Samtíðin - 01.05.1934, Blaðsíða 7

S AMTÍÐIN
SÖGNIN UM GflLQRR-LOFT
Á síðari árum hefir allmikið
verið ritað um þann sérstaka arf,
sem íslensk þjóð hafi búið yfir
frá öndverðu og varðveist hafi í
bókmentum vorum. En þrátt
fyrir, hve margt skynsamlegt hef-
ir verið um þetta rætt og ritað,
þá mun þó enn flestum vera ærið
óljóst, í hverju arfurinn er í raun
og veru fólginn. Ein ástæðan fyrir
því er ef til vill sú, að yfirleitt
hefir verið lagt mikið meira kapp
á að kynna mönnum þau tímabil í
sögu þjóðarinnar, er lífið hefir
verið glæsilegast, en hin dapur-
legri tímabil. En nú er nokkuð
vafamál, hvort það á ekki jafnt
við um þjóðir og einstaklinga, að
þá komi auðsæjast í ljós yfir
hverju þær búi, er verulega er
þjappað að þeim. Mikilverðasti
mælikvarðinn á menn er sá, með
hverj um hætti þeir snúast við örð-
ugleikum sínum, ekki síst ef örð-
ugleikarnir eru stórhætta eða voði.
Það er ekki gagnslaust að lesa
sumar ömurlegustu þjóðsögur vor-
ar, einmitt með þetta fyrir aug-
um. Og er ég nú bið lesendur
þessa tímarits að hugleiða með
sér söguna um Galdra-Loft, sem
sögð er af svo mikilli snild af
Skúla prófasti Gíslasyni í þjóð-
sögum Jóns Ámasonar, þá vildi
ég ráða þeim til þess að renna
augunum yfir söguna, þótt ekki
EFTIR RfiGNflR E. KVARfiN
verði hér varið rúmi til þess iið
prenta hana upp. En sennilega eru
þjóðsögurnar svo viða, að margir
eigi þess kost að lesa þetta þar.
Flestir munu verða um það sam-
mála, að þetta sé einhver ferleg-
asta og voðalegasta saga, sem þeir
hafi he.vrt eða lesið. Imyndunarafl-
ið er hamslaust og auðsjáanlega
sjúkt nokkuð. Það þarf beinlínis
stórfelda skáldgáfu og hugmynda-
flug til þess að láta sér koma til
hugar slíkt guðlast eins og að
snúa iðrunarsálmum Davíðs, sem
þjóðinni hafa sennilega verið hug-
stæðastir af öllum bókum ritning-
arinnar, upp á hinn illa anda og
óvin mannkynsins og gera játn-
ingu fyrir allt, sem maðurinn
iiafði gott gjört, á sama hátt eins
og menn skriftuðu fyrir syndir
sínar. Yfirleitt ber svo að segja
hvert atriði sögunnar vott um frá-
l^ærlega öi*t ímyndunarafl og
hugsanadirfsku. Og hefir þar
vissulega orðið mikið úr frekar
litlu tilefni, því að Hannes Þor-
steinsson landsskjalavörður, hef-
ir komist fyrir það, hver þessi
Loftur var og hver hin raunveru-
lega saga hans var. Það er rétt,
að hann var skólapiltur á Iiólum
og lauk þar námi og var að því
3