Samtíðin - 01.05.1934, Síða 13

S AMTÍÐIN
hugsanir sínar um hann til enda
— þess eina enda, sem orðið gat,
ef elcki átti að hlaupast á brott
frá sinni eigin instu skoðun. Og
lífsskoðun þátímans fann ekki
rúm í tilverunni fyrir þá misk-
unn, sem menn þó þráðu. Höf-
undar vorra tíma mundu ekki
hafa verið í þessum vanda, sem
þátíminn var, því að nú er oss
hægara að hugsa oss tilveruna
mildari í eðli sínu en þá var unt.
En í sögunni um Loft, hefir ís-
lensk alþýða horfst í augu við og
ekki hvikað undan því, sem í
hennar augum var bitur sannleik-
urinn, að lífið og tilveran væri
hörkuleg og ómildari en jafnvel
kvalin mannleg hjörtu.
Ég mintist fyr á hinar fomu
æfintýrasagnir um Sigurð Fáfnis-
bana. Fræðimenn hafa látið í ljós
undrun sína yfir því, að þegar
minst er þess, að þessar sagnir
eru sprotnar upp úr tröllslegum
byltingum í Evrópu og ógurlegum
átökum milli þjóðflokka, þá skuli
einkis vera minst — sérstaklega
í hinum íslensku útgáfum þessara
sagna — annars en niðurlags og
ósigurs söguhetjanna. Miss Phil-
potts, kennari við Cambridge-há-
skólann á Englandi — sem nú er
látin fyrir skömmu, en sæti átti
meðal ágætustu enskra fræðara
um fomnorræn efni — telur þetta
enga tilviljun. Hún bendir á, að
svo að segja allar fslendingasög-
umar séu einnig með þessu marki
brendar. Allar hinar meiri háttar
sögur eru sorgarleikir. Þetta staf-
ar af því, segir Miss Philpotts,
að þetta fólk vissi, að ekkert
verulegt yrði um mennina vitað,
fyr en hægt var að horfa á þá
standa andspænis hruni sinnar
eigin ytri lífsgæfu. Þá fyrst — er
maðurinn hafði ekkert ytra við
að styðjast — mátti greina hvers-
konar efniviður var í lund hans.
Þessi athugasemd hinnar nafn-
kendu fræðikonu er vissulega
ágæt og sönn. Og það er þessi
staðreynd, sem spennir yfir hið
mikla haf frá hinni göfugu, stó-
isku ró fornsagnanna og alt til
ömurleika sagnarinnar um Galdra-
Loft. Enn er það sorgarleikur
lífsins, sem hugina heillar. Og
þrátt fyrir allan ytri mismun,
þrátt fyrir hið bogna bak átjándu
aldarinnar, þrátt fyrir seigdrep-
andi áþján, andlega og líkamlega,
þrátt fyrir íglu bölsins, sem sog-
ið hafði merg viljans og mann-
dóm'sins um aldir, þá er þó enn
þetta sama hugarfar eftir á ömur.
legasta tímabili þjóðarinnar, að í
þjóðsögum sínum horfist hún í
augu við sína eigin lífsskoðun og
hvikar ekki undan. Völuspá sá
mennina farast svo í RagnarrÖk-
um, að þeirra var framar að engu
getið, í sögunni um Galda-Loft er
horft með samúð, en óhikað á hið
gáfaða ungmenni, sem hjátrú tím-
ans hlaut að skila á vald hinni
gráu, loðnu hönd. Þegar þjóðin
var veikust, var hún þó sterk.
Ragnar E. Kvaran.
9