Fréttablaðið - 13.04.2010, Blaðsíða 29

ÞRIÐJUDAGUR 13. apríl 2010 21
Bónusgreiðslur bankanna til
starfsmanna sinna síðustu árin
fyrir hrun byggðust fyrst og
fremst á huglægu mati stjórnenda
en voru ekki í raun árangurstengd-
ar greiðslur eins og þær voru hugs-
aðar. Bónusarnir voru enn fremur
áhættuhvetjandi og stuðluðu að því
leyti að hruni bankanna, að mati
rannsóknarnefndarinnar.
Í Kaupþingi var enn fremur lagt
hart að lykilstarfsmönnum að taka
lán hjá bankanum fyrir kaupum á
hlutum í bankanum, sem þeim var
síðan gert nær ókleift að losa sig
við.
Fram kemur í skýrslunni að
tíu launahæstu starfsmenn stóru
bankanna þriggja fengu samtals
22,5 milljarða í laun á árunum
2004 til 2008, sem nefndin kann-
aði sérstaklega og framreiknaði.
- sh
Tvö félög Bónusfjölskyldunnar,
Baugur Group og Gaumur, voru
komin í fjárhagsvanda snemma
árs 2008 og lá fyrir að Baugur
gæti ekki staðið við skuldbinding-
ar sínar í mars 2008 án fjárhags-
aðstoðar. Þá var eigið fé Gaums
neikvætt.
Kaupþing kom með tvær
lausnir. Önnur miðaði að því að
skylda Baug til að selja hluti í
bresku félögunum Jane Norman
og Booker. Þar sem markaðsað-
stæður voru slæmar varð Kaup-
þing að kaupa þær. Hin fólst í að
selja Haga til Gaums með 30,6
milljarða láni frá Kaupþingi.
Þetta er eitt dæmi af mörgum
um hjálp bankana við stóra við-
skiptavini með það fyrir augum
að forða þeim frá falli og koma
í veg fyrir að áhrifa þess gætti í
lánabókum bankanna.
- jab
Bankarnir björguðu sér og Bónusfjölskyldunni:
Lánuðu milljarða
til kaupa á Högum
EIN VERSLANA HAGKAUPA Kaupþing veitti eigendum Hagkaupa þrjátíu milljarða til
að koma félagi sínu í var og gera upp við bankann. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Ekki var brugðist við ábending-
um um að áhætta vegna lausafjár-
skorts og fjármögnun bankanna
væri orðin of mikil vorið 2008.
Þetta kemur fram í skýrslu rann-
sóknarnefndar Alþingis vegna
bankahrunsins.
Bent er á að haustið 2008 hafi
Glitnir, Kaupþing og Landsbank-
inn, allir verið komnir vel á veg
með að innleiða stoð 2 í Basel-regl-
unum. Svonefnt CAMELS-mat
allra bankanna vorið 2008 hafi
hins vegar gefið til kynna að lausa-
fjáráhætta og fjármögnunaráhætta
væru helstu veikleikar þeirra.
Í skýrslunni segir að almennt
komi fram að áhætta af hluta-
bréfum, beint í eigu bankanna eða
óbeint sem veð fyrir útlánum, væri
mikil. Glitnir og Landsbankinn eru
nefndir sérstaklega í tengslum við
of mikla áhættu tengda eigendum
bankanna.
„Rannsóknarnefnd Alþingis telur
að hér hafi CAMELS-matið rétti-
lega leitt í ljós tvo verulega áhættu-
þætti í rekstri bankanna. Of mikil
útlán voru veitt vensluðum aðilum
og markaðsáhætta var allt of mikil
hvort sem það var beint eða í gegn-
um útlán bankanna,“ segir í skýrsl-
unni og bent á að bregðast hefði
þurft við með því að draga veru-
lega úr þessari áhættu. Frá því um
vorið hafi hins vegar aukist bæði
lán með veðum í hlutabréfum og
einnig lán til venslaðra aðila. - jab
Enginn brást við ábendingum um lausafjárskort:
Ekki brugðist við
mikilli hættu
Stjórn Glitnis faldi 270 milljóna króna vanmetna
launaskuldbindingu gagnvart Bjarna Ármannssyni í árs-
uppgjöri bankans árið 2008. Hafði stjórnin haft veður
af því að Vilhjálmur Bjarnason,
formaður Félags fjárfesta, ætlaði að
grennslast fyrir um þessa greiðslu
og hugsanlega höfða skaðabótamál
í kjölfar fundarins. Til að koma í
veg fyrir að greiðslan yrði rædd á
fundinum var hún færð yfir á næsta
ár. Í tölvupósti sagði stjórnandi:
„Ekki góðar fréttir. Gefur Vilhjálmi
mögulega skotfæri á fundinum.
Hvernig gat þetta gerst?“ Hann fékk
þetta svar: „Þar sem greiðslan er á árinu 2008 – verður
þetta ekki sett fram í reikningum 2007. Þetta verður því
ekki til umfjöllunar.“
Stjórnendur Glitnis ákváðu einnig að fresta 300
milljóna króna eingreiðslu sem Lárus Welding átti að fá
í ráðningarbónus í febrúar 2008 um eitt ár. Því fylgdu
250 milljóna króna gjöld og skuldbindingar til viðbótar.
Frestunin gerði það að verkum að hægt var að komast
hjá því að gefa greiðslurnar upp í ársreikningi fyrir
2007 og ársfjórðungsuppgjöri 2008. Þannig var staða
bankans fegruð verulega, enda nam skuldbindingin 5,1
prósenti af hagnaði bankans á fyrsta ársfjórðungi.
Nefndin reiknar það út að samningurinn, sem gerður
var við Lárus Welding til fimm ára þegar hann hóf störf,
hafi alls verið upp á 5,1 milljarð króna – sem gerir
rúmlega milljarð á ári. Samningurinn var afgreiddur á
35 mínútna fundi. - sh
Feluleikir í Glitni
LÁRUS WELDING
Rekstrarkostnaður við skrifstofu Sigurðar Einarsson,
stjórnarformanns Kaupþings, í London, nam 1.311,5
milljónum króna á fjögurra ára tímabili, frá 2005 til
2008. Auk Sigurðar var einn starfsmaður á skrifstofunni
fyrri hluta tímabilsins og tveir þann síðari.
Af þessum 1.311,5 milljónum fóru um 760 milljónir
í laun og bónusa. 93 milljónir fóru í húsnæðiskostnað,
121 milljón í ferðakostnað, 134 milljónir í aðkeyptan
sérfræðikostnað og 204 milljónir í
annan kostnað. Rannsóknar-
nefndin hefur frá miðju ári 2009
reynt að fá svör við fyrirspurnum
um þetta mál en án árangurs.
Hvorki innri né ytri endurskoð-
un Kaupþings hafði nokkurt eftirlit
með skrifstofunni og kostnaði
við hana. Innri endurskoðandi
Kaupþings, Lilja Steinþórsdóttir,
sagðist í skýrslutöku ekki vita
hvernig stæði á þessu. „[É]g
held að það sé vegna mjög, bæði vegna þess, eins og
þú segir, að þetta var stjórnarformaðurinn, svona ef
maður reynir bara að líta á sálfræðina á bak við þetta,
og þetta er ekkert endilega það eina sem stjórnendur
bankans voru að taka til sín án þess að það væri eftirlit
með því.“
Spurð nánar um þetta sagði hún: „[J]a, ég er t.d.
með í huga að það var einhver geymsla hérna inni í
Skútuvogi eða einhvers staðar full af einhverjum bílum,
græjum, tjaldvögnum og einhverju svona dótaríi sem
stjórnendur höfðu aðgang að, til dæmis.“ - sh
1,3 milljarðar í rekstur Sigurðar
SIGURÐUR
EINARSSON
Bónuskerfi bankanna hvöttu starfsmenn til að taka óeðlilega mikla áhættu:
Lítið annað en huglægt
mat að baki bónusum
Heildarlaun bankastjóra árin 2004-2008
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
0
m
ill
jó
ni
r
kr
ón
a
Bjarni
Ármannsson*
Sigurjón Þ.
Árnason
Halldór
Kristjánsson
Hreiðar Már
Sigurðsson
* hætti á miðju ári 2007
Björn Ingi Hrafnsson, eigandi og ritstjóri Pressunn-
ar, skuldaði 563 milljónir króna í Kaupþingi í sept-
ember 2008. Á þeim tíma var hann ritstjóri Mark-
aðarins, viðskiptablaðs Fréttablaðsins, og hóf stuttu
síðar að stjórna samnefndum þætti á Stöð 2.
Lánin voru bæði beint til Björns Inga og til
félags í hans eigu, Caramba-hugmyndir og
orð ehf. Lánin til fyrirtækisins voru næst-
um öll í formi framvirkra samninga um
hlutabréf.
Björn Ingi ákvað í gær að taka sér
leyfi sem ritstjóri Pressunnar vegna
umfjöllunar í rannsóknarskýrsl-
unni um lán til félagsins, sem
hefur verið vísað til sérstaks
saksóknara. Í yfirlýsingu frá
honum segir hann að ekkert
ólöglegt sé á ferðinni og hann
vinni að því að hreinsa nafn
sitt af áburði. Þá segist hann aldrei hafa þegið far
í einkaþotu af bönkum eða öðrum stórfyrirtækjum
og aldrei þegið boð í laxveiði frá fyrirtækjum. Það
stangast þó á við upplýsingar í skýrslunni, en þar
kemur fram að hann hafi veitt í boði Glitnis í Laxá í
Leirársveit í júlí 2007 og hann hafi farið til London
í febrúar sama ár vegna Kaupthing Singer & Fri-
edlander.
Ari Edwald, forstjóri 365 miðla, segist ekki hafa
sett sig inn í það hver staða félags Björns Inga hafi
verið á þessum tíma, svo erfitt sé fyrir hann að tjá
sig um þau mál. „Við þekktum ekki til þessara
miklu umsvifa hans þegar hann var ráðinn
hjá okkur, og ég vissi það ekki fyrr en nú.“
Fjölmiðlamennirnir Óli Björn Kárason
og Styrmir Gunnars son voru einnig með
lán yfir 100 milljónum króna í bönkun-
um á tímabilinu 2005 til 2008.
- þeb
Viðskipti félags Björns Inga Hrafnssonar við Kaupþing til sérstaks saksóknara:
Hættir vegna rannsóknar
„Hæ Magnús, Við gengum ekki frá bónus fyrir síðasta ár. Ég legg til 1 millj evrur. Hvað segir
þú. Kv. Se.“
TÖLVUBRÉF SIGURÐAR EINARSSONAR TIL MAGNÚSAR GUÐMUNDSSONAR, BANKASTJÓRA KAUPÞINGS Í LÚXEMBORG, 9. JÚLÍ
2008.
„Takk Meira en nog :-).“
SVAR MAGNÚSAR SAMA DAG.
Gæði útlánasafns bankanna voru
byrjuð að rýrna að minnsta kosti
tólf mánuðum fyrir fall þeirra
og gerði allt fram að fallinu, þótt
ekki sæist þess stað í reiknings-
skilum bankanna. Þetta er meðal
niðurstaðna rannsóknarnefndar
Alþingis í kafla skýrslu hennar
um ytri endurskoðun.
„Þær rannsóknir sem nefndin
hefur gert á fjárhag fjármálafyr-
irtækjanna benda eindregið til
þess að virði útlána og skuldbind-
inga sem þeim tengdust hafi verið
ofmetið í reikningsskilum fyrir-
tækjanna í árslok 2007 og við hálf-
sársuppgjör 2008. Þeir erfiðleikar
í rekstri og fjármögnun margra
viðskiptamanna bankanna sem þá
voru þegar komnir fram, miðað
við þá athugun sem rannsókn-
arnefndin hefur gert, benda til
þess að þar kunni að hafa skeik-
að hundruðum milljarða króna,“
segir í skýrslu nefndarinnar.
Athugun rannsóknarnefnd-
arinnar sýni að þrátt fyrir að
framkvæmdar hafi verið marg-
háttaðar „björgunaraðgerðir“
bæði á árinu 2007 og 2008 hafi
nánast engar sértækar niður-
færslur verið gerðar, „hvað þá
gagnvart stærstu skuldurum
fjármálafyrirtækjanna, en meðal
þeirra voru helstu eigendur fyrir-
tækjanna“. - óká
Verðfall eigna bankanna var hafið ári fyrir hrun:
Eignarýrnunin sást ekki
í reikningum bankanna
Úr skýrslu rannsóknarnefndar