Fréttablaðið - 12.01.2010, Síða 14
14 12. janúar 2010 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Áratugum saman bjó íslenska þjóðin við skilvirkt og vel
rekið bankakerfi. Stærstu bank-
arnir voru í eigu ríkisins og
bjuggu við öflugt aðhald stjórn-
valda. Fyrir tæpum áratug tók
kerfið hins vegar stakkaskiptum.
Stærstu bankarnir voru seldir
einkaaðilum en ríkisstjórnum sem
stóðu að einkavæðingu bankanna
hugkvæmdist ekki að setja lög
sem komu í veg fyrir krosseigna-
tengsl, ríflega bónusa stjórnenda
eða óhóflegar lántökur bankanna
erlendis. Það þótti ekki samræm-
ast þeirri frjálshyggjupólitík
sem ríkisstjórnir Davíðs Odds-
sonar ráku en einn af hornstein-
um hennar var að einkavæðing
bankanna myndi „leysa fjármagn
úr læðingi“. Því miður reyndust
bankarnir eins og Fenrisúlfur og
frelsi þeirra kallaði ragnarök yfir
íslenskt efnahagslíf. Fyrir fjór-
um árum fékk einn einkavæddu
bankanna, Landsbankinn, leyfi
til þess að reka Icesave-innláns-
reikninga í Bretlandi og Hollandi
og fullvissuðu íslensk stjórnvöld
þarlenda ráðamenn ítrekað um að
slíkir reikningar væru tryggðir
með ríkisábyrgð.
Þegar alvarleg fjármálakreppa
reið yfir heimsbyggðina haust-
ið 2008 hrundu hinir skuldsettu
íslensku einkabankar á fáeinum
dögum. Viðbrögð stjórnvalda í
þessari neyð voru þau að tryggja
innlenda innlánsreikninga að fullu
og dæla peningum í innlenda pen-
ingamarkaðssjóði til að draga úr
skaða Íslendinga sem höfðu fjár-
fest í þeim. Á hinn bóginn gáfu
þau ráðamönnum í Bretlandi og
Hollandi loðin svör um það hvort
staðið yrði við loforð um ríkisá-
byrgð á Icesave-reikningunum.
Sérstaklega var framganga þáver-
andi seðlabankastjóra í fjölmiðl-
um til þess að vekja efasemdir um
þetta hjá ríkisstjórnum Bretlands
og Hollands og kallaði á hörð við-
brögð. Þetta var upphaf þeirrar
millilandadeilu sem síðan hefur
staðið og veldur því að bæði ríkis-
sjóður og íslensk fyrirtæki njóta
afar lítils lánstrausts erlendis. Á
úrlausn deilunnar veltur svo hvort
Íslendingum muni nokkurn tíma
verða treyst aftur til að eiga í
alþjóðlegum viðskiptum.
Núverandi ríkisstjórn hefur
gripið til ýmissa ráðstafana til
að endurreisa traust Íslands og
að sumu leyti hefur það geng-
ið framar vonum. Þannig tók-
ust samningar við kröfuhafa
Glitnis og Kaupþings um að þeir
tækju yfir bankana sem endur-
reistir voru á þeirra grunni og
hefur tekist vel að lágmarka tjón
af gjaldþroti þeirra. Öðru máli
gegnir um gjaldþrot Landsbank-
ans og er orsökin fyrir því Icesa-
ve-deilan. Eignir bankans erlend-
is eru óseldar en væntingar
markaðarins virðast vera að þær
muni duga fyrir öllum forgangs-
kröfum.
Ef svo yrði þá fælust útgjöld
íslenska ríkisins vegna ríkisá-
byrgðarinnar eingöngu í vaxta-
kostnaði. Ólíklegt er að áfram-
haldandi samningaviðræður við
útlendinga lækki hann. Í fyrsta
lagi er Alþingi Íslendinga búið
að samþykkja lög um að miðað sé
við 5,5% vexti, forsetinn hefur
undirritað þau lög og andstæð-
ingar samkomulags við Breta
og Hollendinga hafa gengið út
frá þeim samþykktu lögum sem
markmiði Íslands í frekari samn-
ingum. Hagstæðari lánakjör hafa
enda ekki staðið til boða í öðrum
lánasamningum sem gerðir hafa
verið við erlendar ríkisstjórnir. Á
hinn bóginn gæti vaxtakostnaður
Íslendinga lækkað ef hratt geng-
ur að selja eignir Landsbank-
ans. Áframhaldandi óvissuástand
vegna ríkisábyrgðar er þó ekki til
þess fallið að auka líkur á því.
Meðal almennings á Íslandi
hefur það sjónarmið verið útbreitt
að þjóðin ætti ekki að borga skuld-
ir vegna Icesave-reikninganna.
Enda þótt skuldir vegna Icesave
séu einungis um 11% af erlend-
um skuldum þjóðarbúsins hefur
málið öðlast gífurlegt pólitískt
vægi hér á landi og fyrir tilstuðl-
an forseta Íslands stefnir í nýja
milliríkjadeilu við Hollendinga
og Breta. Jafnframt virðist þó
hafa náðst sátt um það á Íslandi
að það eigi að ábyrgjast Icesave-
reikningana og val þjóðarinnar
snýst nú um hvort miða eigi við
lög Alþingis frá í ágúst sem hefur
verið hafnað sem samningsfor-
sendu af Hollendingum og Bret-
um eða við nýsamþykkt lög sem
forsetinn neitaði að undirrita.
Ljóst er að lögin frá því í ágúst
hafa því aðeins kosti fram yfir hin
nýsamþykktu lög ef það reynist
Íslendingum ofviða að standa við
skuldbindingar sínar og þessi 11%
af erlendum skuldum séu í raun
kornið sem fyllir mælinn. Á hinn
bóginn er tap þjóðarbúsins vegna
óleystrar milliríkjadeilu þegar
orðið umtalsvert þó að það hafi
enn ekki fengist mælt í krónum og
aurum. Það veikir nefnilega stöðu
okkar í illdeilum við aðrar þjóðir
að Íslendingar þurfa á umheim-
inum að halda en hann hefur mun
minni hagsmuni af því að frið-
mælast við Íslendinga.
Valkostir Íslendinga
UMRÆÐAN
Sóley Tómasdóttir skrifar um
borgarmál
Miðborg Reykjavíkur hefur upp á svo miklu meira að
bjóða en bara verslun og þjón-
ustu. Líflegur Austurvöllur og
endurnar á tjörninni, höfnin,
Hljómskálagarðurinn og Bak-
arabrekkan hafa aðdráttarafl
með tilveru sinni einni saman.
Þessir staðir eru þó mest sóttir að sumarlagi og
því oft helst til dauflegt um að litast í miðborg-
inni á köldum vetrardögum. Þessu má auðveld-
lega breyta.
Útivist og hreyfing að vetrarlagi þarf ekki
að kalla á ferðalög til fjalla eða heiða. Arnar-
hóll er ein besta fjölskyldusleðabrekka á land-
inu, á tjörninni geta verið frábærar aðstæður til
skautaiðkunar og Hljómskálagarðurinn er ekki
síður fallegur á vetrum. Miðborgin á að geta
verið lífleg og skemmtileg allan ársins hring.
Allt fram að lokum seinni heimstyrjaldar voru
tilkynningar frá lögreglustjóra um sleðaferðir
barna algengar í dagblöðum. Öll umferð bifreiða
var þá bönnuð á ákveðnum götum og börnin gátu
frjáls og áhyggjulaus stundað þessa vinsælu iðju.
Sambærilegar tilraunir voru gerðar á sjötta ára-
tugnum, en siðurinn er með öllu aflagður í dag.
Hvers vegna er ekki vitað – en ólíklegt verður að
teljast að það hafi verið vegna áhugaskorts meðal
barna.
Á undanförnum misserum hafa borgaryfirvöld
aftur tekið upp á því að loka götum fyrir bílum.
Pósthússtræti hefur nú verið lokað með reglu-
legu millibili að sumarlagi við góðar undirtekt-
ir og tilraunir með lokun Laugavegarins sl. haust
gengu framar vonum.
Í dag munu Vinstri græn leggja fram tillögu
í umhverfisráði Reykjavíkur um lokun Lækjar-
götu frá Hverfisgötu að Geirsgötu þegar aðstæð-
ur eru til sleðaferða á Arnarhóli. Lokunin yrði
þannig hluti af grænum skrefum borgarinnar
og yrði án efa til þess að skapa fjölbreyttara líf í
miðborginni, fjölga útivistarmöguleikum barna
og fjölskyldna og hvetja fólk til útivistar og
hreyfingar yfir vetrartímann.
Höfundur er borgarfulltrúi Vinstri grænna.
Öruggari og skemmtilegri miðborg
SÓLEY
TÓMASDÓTTIR
SVERRIR JAKOBSSON
Í DAG | Icesave-málið
Latte-inu hlíft
Landsbyggðarmanninum Kristni H.
Gunnarssyni var heitt í hamsi að
afloknu Silfri Egils í fyrradag. Hann
settist því við skriftir og jós reiðinni
í eina kjarnyrta bloggfærslu. Kristinn
er reiður vegna þess að Silfrið er
orðinn áróðursþáttur. Kristinn er
hins vegar ekki síður reiður yfir því
til hverra hann telur að
þátturinn höfði. Heilu
og hálfu þáttunum sé
sjónvarpað ótextuð-
um á útlensku og
Silfrið sé því „að verða
vettvangur háskóla-
menntaðs
enskumæl-
andi fólks á
höfuð-
borgar-
svæðinu“. Athygli vekur að Kristinn
nefnir hvergi þá örmu og óskamm-
feilnu miðborgarbóhema sem jafnvel
stelast í einn og einn café latte undir
Agli og félögum. Þykja þeir sleppa vel.
Meiri réttur
Og Kristinn er líka reiður Ríkisútvarp-
inu fyrir að láta þetta viðgangast.
Hann kemst að eftirfarandi niður-
stöðu: „Þeir, sem ekki skilja ensku
eiga ekki bara sama rétt og hinir til
þess að skilja það sem fram fer í
þættinum á RÚV, heldur meiri rétt,
þar sem RÚV er íslenskt sjónvarp á
Íslandi fyrir Íslendinga.“ Það var og.
Valdimar hringsnýst
Athygli vakti fyrir þremur
árum þegar alþingismað-
urinn Valdimar Leó Frið-
riksson hélt uppi málþófi um umdeild
vatnalög og brá sér á klósettið í miðri
ræðu. Það var óvænt enda bryddaði
hann þar upp á nýjung – sem reyndar
hefur ekki verið leikin eftir. Ekki vakti
það síður athygli þegar Valdimar Leó
hætti í Samfylkingunni á meðan þing
stóð enn og gekk í Frjálslynda flokkinn
eftir höfnun í prófkjöri. En Adam var
ekki lengi í Paradís, því Valdimar sneri
fljótlega aftur í Samfylkinguna og
sækist nú eftir leiðtogasætinu
hjá flokknum í Mosfellsbæ.
Það er ekki einsdæmi, enda
tók séra Karl V. Matthíasson
nákvæmlega sama snúning
fyrir skemmstu, sællar
minningar.
stigur@frettabladid.is
E
f til vill er ákvörðun Ólafs Ragnars Grímssonar, for-
seta Íslands, um að vísa lögum um ríkisábyrgð vegna
Ice save-samninga við Breta og Hollendinga einhver sú
versta sem tekin hefur verið í íslenskri stjórnmálasögu.
Ekki af því þjóðin eigi ekki að fá að kjósa um mikilvæg
mál sem varða framtíðarheill hennar, heldur þess dilks sem málið
kann að draga á eftir sér með dýpkun kreppu og versnandi sam-
skiptum við aðrar þjóðir. Ófyrirséð niðurstaða ákvörðunarinnar
ræður ágæti hennar.
Um leið kann ákvörðuninni að verða hampað síðar, hvort heldur
sem það verður af því að ásættanlegri niðurstaða fáist í Icesave-
samningana, eða af því að hún leiði af sér úrbætur á stjórnar-
skránni hvað varðar umgjörð þjóðaratkvæðagreiðslna.
Sérfræðingar í stjórnskipunarrétti, svo sem Björg Thorarensen,
forseti lagadeildar Háskóla Íslands, hafa bent á að lög á borð við
þau sem þjóðinni er nú gert að kjósa um hefðu aldrei farið í þjóð-
aratkvæðagreiðslu ef hér hefði verið búin til umgjörð um slíkar
atkvæðagreiðslur. „Ég þekki ekkert dæmi þess að mál á borð við
þetta, lög um ríkisábyrgð á láni sem er partur af fjárstjórnarvaldi
þingsins, færi í þjóðaratkvæðagreiðslu,“ sagði hún í viðtali við
Fréttablaðið 6. þessa mánaðar.
Enda er það svo að óljóst virðist í huga margra um hvað er kosið.
Þeir sem telja að kosið sé um hvort yfirhöfuð eigi að leggja út fyrir
skuldbindingum vegna Icesave kunna að vera nær sannleikanum.
Verði lögin felld, þá er enginn samningur til staðar.
Eftir 15 mánaða þref og niðurstöðu sem meirihluti Alþingis
taldi ásættanlega verðum við þá aftur á upphafsreit. Um leið er
óvissan algjör um hvort hægt verði að ná betri samningi, viðlíka,
eða hvort niðurstaðan verður enn verri. Bretar og Hollendingar
gætu eins tekið upp ítrustu kröfur, vefengt neyðarlögin og krafist
þess að erlendum reikningseigendum verði bættar innstæður í
Landsbankanum að fullu, líkt og gert hafi verið fyrir Íslendinga.
Nú er þó ekki gerð krafa um annað en lágmarkstryggingu í sam-
ræmi við reglur Evrópska efnahagssvæðisins.
Munurinn á lögunum um Icesave sem samþykkt voru í ágúst og
svo þeim sem nú á eftir að staðfesta eða hafna í þjóðaratkvæða-
greiðslu virðist tæpast réttlæta þá áhættu sem núverandi farveg-
ur þess felur í sér.
Maður vill hins vegar ógjarnan trúa því að einhverjar afbrigði-
legar ástæður kunni að liggja að baki andstöðunni við samninginn
sem virtist í höfn við Breta og Hollendinga. Getur verið að ein-
hver öfl óttist svo mjög það sem bíður þegar landi verður náð að
þau vilji fremur hætta á að sökkva bátnum, eða leggja á úthafið
í algjörri óvissu um hvort landi verði náð annars staðar? Ýmsar
vangaveltur hafa verið uppi um hver þessi Grýla kunni að vera.
Sumir segja að það sé óttinn við að úr skúmaskotum stjórnkerf-
isins birtist gamlir draugar og upplýst verði um syndir úr stjórn-
arsamstarfi fyrri ára. Aðrir velta því fyrir sér hvort slíkur sé ótti
forsvarsmanna sértækra hagsmuna við breytingar sem kunni að
vera samfara aðild að Evrópusambandinu að útsendarar þeirra
vinni allan þann óskunda sem þeir geti og fagni hverjum skugga
sem fellur á samskipti Íslands við önnur ríki. Séu þau öfl til í land-
inu sem best nærast í fákeppni, einangrun og gjaldeyrishöftum
er ljóst að þeim einum gagnast að þyrla upp svo miklu moldviðri
í kring um Icesave að sem flestir glati áttum.
Stefnan tekin á byrjunarreit:
Moldviðri
ÓLI KRISTJÁN ÁRMANNSSON SKRIFAR
BRIDS
SKÓLINN
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Byrjendur ... 25. janúar ... tíu mánudagar frá 20-23
Framhald ... 27. janúar ... átta miðvikudagar frá 20-23
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
• Viltu læra brids? Á byrjendanámskeiði Bridsskólans er
ekki gert ráð fyrir neinni kunnáttu. Þú getur komið ein eða
einn, með öðrum eða í hóp og það er sama hvort þú ert 18
ára eða 90. Eða þar á milli! Sjá bridge.is undir ”fræðsla”.
• Viltu verða betri spilari? Framhaldið hentar breiðum hópi
spilara, bæði þeim sem töluvert kunna og eins hinum sem
eru rétt að slíta fyrsta stokknum. Ekki er nauðsynlegt að
vera með makker. Sjá bridge.is undir “fræðsla”.
• Staður: Síðumúli 37 í Reykjavík. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Uppl. og innritun í síma 898-5427 frá 13-18 daglega.
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦