Fréttablaðið - 13.08.2010, Blaðsíða 12

12 13. ágúst 2010 FÖSTUDAGUR
Nýjasti kaflinn í langri
sögu, um hvað hver vissi
og hvenær um gögn Seðla-
bankans um heimild til
gengistryggingar, er sá að
ráðuneytisstjóri viðskipta-
ráðuneytisins hafi vitað
um málið strax í maí. Ekki
næst í Jónínu S. Lárusdótt-
ur í gegnum ráðuneytið og
þar er ekki vitað hvort hún
deildi upplýsingunum með
fleirum. Hér að neðan er
sagan rakin.
5. maí
Kastljós RÚV fjallar um lögmæti
erlendra lána.
6. maí
Seðlabankinn biður um álit Lex.
12. maí
Álit Lex berst til Sigríðar Loga-
dóttur/Seðlabanka Íslands. Þar
segir: „Að okkar mati er ljóst að
óheimilt er að binda skuldbind-
ingar í íslenskum krónum við
gengi erlendra gjaldmiðla. Slíkt
hefur þó engin áhrif á heimildir
til að taka lán í erlendri mynt.“ Í
tilkynningu frá Seðlabankanum,
9. ágúst, er lögð áhersla á að þetta
álit hafi ekki falið í sér neina
skoðun á útlánasöfnum bankanna,
né á því hvort
myntkörfulán
bankanna séu
erlend lán eða
ekki.
18. maí
Dagsetning
minnisblaðs
Sigríðar
Logadóttur,
aðallögfræðings
Seðlabankans.
Þar segir hún að
„töluverð lagaleg
óvissa ríki um
álitaefnið“.
Sigríður segir að
lokum að hún taki
undir álit Lex, en „hafa verður þó
í huga að ekki eru allir lögfræð-
ingar sammála um þessa túlkun
og munu dómstólar eiga síðasta
orðið reyni á álitaefnið fyrir
dómstólum“.
Í maí ræða starfsmenn Seðla-
banka og viðskiptaráðuneytis þessi
mál sín á milli. Jónína S. Lárus-
dóttir, ráðuneytisstjóri viðskipta-
ráðuneytisins, biður Sigríði Rafnar
Pétursdóttur, lögfræðing ráðuneyt-
isins, að vinna minnisblað um lán-
veitingar í erlendri mynt. Sigríð-
ur Rafnar biður Seðlabankann um
aðstoð.
27. maí
Sigríður Rafnar fær álit Lex frá
Seðlabankanum, „aðeins til eigin
nota“, segir ráðuneytið. Sigríð-
ur Rafnar sendir álitið til Jónínu
ráðuneytisstjóra.
9. júní
Minnisblað Sigríðar Rafnar Pét-
ursdóttur, lögfræð-
ings viðskipta-
ráðuneytisins,
til ráðuneytis-
stjóra viðskipta-
ráðuneytis. Sig-
ríður Rafnar
telur þar að lög
um vexti og
verðtryggingu
og lög um neyt-
endalán banni
ekki lánveit-
ingar í erlendri
mynt, tengdar gengi erlendra
gjaldmiðla. Hins vegar sé verð-
trygging á lánum í íslenskum krón-
um „aðeins heimil ef grundvöllur
verðtryggingarinnar er vísitala
neysluverðs“. Álitaefni geti verið í
hvert sinn, hvort lán sé í erlendum
gjaldmiðli eða í íslenskum krón-
um. Þetta komi til álita fyrir dóm-
stólum.
12. júní
Sigríður Logadóttir sendir Sigríði
Rafnar tölvupóst með endursögn
af minnisblaði sínu, sem reifar
álit Lex. Ekki minnisblaðið sjálft.
Ráðuneytisstjóri fær afrit af póst-
inum frá sigríði Rafnar.
14. júní
Hæstiréttur dæmir gengistrygg-
ingu lána ólögmæta.
24. júní
Ráðherra er kynnt efni minnisblaðs
Sigríðar Rafnar, samkvæmt
tilkynningu viðskiptaráðu-
neytis. Samkvæmt upp-
lýsingum frá viðskipta-
ráðuneytinu var ráðherra
ennfremur greint frá því
að sérfræðingur ráðuneyt-
isins hefði fengið minnis-
blað Lex sent frá Seðla-
bankanum í trúnaði. Þá
var honum sagt að það
gengi í sömu átt og minn-
isblað ráðuneytisins.
Hann mun hafa stuðst
við minnisblað ráðu-
neytisins þegar hann
svarar Ragnheiði Rík-
harðsdóttur 1. júlí.
1. júlí
Ragnheiður Ríkharðs-
dóttir þingmaður spyr viðskipta-
ráðherra á Alþingi hvort hann telji
lögmæti myntkörfulána, lán sem
séu „í raun hrein krónulán en með
erlendu viðmiði“ hafið yfir allan
vafa.
Gylfi Magnússon viðskiptaráðherra
svarar Ragnheiði með því að tala
um lögmæti lána í erlendri mynt
og segir lögfræðinga „bæði í við-
skiptaráðuneytinu og annars stað-
ar í stjórnsýslunni vitaskuld hafa
skoðað það mál. Niðurstaða þeirra
er að lánin séu lögmæt. En það er
auðvitað ekki framkvæmdarvalds-
ins að skera úr um það.“ Svo segir
Gylfi: „Telji einhverjir að þessi lán
séu ólögmæt þá ligg[ur] beinast við
að dómstólar skeri úr um það.“
5. júlí
Fundur efnahags- og skattanefndar
og viðskiptanefndar Alþingis um
dóm Hæstaréttar. Spurningar lagð-
ar fyrir FME og Seðlabankann.
27. og 30. júlí
Svör berast frá FME og Seðla-
banka. Þingmenn stjórnarand-
stöðu vekja síðar máls á gögnum
Seðlabanka. Hreyfingin telur að
með þessa vitneskju hefði getað
verið meirihluti á þingi fyrir því á
sínum tíma að leiðrétta skuldir ein-
staklinga frekar en að „etja fólki út
í dómsmál“.
Seint í júlí
Jónína S. Lárusdóttir hættir sem
ráðuneytisstjóri og er ráðin fram-
kvæmdastjóri lögfræðisviðs Arion
banka.
10. ágúst
Gylfi Magnússon viðskiptaráð-
herra segir á RÚV að það sé „mjög
óvenjulegt fyrirkomulag“ að Seðla-
bankinn hafi ákveðið að „upplýsa
ekki ráðherra um þetta og afhenda
lögfræðingi í viðskiptaráðuneyt-
inu þetta með þessum formerkj-
um“. Sjálfur hafi hann ekki vitað
um álitið fyrr en síðsumars eða um
haustið. Í sama þætti segir Gylfi
um svör sín við fyrirspurn Ragn-
heiðar Ríkharðsdóttur frá 1. júlí:
„Ég get ekki séð að ég hafi á neinn
hátt gefið misvísandi upplýsingar.
Þvert á móti sagði ég einfaldlega
það, sem ég vissi að væri rétt.“
Sama dag segir Jóhanna Sigurðar-
dóttir forsætisráðherra það óeðli-
legt að henni hafi ekki verið kynnt
álitið og krefur seðlabankastjóra
skýringa, sem nú er unnið að.
11. ágúst
Sigríður Logadóttir segir í Frétta-
blaðinu að enginn fyrirvari hafi
verið gerður um notkun viðskipta-
ráðuneytisins á tölvupósti sem hún
sendi. Hins vegar hafi álit Lex ekki
átt að fara víðar, enda tíðkist ekki
að dreifa slíkum álitum á aðrar
stofnanir.
12. ágúst
Benedikt Stefánsson, aðstoðarmað-
ur ráðherra, segir við Fréttablað-
ið að Sigríður Rafnar hafi talið að
trúnaður ætti að gilda um öll skjöl-
in, en væntingar Seðlabanka hafi,
eftir á að hyggja, verið aðrar. Þetta
sé misskilningur milli stofnana.
Sama dag segir Sigríður Rafn-
ar við Morgunblaðið að hún hafi
kynnt ráðuneytisstjóra gögnin um
leið og hún fékk þau.
13. ágúst
Benedikt Stefánsson staðfestir við
Fréttablaðið að Jónína hafi feng-
ið skjölin þegar þau bárust Sigríði
Rafnar. Hann getur ekki svarað
fyrir hvort Jónína hafi sent skeyt-
in víðar, því hún hafi lokað fyrir
tölvupóst sinn þegar hún hætti
sem ráðuneytisstjóri. Hann vill
ekki greina frá samtölum við hana
um þetta, né gefa upp síma Jónínu.
Sigríður Rafnar vill ekki tala við
Fréttablaðið og Gylfi ráðherra er
utan símasambands.
Stoppar á fyrrum ráðuneytisstjóra
FRÉTTASKÝRING: Hver er ferill samskipta og fullyrðinga um gögn Seðlabankans um heimild til gengistryggingar?
JÓNÍNA S.
LÁRUSDÓTTIR
GYLFI MAGNÚSSON RAGNHEIÐUR
RÍKHARÐSDÓTTIR

M I N N I S B L
A Ð

Til: S
eðlabanki Íslan
ds / Sigríðar Lo
gadóttur

Frá: L
EX /

Dags: 1
2. maí 2009

Efni: H
eimildir til verðt
ryggingar samk
væmt lögum nr
. 38/2001 um v
exti og
verðtryggingu
I.
„Auðvitað fer vægi álits eftir því hvernig það er rökstutt.
En sá sem biður um álit, hann leggur ákveðnar forsend-
ur fyrir þann sem gefur álitið. Álitið getur verið pottþétt
miðað við þessar forsendur. Hins vegar getur verið að
það megi skoða málið frá öðru sjónarhorni og þá gæti
vægi álitsins rýrnað,“ segir Sigurður Líndal lagaprófessor.
„Álit er aldrei ígildi dóms, því fyrir dómi hafa tveir
aðilar lagt fram sitt mál og rökstutt og þau eru þar vegin
og metin,“ segir hann. Rétt hafi verið af Seðlabankanum
að birta ekki álitið opinberlega. „Því með því væri Seðla-
bankinn að gefa þessu aukið vægi. Álit Seðlabankans
vegur auðvitað meira en einnar lögmannsstofu,“ segir
hann.
Sigurður setur frekar spurningarmerki við afdrif málsins eftir að það kom í
viðskiptaráðuneytið.
„Ef Seðlabankinn myndi senda mér svona mikið mál þá myndi ég vilja fá
leyfi til að segja ráðherranum persónulega frá því, ég gæti ekki annað. Ég
myndi ekki einu sinni nota tölvupóst,“ segir hann. Ráðuneytisstjórinn hefði
því átt að fara lengra með málið. En hvað hefði gerst ef þetta hefði orðið
opinbert á sínum tíma?
„Miðað við þessa ruglingslegu umræðu hefði þetta getað haft mjög
truflandi áhrif á fjármálalífið,“ segir Sigurður. Hefði ráðherra sagt frá álitinu
hefðu skuldarar ekki viljað borga og svo framvegis. Það hefði því verið afar
varhugavert. Ráðherra hefði ef til vill átt að funda í trúnaði með bankastjór-
um viðskiptabankanna og reyna að knýja þá til aðgerða.
Lögfræðiálit er ekki ígildi dóms
SIGURÐUR LÍNDAL
Birgir Hermannsson stjórnmálafræðingur minnir á að
ráðherra beri pólitíska ábyrgð á sínum málaflokki og því
sem embættismenn undir honum vinna að.
„Ef eitthvað fer úrskeiðis þá ber ráðherra ábyrgð gagn-
vart þinginu og verður að svara fyrir það,“ segir Birgir
og nefnir sem dæmi að ef forveri Gylfa, Björgvin G.
Sigurðsson, segðist ekki hafa vitað neitt í aðdraganda
bankahrunsins, þá væri það engin afsökun.
„Það var á ábyrgð Björgvins að vita meira. Það má líka
segja sem svo að Gylfi hefði mátt vita meira um þetta
mál en hann vissi. Það mætti ræða það. En ég fæ ekki
séð að hann hafi verið að villa fyrir eða segja ósatt.“
Birgir á bágt með að sjá að þetta kalli á afsögn
ráðherra, eins og sumir hafa haldið fram. „Ég held að það þurfi nú margir að
segja af sér ef þetta á að vera afsagnarsök.“
Hefði átt að vita meira um málaflokkinn
BIRGIR
HERMANNSSON
Klemens Ólafur
Þrastarson
klemens@frettabladid.is