Samtíðin - 01.05.1934, Blaðsíða 23

SAMTÍÐIN
ár. Wells svarar því, í fám orð-
um sagt, að „réttritun“ Kínverja
leggi slíkan helfjötur á sál þjóð-
arinnar, að öll frjálsborin hugsun
í öllum efnum dvíni og deyi.
Þegar maður hefir varið æsku
sinni og æfi sinni til þess að læra
á fingrum sér einhverja stein-
dauða bókstafsvisku, hversu fá-
nýt og fráleit sem hún er, þá fer
svo á endanum samt, að hann fer
að elska þessa morknu visku,
sem hann keypti svo dýru verði.
Og bókormarnir, sem eru næmir
á dauð tákn og alt það, sem er
löngu líflaust og ófrjótt, þeir
komast til mannvirðinga og valda
í því landi, þar sem hin æðsta
speki snýst um stafkrókana. Þar
ráða hinir „skriftlærðu". Hinir,
sem bera óróann og frjósemina í
sál sinni, þeir lenda í hópi auðnu-
leysingjanna. Þeir falla við próf-
in. Þeir „komast ekki áfram í
heiminum“, sem ekki þekkja lög-
mál stafkrókanna.
Wells segir, að fjöldi Kínverja
þekki ógrynni af rittáknum og
stafkrókum, flokka þeirra, roms-
ur og sérkenni, en komist þó ekki
fram úr algengri blaðagrein,
skynji enn síður hið minsta af
blæbrigðum hugsunarinnar í
prentuðu máli. Þjóðin stynur
dauðaþjökuð undir hinu drepandi
oki stafsetningarinnar. En engum
endist æfin til að læra hana. Þjóð-
in er ólæs og óskrifandi, vegna
þess, hve stafsetningin er „lærð“.
Þeir, sem lesa og skrifa, eru svo
rígbundnir, svo helteknir af hinni
dauðu hlið tungunnar, að líf henn-
ar og meining snertir ekki sál
þeirra.
„Mandarínarnir” einir eru ment.
aðir. En þeir eru alla æfi að læra
að stafa, að læra að greina st frá
/.t. fíinar lifandi stafsetningar-
múmíur sitja yfir velferð þjóðar-
innai', kýta sál hennar og drepa
niður vöxt hennar.
Undarlegan og kvíðvænlegan
liroll setti að mér við að lesa orð
H. G. Wells um þetta mál, og hin-
ar djúpsæju ályktanir hans. Mér
var sem ég sæi í nýju ljósi.
kínversku stafsetninguna.,
sem hér hefir verið valdboðin fyrir
skömmu, valdboðin til þess að gera
til geðs nokkrum stafsetningar-
mandarínum í þessu landi, til þess
að snúa höfðinu á litlum börnum
aftur á bak í hálsliðunum, til
þess að gera einskisverð, löngu
dauð stafkrókalögmál að lærdómi
hinnar gróandi framtíðar, til þess
að leiða að gamni sínu yfir sak-
laus börn og saklausa alþýðu
meiri þraut og bölvun, en fyrir
verði séð, í námi til daglegra
þarfa.
Þeir fáu menn, sem standa að
kínversku stafsetningunni hér á
landi, hafa aðeins eina afsökun,
sem sé þá, að stafsetning er all-
erfitt mál viðureignar, hvernig
sem á því er tekið. En þessi af-
sökun hrekkur skamt, þegar um
það er að ræða, sem ekki g-engur
19