Fréttablaðið - 28.12.2009, Blaðsíða 26

26 28. desember 2009 MÁNUDAGUR
Menntunarsnautt Ísland?
UMRÆÐAN
Ásthildur Erlingsdóttir skrifar
um menntamál
Í enda árs blasir við sú staða skólanna að þeim er ætlað að
skera niður um miklar fjárhæðir,
í viðbót við það sem þegar búið er,
stórt skarð á nú að höggva í fjar-
námskennslu og öldungadeildir.
Hver á staða hins almenna
borgara að vera hér á landi? Sjá
stjórnvöld fyrir sér þær afleiðing-
ar sem þetta skref kemur til með
að hafa? Hvað varð um þann sann-
leika að menntun sé máttur! Eða
á það bara að eiga við um hluta
þjóðarinnar?
Fjarnám og dreifnám er mik-
ilvægur hluti af menntakerfinu,
einnig í Reykjavík. Þetta form
menntunar er síst síðra en staðar-
nám og þarf sá er slíkt nám sækir
að tileinka sér aga og skipulag,
sem aftur skilar sér út í atvinnu-
lífið. Þessi leið er sú eina sem
margir geta leyft sér að velja, ef
þeir vilja auka við menntun sína
eða klára eldra nám.
Ekki má gleyma að stór hluti
þjóðarinnar er ekki búsettur í
Reykjavík. Það hafa ekki allir
kost á þeim möguleika að sækja
nám á höfuðborgarsvæðinu, eða
að flytja búferlum og taka náms-
lán til að afla sér menntunar. Á
enn og aftur að þrengja að þeim
sem búa á landsbyggðinni? Ef
fjarnám leggst af, eða verður
stórlega skert lokast fyrir náms-
möguleika margra og mannauð-
ur tapast.
Á ég virkilega að trúa því að
stefnan sé sú að byggja tónlistar-
hús með öllum þeim ófyrirsjáan-
lega kostnaði sem þeirri byggingu
fylgir(svo eitt dæmi sé tekið), en
svelta menntakerfið nánast til
ólífis?
Eit t er að
hækka skatta
og ýmsar álög-
ur á landsmenn,
annað er að skera
þannig niður í
menntakerfi og
heilbrigðiskerfi
(það er efni í
annan pistil) að
það hrikti í stoð-
um þeirra. Er
verið að ýta undir landflótta?
Vitað er að þegar þrengir að,
eykst álag á heilbrigðisþjónust-
una og velferðarkerfið, ásamt því
að fleiri vilja fara í nám.
Á að gera þeim sem sækjast
eftir því að bæta stöðu sína , og
þá um leið þjóðfélagsins, eins erf-
itt fyrir og hægt er? Er ekki ein-
mitt þörf á að samfélagið styðji
við menntunarmöguleika lands-
manna? Það verður að gefa ein-
staklingunum rými til að þroskast
og vaxa. Á þann hátt vaxa hér upp
sterkir einstaklingar sem geta
tekið á sig þær byrðar sem verið
er að leggja á axlir landsmanna,
þannig að möguleikar Íslendinga
til menntunar ættu að vera jafnir,
óháð búsetu. Við lifum á tækniöld,
nýtum okkur þá möguleika sem
tæknin býður upp á. Ekki setja
menntun þjóðarinnar til baka um
fjölmörg ár, slíkt verður okkur
ekki til heilla.
Höfundur er formaður fræðslu-
og menningarmálanefndar
Grundarfjarðar.
Eitt er að hækka skatta og ýms-
ar álögur á landsmenn, annað
er að skera þannig niður í
menntakerfi og heilbrigðiskerfi
að það hrikti í stoðum þeirra.
UMRÆÐAN
Sigmundur Einarsson skrifar
um orkuöflun fyrir álver og
gagnaver
Viðtal við Katrínu Júlíusdótt-ur iðnaðarráðherra í Kast-
ljósi þann 16. desember sl. um
fyrir hugað gagnaver á Suðurnesj-
um vakti verðskuldaða athygli.
Nokkuð hefur verið fjallað um viðtalið í fjölmiðlum
þar sem aðkoma Björgólfs Thors Björgólfssonar að
verkefninu hefur verið harðlega gagnrýnd.
En ég varð hugsi yfir því sem ráðherrann sagði
um orkumálin. Hún sagði að raforkan fyrir fyrsta
hluta gagnaversins ætti að koma úr landsnetinu
þar sem nokkrir tugir megavatta ku ganga lausir.
Þetta er einkum athyglisvert í ljósi þess að í fram-
söguerindi fulltrúa Norðuráls á fundi hjá Græna
netinu þann 24. október sl. kom skýrt fram að
þetta sama lausagöngurafmagn á að nota fyrir
fyrsta áfanga álvers í Helguvík.
Í öðru lagi sagði iðnaðarráðherra að það væru
nýjar fréttir fyrir sig að Landsvirkjun horfði til
virkjana í neðri hluta Þjórsár varðandi orkuna
fyrir gagnaverið (allt að 140 MW). Ráðherra benti
þess í stað á jarðhitasvæðin á suðvesturhorni
landsins. Í lagafrumvarpi iðnaðarráðherra um
málið kemur fram að gerður hefur verið samn-
ingur um raforku við Landsvirkjun. Iðnaðarráðu-
neytið hefur á undanförnum árum veitt Hitaveitu
Suðurnesja (nú HS Orku) og Orkuveitu Reykjavík-
ur öll helstu rannsóknarleyfi á jarðhitasvæðum á
suðvesturhorninu. Þar hefur Landsvirkjun enga
aðkomu. Að auki hefur ráðherranum ítrekað verið
bent á að orkan úr jarðhitasvæðunum á suðvestur-
horninu dugar engan veginn fyrir álverið í Helgu-
vík. Er ráðherrann algerlega úti að aka? Er hún
kannski hætt við álverið?
Í þriðja lagi sagði iðnaðarráðherra að Ramma-
áætlun myndi ljúka í næsta mánuði og þá færi að
skýrast hvað næst verður á dagskrá í virkjunar-
málum hjá okkur Íslendingum. Þessi orð ráðherr-
ans sýna glöggt að yfirsýn á málaflokkinn er ekki
til staðar. Rammaáætlun skapar engar orkulind-
ir og harla ólíklegt að hún opni leiðir inn á frið-
uð svæði. Nær allir aðrir orkukostir eru þegar í
umræðunni og á það jafnt við um vatnsafl og jarð-
varma. Ætli hún reikni með að friðun verði létt af
Gullfossi, Dettifossi eða Torfajökulssvæðinu?
Undanfarna mánuði hef ég skrifað greinar um
orkulindir þjóðarinnar í vefritið Smuguna (smu-
gan.is – 1. október, 13. nóvember og 27. nóvem-
ber sl.). Þar tel ég mig hafa sýnt fram á að ef reist
verða þau álver sem áformuð eru sunnan- og norð-
anlands muni þurfa að virkja nánast alla þá orku
sem við eigum í háhitasvæðum. Fáir virðast átta
sig á því að álverið í Helguvík þarf næstum 11-
falda þá orku sem nú er framleidd í Kröfluvirkj-
un (11 x 60 MW = 660 MW) og álver á Bakka við
Húsavík þarf nánast annað eins. Samtals er þetta
liðlega 20-falt afl Kröfluvirkjunar. Álver á Bakka
þarf nær alla tiltæka orku úr háhitasvæðum norð-
anlands, Þeistareykjum, Gjástykki, Kröflu, Náma-
fjalli (Bjarnarflagi) og Fremrinámum og álver
í Helguvík þarf alla orku sem eftir er í háhita-
svæðum suðvestanlands, Reykjanesi, Eldvörp-
um, Svartsengi, Krýsuvík, Hengli, Ölkelduhálsi og
Kerlingarfjöllum og dugar kannski ekki til. Ég hef
óskað eftir svörum iðnaðarráðherra um það hvar
eigi að fá orku til að knýja álverið í Helguvík en
engin svör fengið.
Nú ítreka ég spurningu mína til iðnaðarráð-
herra. Hvaðan á 630 MW afl fyrir álver í Helgu-
vík að koma og hvaðan eiga að koma 80-140 MW
til viðbótar fyrir gagnaver á Suðurnesjum? Svör
á borð við djúpborun og aðrar fjarlægar orku-
hugmyndir eru ekki tekin gild og heldur ekki að
Rammaáætlun muni redda málunum.
Og önnur spurning til vara. Hvernig á að bjarga
málunum ef orkan, sem enginn veit hvaðan á að
koma, reynist ekki vera til? Á íslenska þjóðin að
bæta á sig skaðabótum í björgunarsjóð fyrir eig-
endur ál- og gagnavera? Hvernig væri að byrja á
réttum enda í stað þess að æða áfram eins og vík-
ingar í útrás? Ef svörin eru til ætti iðnaðarráð-
herra ekki að verða skotaskuld úr því að svara.
Annars er illt í efni. Þetta reddast ekki einhvern
veginn. Hinar óþrjótandi orkulindir Íslands eru
hreint ekki óþrjótandi.
Höfundur er jarðfræðingur.
Óvissuferð í boði iðnaðarráðherra
SIGMUNDUR
EINARSSON
Hvernig á að bjarga málunum ef orkan, sem
enginn veit hvaðan á að koma, reynist ekki vera
til? Á íslenska þjóðin að bæta á sig skaðabótum
í björgunarsjóð fyrir eigendur ál- og gagnavera?
Orkurannsóknasjóður Landsvirkjunar auglýsir:
Styrkir til náms
og rannsókna
á sviði umhverfis-
og orkumála
Í boði eru styrkir til nemenda í meistara-
eða doktorsnámi og styrkir til rannsókna
á sviði umhverfis- og orkumála.
Heildarupphæð styrkja að þessu sinni er
allt að 50 m. kr.
Nánari upplýsingar er að finna á vefsíðu
Landsvirkjunar, www.lv.is.
Fyrirspurnir má senda á netfangið
orkurannsoknasjodur@lv.is.
Umsóknarfrestur er til 15. janúar 2010.
Auglýst er eftir umsóknum um námsstyrki og verkefnastyrki
ÁSTHILDUR
ERLINGSDÓTTIR