Samtíðin - 01.12.1952, Page 24

18
SAMTÍÐIN
Gils Guömundsson:

um oxi
11
Sauðaflutningar til Englands 1904
T ESENDUR „Samtíðarinnar“
kunna að minnast þess, að sl. vet-
ur birtust í þáttum þessum tvær
greinar um sauðakaup Englendinga
hér á landi á ofanverðri síðustu öld.
Kom fyrri greinin í desemberheftinu
og nefndist: „Islenzkir sauðir, og
enskt silfur.“ Hin síðari birtist í
febrúar. Hét bún: „Sé ég eftir
sauðiinum.“ Að lokum þeirrar
greinar segir svo: „Það var
ekki fyrr en árið 1896 sem
skyndilega tók fyrir þessa sölu, þeg-
ar sett voru í Englandi alger bannlög
við innflutningi sauðfjár.“
Hér er ekki að öllu leyti rétt frá
sagt. Að vísu voru samþykkt í Eng-
landi lög þetta ár, sem bönnuðu allan
innflutning á lifandi sauðfé, nema
því aðeins að fénu væri slátrað þeg-
ar við skipsfjöl. Bann þetta var sett
af ótta við gin- og klaufaveiki, fjár-
kláða og aðrar pestir, sem talið var,
að flutzt gætu inn í landið með sauð-
fénu. Islendingar reyndu af fremsta
megni að fá undanþágu frá fjár-
flutningsbanni þessu, þar eð hér
hefði aldrei orðið vart gin- og klaufa-
veiki. En þess var enginn kostur.
Bretar voru hræddir við fjárkláðann,
vissu, að hann hafði gengið hér skæð-
ur fyrir nokkuð löngu og töldu
tryggingu skorta fyrir því, að hann
leyndist hér ekki eða kynni að vakna
upp.
Fjárflutningabann þetta nmn hafa
orðið allmikill hnekkir fyrir sölu á
lifandi sauðfé héðan til Englands, en
hindraði ])ó engan veginn þau við-
skipti að fullu og öllu. Enn var um
nokkurt skeið flutt héðan lifandi fé
til Englands og slátrað þegar við
skipshhð.
Gísli Helgason fræðimaður í Skóg-
argerði hefur sent mér bréf og bent
mér á frásagnarskekkju þá, sem hér
hefur nú verið leiðrétt. Þar sem bréf
Gísla er hið fróðlegasta, leyfi ég mér
að birta hér allmikinn hluta þess.
Gísli í Skógargerði segir:
„Utflutningur fjárins hélt áfram
enn um nokkur ár, að minnsta kosti
til 1904. Það haust fór ég til Eng-
lands með sauðafarmi frá Seyðis-
firði. Helzt er ég á því, að næsta
haust hafi og verið flutt út fé, en
úr því mun þetta hafa lagzt niður.
Þó kom hingað enskur maður til
fjárkaupa aftur 1910, en það fé átti
að flytja til Belgíu. Mun sú tilraun
ekki hafa reynzt arðvænleg og var
ekki endurtekin, svo mér sé kunnugt.
Og . áreiðanlega hefur aldrei síðan
verið selt fé hér af Héraði til útflutn-
ings.
Það, sem gerðist í þessum málum
um 1896, var það, að ensk stjórnar-
völd kröfðust þess, að fénu héðan
væri slátrað strax og það kæmi, væri
rekið beint af skipsfjöl í sláturhúsið.
Áður hafði fénu verið komið á gott
haglendi, og heyrði ég talað um
akra í því sambandi, og þar
fékk það að jafna sig og
braggast eftir sveltinn og hina
illu meðferð i skipunum. Við