um líkamshita, lækkuðum blóðþrýstingi, hægari hjartslætti og svo framvegis. Eftir um hálfa klukku- stund á djúpu svefnstigi grynnist svefninn aftur. Um níutíu mínútum frá því að viðkomandi sofnaði er svefninn aftur orðinn grunnur og tekur þá við draumastig. Þar er mjög góð vöðvaslökun einnig, en sjálfvirka taugakerfið er í virku ástandi. Á þessu stigi dreymir fólk yfirleitt. Þegar draumastigi lýk- ur dýpkar svefninn aftur. Endurtekning ferlisins heldur áfram gegnum nóttina með níutíu til hundrað mínútna umferðartíma. Svefninn grynnist þegar nær dregur morgni. Virðist sem þörf líkam- ans fyrir djúpsvefn hafi verið fullnægt á fyrstu fjórum klukkustundunum. Eftir það skiptast á langir draumar og tiltölulega grunnur svefn. Al- mennt vaknar fólk tvisvar til fjórum sinnum á nóttu, og telst það eðlilegt, en flestir muna ekki eftir því. Mynd B sýnir það sem kalla mætti hálfslæman svefn. Sá maður vaknar níu sinnum yfir nóttina. Er athyglisverðast að í fyrsta skiptið vaknar hann af dýpsta svefni. Kann það að tengjast því að fólk byltir sér almennt í dýpsta svefninum. Séu verkir í A líkamanum er hætta á að einmitt það sjálfsagða at- ferli að bylta sér veki fólk eða hálfveki. Mynd C sýnir afar slæman svefn. Sá sjúklingur er lengi að reyna að sofna, nær tveim smádúrum uns hann sofnar klukkan þrjú. Þá tekur við órólegur svefn. Hann nær aðeins þriðja stigs svefni en ekki fjórða stigi. Síðan tekur við langur draumur. Síð- ustu tvær stundir næturinnar eru smádúrar og vök- ur sem telja má að sé nærri gagnslaus svefn. Mynd D sýnir einnig afar slæman svefn. Sá mað- ur sofnar fljótlega eftir miðnætti, nær þriðja en ekki fjórða stigi. Vaknar stutta stund, fær einn langan draum. Eftir tveggja og hálfrar klukkustundar svefn er svefninn sírofinn af vökum milli örstuttra dúra. Hann vaknaði þrjátíu og einu sinni en hélt að hann hefði vaknað þrisvar. Slíkt svefnferli er afar ruglandi. Hinn þreytti maður veit í raun ekki að hann fékk aðeins tveggja til þriggja stunda nothæf- an svefn. Fullyrða má að þeir sem myndir C og D eiga við hafa verið í hrakningum svefnskorts lengi. Þá má fullyrða að þeir munu ekki sofa betur næstu nótt hjálparlaust. Spenna þreytunnar, ekki síst vöðva- spennan, hindrar að þeir geti náð dýpsta svefni. Verkir og erfiðir draumar, sem fylgja langvarandi streituástandi, hljóta að vekja. Batnandi svefni fylgja batnandi draumar. I.S.S. c B D 12 3 4 5 6 7 8 klst. 2 3 4 5 6 7 8 klst. 22 HEILBRIGÐISMÁL 2/1998

x

Heilbrigðismál

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heilbrigðismál
https://timarit.is/publication/638

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.