Fréttablaðið - 09.03.2010, Blaðsíða 14

14 9. mars 2010 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Blessuð samstaðan
Á heimasíðu sinni varar Ögmundur
Jónasson við ómálefnalegum deilum
í Icesave, þær stefni öllu í voða. Fyrir
því séu tvær ástæður: „Í fyrsta lagi, þá
er niðurstaða sem byggir á ósamlyndi
lakari en niðurstaða sem byggir á
samstöðu. Í öðru lagi, þá hefur þjóðin
þörf fyrir að koma sameinuð út úr
þessu máli en ekki sundruð. Þannig
líður öllum betur og við erum fyrir
bragðið betur í stakk búin að
stíga skref inn í framtíðina.“ Gott
og vel. En hversu lengi er hægt
að bíða eftir þessari samstöðu?
Framtíðin lætur
nefnilega ekki
bíða eftir sér.
Eitt atkvæði á mann
Þjóðaratkvæðagreiðslan á laugardag
var merkileg fyrir ýmsar sakir, þetta
var jú fyrsta kosning sinnar tegundar
á lýðveldistímanum. En í því fólust
líka önnur tíðindi, því um leið var
þetta fyrsta kosningin síðan 1944 þar
sem atkvæðavægi var jafnt. Í alþingis-
kosningum gerir kjördæmaskiptingin
það að verkum að sum atkvæði
vega meira en önnur og í sveit-
arstjórnarkosningum getur fjöldi
atkvæða á bak við hvern full-
trúa verið á reiki milli sveitar-
félaga. Því er ekki að heilsa
í þjóðaratkvæðagreiðslu
þar sem hvert atkvæði gildir
jafn mikið.
Skrítið
Jóhannes Jónsson, kaupmaður
kenndur við Bónus, sendi Lilju
Mósesdóttur alþingiskonu skrítið bréf
á dögunum þar sem hann óskaði eftir
fundi með henni. Taldi Jóhannes Lilju
ekki stætt á öðru en að hitta hann í
ljósi þess að hún væri jafnréttissinni
og hjá honum ynnu margar konur.
Jóhannes hefði kannski átt
að láta kné fylgja kviði
og fara fram á fund í
krafti þess að Lilja drykki
kaffi eða henni þættu
appelsínur góðar og slíkt
væri hægt að kaupa í
Bónus.
bergsteinn@frettabladid.is
Það er skiljanlegt að á kreppu-tímum sé uppi rík krafa um
sparnað og hagræðingu í rekstri
ríkisins. Þó má vitaskuld ekki
spara brýnustu nauðsynjar eins
og t.d. að halda 300 milljóna
króna atkvæðagreiðslu þar sem
búið er að draga annan valmögu-
leikann tilbaka. Sparnaðurinn
snýst frekar um að draga úr
óþarfa og þar hafa listamanna-
laun verið nefnd sérstaklega.
Ríkið veitir sem sagt um 350
milljónir á ári í samkeppnis-
styrki sem listamenn af ýmsu
tagi sækja um; rithöfundar,
tónlistarmenn og myndlistar-
menn. Ekki er öfundsvert að
sitja í úthlutunarnefndum um
þessa styrki þar sem sótt er um
margfalt meira fé en hægt er
að úthluta. Á hverju ári furðar
maður sig líka á því að góðir
rithöfundar og listamenn fá
ekki styrki þótt þeir séu svo
sannarlega vel að þeim komn-
ir. Fyrir þessi laun, sem eru svo
sannarlega ekki þungur baggi
á skattgreiðendum, hafa verið
framleiddar ótal afurðir sem
eflt hafa þjóðarstoltið gegnum
tíðina. Þau valda því að menn-
ingarleg staða Íslands er sterk
miðað við höfðatölu, en það væri
hún svo sannarlega ekki ef lista-
menn þyrftu að lifa „á markaði“
eins og það er stundum orðað. Á
Íslandi lifa nefnilega einungis
300 þúsund hræður og markað-
urinn því ansi lítill til að standa
í menningarlegri samkeppni
við margfalt fjölmennari þjóðir
– sem hafa einnig kosið að efla
eigin menningu með ríkisstyrkj-
um til lista.
Listamannalaun eru því dæmi
um afar skynsamlega ráðstöf-
un almannafjár. Peningarn-
ir renna beint til þeirra sem
framleiða menningarverðmæt-
in og gera það raunar fyrir laun
sem eru vel undir meðaltekj-
um. Allir sem einhvern tíma
fara í bókabúð eða listasafn
geta borið vitni um gróskuna
sem þetta veldur. Fyrir þessa
lágu peningaupphæð eykst orð-
stír Íslands á alþjóðavettvangi
margfalt. Öðru máli gegndi hins
vegar um hina gríðarlegu fjár-
festingu landsmanna í því að
hasla sér völl sem viðskiptastór-
veldi. Þeir sem þar véluðu um
voru ekki á neinum listamanna-
launum; á því sviði var hvergi
til sparað enda var haft á orði að
slíkt afreksfólk myndi hrekjast
úr landi ef það fengi ekki marg-
föld laun á við alla aðra. Það
þótti til marks um gríðarlega
öfund að gera athugasemdir við
þau kjör en hvernig á þá að lýsa
þeim sem sjá ofsjónum yfir því
að afreksfólk á sviði lista fái að
gerast láglaunaðir ríkisstarfs-
menn hluta ársins? Sannleikur-
inn í málinu er hins vegar sá að
listiðnin er einstaklega arðbær;
sérhver peningur sem í hana fer
skilar ríkulegri uppskeru.
Þegar litið er á fjárlög ársins
2010 eru raunar margir liðir á
þeim sem ættu mun frekar að
kalla á alvarlega umræðu heldur
en listamannalaun. Þar nægir að
nefna 400 milljóna króna styrk
sem ríkið greiðir hagsmuna-
samtökum sem kallast Samtök
iðnaðarins. Þessi styrkur er inn-
heimtur af fyrirtækjum í iðnaði
óháð því hvort þau hafa kosið
að gerast aðili að þessum sam-
tökum eða ekki. Raunar ekki
af öllum iðnfyrirtækjum því að
álverin eru undanþegin þessum
skatti, eins og svo ótalmörgum
öðrum opinberum gjöldum. Og
hvernig verja svo þessi samtök
ríkisstyrknum? Það kom í ljós á
dögunum þegar formaður þeirra
kallaði eftir breytingum á ríkis-
stjórn. Í þeim fólst annars vegar
að Sjálfstæðisflokkurinn ætti
að setjast í ríkisstjórn og hins
vegar að sú ríkisstjórn (sem
hann kallaði „þjóðstjórn“) ætti
að taka upp stefnu Sjálfstæðis-
flokksins.
Höfum í huga að Sjálfstæðis-
flokkurinn nýtur nú þegar
umtalsverðra ríkisstyrkja – svo
ekki sé minnst á alla styrkina
sem hann hefur þegið frá fyrir-
tækjum útrásarvíkinga. Þarf
virkilega að styrkja þennan eina
stjórnmálaflokk enn frekar í
gegnum hagsmunasamtök sem
hafa tekið að sér að reka áróður
fyrir stjórnmálastefnu hans? Af
hverju gildir þá ekki sama regl-
an fyrir önnur hagsmunasam-
tök? Jafnvel samtök sem hafa
verðugri málstað en styðja við
bakið á stjórnmálaflokki sem er
þegar búinn að koma Íslandi í
þrot einu sinni.
Til eru mörg samtök sem
stunda lobbýisma og hagsmuna-
gæslu. Langflest slík samtök
njóta lítilla sem engra ríkis-
styrkja. Í þessu samhengi er
rétt að nefna sérstaklega sam-
tök rithöfunda og listamanna
– sem hafa af þeim sökum lítið
bolmagn til að útrýma ranghug-
myndum um listamannalaun.
Væri ekki heillavænlegra verk-
efni fyrir þjóðarbúið að styrkja
þau heldur en enn eitt áróðurs-
prójekt Sjálfstæðisflokksins?
Þarfur og óþarfur iðnaður
SVERRIR JAKOBSSON
Í DAG | Listamannalaun
Að „þétta raðirnar“
UMRÆÐAN
Þorbjörg Helga Vigfúsdóttir skrifar um
stjórnmál
Þrátt fyrir ákall Íslendinga um samstöðu og ný vinnubrögð hefur ríkisstjórn
Íslands mistekist að ná samstöðu í þinginu
um nokkurn skapaðan hlut. Stífni og krafa
um hörð vinstri sjónarmið ríkisstjórnar-
flokkanna einkenna umræðurnar og úr
verður argaþras, skortur á samráði, barna-
legar yfirlýsingar og vandræðagangur.
Á tímum efnahagshamfara þarf að lágmarka
innbyrðis átök stjórnmálaflokka á meðan náð
er utan um brýnustu verkefnin. Til þess að það
sé mögulegt þarf að einbeita sér að því að ná
þverpólitískri samstöðu sem tryggir lausnir fyrir
íbúa og samfélag. Slíkt vinnulag er við lýði í
Reykjavíkurborg og hefur verið frá því að ófarirn-
ar dundu yfir. Borgarfulltrúar hafa sett kraft í að
leysa mál og standa sem einn maður í að tryggja
velferð barna, mikilvægustu þjónustuþætti og
öryggi íbúa. Borgarbúar finna að borginni er stýrt
af festu og sanngirni.
Hinum megin við Vonarstrætið standa aftur á
móti yfir átök innan ríkisstjórnarflokk-
anna og milli allra flokka. Ýtrustu kröf-
ur um vinstri áherslur sem leiða til
endalausra deilna, svo sem gríðarlegar
skattahækkanir, stopp framkvæmda í orku-
iðnaði og smáskammtalækningar í lækkun
útgjalda ríkissjóðs eru allt dæmi um vinnu-
brögð sem eiga ekki við þegar öllu máli
skiptir að slökkva elda og koma málum
áfram. Á meðan Alþingi logar í illdeilum
bíða Íslendingar vonlitlir eftir lausnum
fyrir heimilin og fyrirtækin í landinu.
Við lifum á óhefðbundnum tímum sem krefj-
ast óhefðbundinna vinnubragða. Ríkisstjórnar-
flokkarnir hafa ekki enn skynjað þetta þrátt fyrir
algeran ósigur í þjóðaratkvæðagreiðslu helgarinn-
ar. Dagur B. Eggertsson, varaformaður Samfylk-
ingarinnar, og Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstri grænna, segja nú ítrekað að brýnt sé
að „þétta raðir ríkisstjórnarflokkanna“. Þessar
yfirlýsingar eru sorglegar og benda til þess að
enn sé lagt af stað í vegferð ósamstöðu og átaka í
stað þess að leita sátta og samstöðu allra flokka á
Alþingi.
Höfundur er borgarfulltrúi.
ÞORBJÖRG HELGA
VIGFÚSDÓTTIR
Gólfþjónustan er með sérlausnir
í smíði borða fyrir fyrirtæki og heimili.
Við smíðum borð algjörlega eftir þínu
máli svo sem borðstofuborð, sófaborð
og fundarborð.
SÉRSMÍÐI ÚR
PARKETI
info@golfthjonustan.is | golfthjonustan.is
S: 897 2225
U
mmæli Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra í
Fréttablaðinu í gær, um að næsta þjóðaratkvæða-
greiðsla geti farið fram um fiskveiðistjórnunarkerfið,
eru allrar athygli verð. Forsætisráðherrann bendir
réttilega á að deilan um stjórnun fiskveiða hafi klofið
þjóðina áratugum saman. Talsmenn þjóðaratkvæðagreiðslna hafa
oft nefnt fiskveiðistjórnunina sem mál sem hægt væri að gera út
um í þjóðaratkvæðagreiðslu.
Málið er hins vegar flókið. Ríkisstjórnin hefur fyrningarleið-
ina svokölluðu á stefnuskrá sinni; að taka aflaheimildirnar af
útgerðinni á tuttugu ára tímabili og endurúthluta þeim. Talsmenn
sjávarútvegsins segja að slík aðgerð myndi stofna afkomu grein-
arinnar í voða - og hafa mikið til síns máls.
Í þessu máli vegast á réttlætissjónarmið og hagkvæmnis-
sjónarmið. Réttlætissjónarmiðið er að útvegsmenn geti ekki farið
með auðlindina, sem lögum samkvæmt er almenningseign, eins
og sína einkaeign. Hagkvæmnissjónarmiðið vegur hins vegar líka
þungt. Kvótakerfið er skilvirkt og hagkvæmt, hefur reynzt betur
en flest önnur kerfi við skynsamlega stjórnun auðlindarinnar og
hefur skilað gríðarlegri hagræðingu í sjávarútveginum.
Hvaða kosti ætti að leggja fyrir þjóðina þegar kosið yrði um
fiskveiðistjórnunina? Yrði það óbreytt ástand eða hreinræktuð
fyrningarleið, sem segja má að séu ýtrustu kostirnir? Forsætis-
ráðherra segir að vel færi á því að niðurstaða sáttanefndarinnar
svokölluðu yrði lögð fyrir þjóðina. Þá væri þjóðin að kjósa á milli
óbreytts ástands og einhvers konar málamiðlunar. Enn veit eng-
inn hver sú málamiðlun gæti orðið. Kannski yrði hún að halda
óbreyttu kvótakerfi, en leggja hærra veiðileyfagjald á útgerðina.
Einu sinni leit út fyrir að sátt gæti náðst um slíka leið og ástæða
væri til að láta reyna á hvort þjóðin væri henni sammála.
Vandi sáttanefndarinnar virðist hins vegar sá, að ríkisstjórn-
in er ekki í miklum sáttahug þegar sjávarútvegurinn er annars
vegar. Fulltrúar bæði útgerðar og fiskvinnslu hyggjast hætta
störfum í nefndinni, verði skötuselsfrumvarp Jóns Bjarnasonar
sjávarútvegsráðherra að lögum á Alþingi.
Sjálfsagt gefst nægur tími til að ræða sjávarútvegsmálin áður
en til atkvæðagreiðslu kemur, því að fyrst þarf að setja almennar
reglur um þjóðaratkvæðagreiðslur. Ummæli Jóhönnu um þær
reglur benda til að afstaða Samfylkingarinnar hafi breytzt: „Fólk-
ið á að hafa þennan rétt [að knýja fram þjóðaratkvæðagreiðslu]
en ekki bara forsetinn. Það má hugleiða að ef fólkið fær þennan
rétt í lögum, að forsetinn hefði hann þá ekki.“
Síðasta stjórnarskrárnefnd náði ekki saman um nýjar reglur
um þjóðaratkvæðagreiðslur einmitt vegna ágreinings um þetta
atriði. Sjálfstæðismenn, sem kunnu forsetanum litlar þakkir fyrir
að virkja 26. grein stjórnarskrárinnar sumarið 2004, vildu þá
taka málskotsréttinn af forsetanum og færa hann þjóðinni. Sam-
fylkingin var hins vegar alveg á móti því og vildi að forsetinn
hefði réttinn áfram.
Kannski verður ákvörðun forsetans um að synja Icesave-lög-
unum staðfestingar til þess að þverpólitísk samstaða næst um að
setja skynsamlegar reglur um þjóðaratkvæðagreiðslur.
Kannski verður ákvörðun forsetans til að skapa
samstöðu um stjórnarskrárbreytingar.
Kosið um kvóta?
ÓLAFUR Þ. STEPHENSEN SKRIFAR