Fréttablaðið - 13.08.2010, Blaðsíða 17

FÖSTUDAGUR 13. ágúst 2010 17
Evrópumál
Friðrik J.
Arngrímsson
framkvæmdastjóri LÍÚ
Frjáls markaður er undursam-legt tæki til að koma vörum
áleiðis til þeirra sem þurfa á
þeim að halda. Það er enginn einn
maður eða ein stofnun sem heldur
til dæmis utan um matardreifingu
á Vesturlöndum.
Samt gengur sú dreifing alveg
ótrúlega vel. Varanlegur vöru-
skortur þekkist ekki þar sem
markaðurinn er frjáls. Ef það fer
að vanta pylsubrauð mun einhver
sjá sér hag í því að framleiða
meira af þeim, og græða á því.
Ég fæddist og bjó í ríki með
skipulögðu hagkerfi þar sem vöru-
skortur var nær því að vera regla
heldur en undantekning. Það vant-
ar fleiri pylsubrauð um verslunar-
mannahelgi en aðrar helgar, en ef
einn opinber framleiðandi sæi um
framleiðsluna hefði hann veikari
hvata til að bæta í og pylsubrauðin
myndu klárast. Fólk myndi bregð-
ast við með eðlilegum hætti og
byrja að hamstra pylsubrauð fyrir
næstu verslunarmannahelgar.
Vöruskorturinn væri þar með
orðinn varanlegt vandamál. Fljót-
lega myndi einhver ráðamaður
gefa út yfirlýsingu um að nóg væri
af pylsubrauðum fyrir alla, vanda-
málið fælist í hamstrinu. Í fram-
haldinu væru gefnir út skömmtun-
armiðar.
Svona er sósíalísk framleiðsla.
Menn ná sjaldan að framleiða rétt
magn af vöru. Ef neytendur reyna
að bregðast við því er það kallað
hamstur. Ef framleiðendur reyna
að bregðast við því er það kallað
brask. Og hvort tveggja þykir afar
mikilvægt að stöðva.
Kvótakerfi og framleiðslutak-
markanir hafa vissulega vitrænan
tilgang þegar um er að ræða tak-
markaða auðlind, eins og til dæmis
í sjávarútvegi. Í mjólkurfram-
leiðslu eru slíkir kvótar hins vegar
algjört rugl. Hver skyldi takmark-
aða auðlindin þar annars vera?
Hverja er verið að mjólka aðra
en íslenska neytendur?
Einn alversti ráðherra ríkis-
stjórnarinnar, Jón Bjarnason, er
nú um stundir að reyna að ýta í
gegnum þingið sannkölluðu rusl-
frumvarpi um mjólkurkvóta.
Frumvarpið er nákvæmlega jafn-
vont og jafnfrelsishamlandi og
búast má við af einhverju sem sós-
íalískur sveitarómantíker sendir
frá sér, eftir að hafa notið liðsinn-
is helstu sérhagsmunaaðila innan
greinarinnar.
Það hefur raunar áður verið
gagnrýnt, meðal annars af ESB,
hve stjórnsýsla landbúnaðarráðu-
neytisins sé í raun veik og hve
mörgum af eðlilegum verkefnum
ráðuneytisins hafi verið úthýst til
Bændasamtakanna og annarra
hagsmunaaðila. Það er varla hægt
að sjá skýrari birtingarmynd þess
en í þessu máli, þegar lobbýistarn-
ir sjálfir eru bókstaflega farnir
að skrifa frumvörp um eigin mál.
Hvar annars staðar á byggðu bóli
þætti slíkt boðlegt?
Sumir stuðningsmenn frum-
varpsins hafa sagt sem svo að í
frumvarpinu felist engin kerfis-
breyting heldur sé einungis verið
að „skerpa á lögunum“. Skerping-
in felst í því að verið er að leggja
til kvalafullar refsingar á þá
sem taka við mjólk sem fram-
leidd hefur verið án ríkisstyrkja,
eins sanngjarnt og rökrétt og það
hljómar. Breytingin felur í sér
að mjög erfitt ef ekki ómögulegt
verður fyrir nýja aðila að koma
inn á markaðinn í framtíðinni.
Fyrirtækið Mjólka, hefði til að
mynda ekki getað hafið rekstur í
þessu nýja lagaumhverfi. Hver vill
hefja rekstur á markaði sem er
fullmettaður, lögum samkvæmt?
Mun nær hefði verið að „skerpa
á lögunum“ með því að taka af öll
tvímæli um að heimilt væri að
framleiða mjólk að vild umfram
kvóta og selja á markaði. Ef ríkið
vill endilega tryggja ákveðið lág-
marksframboð af mjólk með kvót-
um og niðurgreiðslum þá gott og
vel, en hver í ósköpunum er hætt-
an við það menn framleiði meira?
Hvernig samræmist það atvinnu-
frelsisákvæðum stjórnarskrár-
innar að gera svona lagað? Hvaða
almannahagsmunir krefjast þess
að framleitt sé nógu lítið af mjólk?
Ef til vill eru það sömu
almannahagsmunir og krefjast
þess að allir geti horft á hand-
boltaleik frítt, eins og útvarps-
stjóri og menntamálaráðherra
vilja. Kannski er það fyrirsjáan-
leg afstaða hægrimanns, en ég skil
ekki hvers vegna þeir sem vilja
horfa á handbolta, geti ekki bara
borgað fyrir það sjálfir.
Að mörgu leyti er þó hægt að
vorkenna vinstrigrænum. Þeir
komast til valda í slíkri dýrtíð að
hefðbundin stefnumál þeirra, að
allir fái alltaf frítt í allt, eru ill-
framkvæmanleg. En þá má bara
drepa framtakssemina og kæfa
frumkvæðið á sem flestum svið-
um atvinnulífsins.
Sýna þessum frjálsa markaði
hver það er sem ræður.
Mjólkunarkvótar
Pawel Bartoszek
stærðfræðingur
Í DAG
Það er blekking að aðild að ESB styrki samningsstöðu Íslands
um hlutdeild í deilistofnum eins
og sumir aðildarsinnar hafa hald-
ið fram. Ýjað er að þessu í niður-
lagi leiðara Fréttablaðsins þann
11. ágúst sl., þar sem fjallað er um
makrílveiðar og hugsanleg staða
gagnvart Noregi tekin sem dæmi.
Þjóðir innan ESB hafa hingað
til veitt stærstan hluta makrílsins.
Glíman um réttlátan hlut Íslands
úr makrílnum er því aðallega við
helstu fiskveiðiþjóðir sambandsins.
Við inngöngu í ESB færðist glíman
við þær á annan vettvang. Helsta
vopn okkar í samningum um stjórn
og nýtingu deilistofna eins og makr-
íls er að sem fullvalda þjóð getum
við sjálf ákveðið veiðar úr þessum
stofnum í lögsögu okkar ef ekki
nást ásættanlegir samningar. Þetta
vopn yrði slegið úr höndum okkar
við inngöngu í ESB. Menn geta svo
velt því fyrir sér hvað þá yrði um
kröfur okkar um sanngjarnan hlut
úr makrílnum í viðræðum við Breta,
Dani, Íra, Spánverja, Portúgala og
Hollendinga sem fengju minna í
sinn hlut en nú.
Blekking um ESB
og deilistofna
AF NETINU
Sjálfstæðara Alþingi
Ein lexía af klúðrinu um lögfræðiálit Seðlabankans, stofnun sem heyrir
undir framkvæmdavaldið, er að Alþingi verður að fara að vinna á sjálf-
stæðari hátt.
Alþingi verður að fara að taka frumkvæðið um lagasetningu og hafa á
sínum snærum hóp sérfræðinga óháða frá framkvæmdavaldinu.
Nefndir Alþingis þurfa að vera a.m.k. jafn upplýstar um mál líðandi
stundar og fulltrúar framkvæmdavaldsins.
Án sjálfstæðrar upplýsingaveitu getur Alþingi ekki sinnt sínu starfi og
mun halda áfram að verða háð framkvæmdavaldinu um hvað og hve-
nær það fær skammtaðar fréttir af mikilvægum málum sem viðkemur
kjósendum.
Það getur aldrei talist lýðræðislegt að ókosnir fulltrúar framkvæmda-
valdsins hafi upplýsingar sem kosnir fulltrúar kjósenda hafa ekki tíman-
legan aðgang að.
blog.eyjan.is/andrigeir
Andri Geir Arinbjarnarson
FRÍTT Í BÍLASTÆÐAHÚS! • VERSLANIR OPNAR TIL KL. 17:00
Í miðborginni okkar finnur þú bækurnar,
námsgögnin, fatnaðinn, gleraugun, úrin og
allt sem þú þarfnast fyrir haustið og veturinn.
Njótum þess að versla, nærast og mærast
saman í miðborginni okkar um helgina.
Sjáumst!
Hinn frábæri farandkvartett 3 raddir & Bítur skemmtir á Ingólfstorgi kl. 14:00 og
heldur þaðan að Lækjartorgi, Hjartatorgi, Skólavörðustíg og Laugavegi til kl. 17:00
LANGUR LAUGARDAGUR 14. ÁGÚST