Fréttablaðið - 14.09.2010, Blaðsíða 12
12 14. september 2010 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Þ
ingmannanefndin sem fjallaði um skýrslu rannsóknar-
nefndar Alþingis gerir tugi tillagna um breytt vinnu-
brögð á Alþingi, í ríkisstjórn og stjórnsýslunni. Nefndin
vill sömuleiðis gera miklar breytingar á lagaumhverfi
fjármálamarkaðarins, styrkja og bæta eftirlitsstofn-
anirnar og láta rannsaka betur ýmsa þætti tengda hruninu. Af
umræðum á Alþingi í gær virtist sem samstaða gæti náðst um
að rannsaka ekki aðeins lífeyrissjóði, sparisjóði og eftirlitsstofn-
anir, eins og nefndin leggur til, heldur jafnframt hvernig staðið
var að einkavæðingu ríkisbankanna, en margt bendir til að þar
liggi rætur bankahrunsins að einhverju leyti.
Á blaðsíðu sex í Fréttablað-
inu í dag er birtur útdráttur úr
tillögum og ályktunum þing-
mannanefndarinnar. Segja má
að þetta sé listi verkefna, sem
þarf að ráðast í til að koma
Íslandi af stigi viðvaningshátt-
arins og hjárænunnar, sem átti
sinn stóra þátt í að við réðum
ekki við það áfall sem hin alþjóðlega fjármálakreppa var og lent-
um því í miklu alvarlegra efnahagshruni en flest önnur ríki.
Listinn er býsna langur og sýnir að enn, tveimur árum eftir
hrun, er gríðarlega mikið starf óunnið við að búa svo um hnútana
að áfall á borð við bankahrunið geti ekki endurtekið sig. Ýmis-
legt hefur verið gert til að reyna að koma efnahagslífinu aftur
á lappirnar og aðstoða þá sem verst urðu úti þegar bankakerfið
og krónan hrundi. En engar raunverulegar kerfisumbætur hafa
átt sér stað.
Veikleikar íslenzkra stjórnmála og stjórnsýslu eru að sjálf-
sögðu ekki hin beina orsök bankahrunsins, en þeir komu ákaf-
lega skýrt í ljós þegar kreppan reið yfir. Ef ekkert verður að
gert, getur svo farið að við stöndum aftur í svipuðum sporum
ef samfélagið verður fyrir öðru stóráfalli, sem getur orðið af
einhverjum allt öðrum toga en fjármálakreppan. Þess vegna
dugar ekki að einblína á fjármálamarkaðinn og regluverk hans;
það þarf að fara rækilega ofan í saumana á því hvernig íslenzka
stjórnkerfið virkar.
Verkefnalistann ættu Alþingi og ríkisstjórn að setja fram með
skýrum og skilmerkilegum hætti og gera almenningi grein fyrir
því með reglulegu millibili hvernig gengur að hrinda verkefn-
unum í framkvæmd; hvað er búið, hvað er í vinnslu og hvað er
ógert. Listanum ætti sömuleiðis að fylgja býsna ýtarleg tíma-
áætlun um það í hvaða röð á að framkvæma verkefnin.
Það hrökk út úr forsætisráðherranum í samtölum við frétta-
menn um síðustu helgi að þingmannanefndin hefði verið sett á
laggirnar til að róa almenning. Nú stendur mikill styr um til-
lögur meirihluta nefndarinnar um að draga nokkra fyrrverandi
ráðherra fyrir landsdóm. Hugsanlega myndi það róa einhvern
að sjá þessum einstaklingum refsað. Það ætti þó að róa miklu
fleiri að sjá að verið sé að vinna markvisst og skipulega, í breiðri
pólitískri sátt, að því að renna styrkari stoðum undir aga og stöð-
ugleika í pólitík, stjórnsýslu og efnahagslífi á Íslandi.
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Verkefni kirkjunnar
Þjóðkirkjan
Gunnar Bragi
Sveinsson
alþingismaður
Málefni kirkjunnar eru mikið rædd sem von er. Ljóst er að æðsti maður
hennar um tíma braut gegn þeim sem hann
átti að verja og sýna trúnað og komst því
miður upp með það í stað þess að svara
fyrir gjörðir sínar. Kirkjan hefur brugðist
við með því að skýra hvernig hún bregst
við málum sem þessum. Fagna ég því að
lærðir og leikmenn ætli að gera allt til að
viðbrögð við glæpum sem þessum verði
rétt. Ég trúi því að barátta þeirra sem
brotið var á muni leiða af sér betri kirkju
og betra samfélag.
Kirkjan byggir, eins og flestir aðrir
söfnuðir eða félög, á fólkinu sem þar starf-
ar, lærðum og leikmönnum. Fyrir þessa
aðila eru atburðir sem þessir áfall og sorg
þó með öðrum hætti en hjá fórnarlömbun-
um. Því er mikilvægt að þessi stóri hópur
verði ekki dæmdur af atburðum sem þess-
um. Innan kirkjunnar starfar mikið af afar
hæfu og góðu fólki sem tekið hefur þátt í
að skapa gleðilegustu minningar margra
eða verið huggun og styrkur í sorg. Þetta
góða fólk, presta, starfsmenn eða almenna
þegna kirkjunnar má ekki líta á sem saka-
menn. Þetta er fólkið sem breyta mun
starfsháttum kirkjunnar til lengri tíma.
Ég er í þjóðkirkjunni en sumir í minni
fjölskyldu eru það ekki, t.d. konan mín.
Synir mínir ráða því sjálfir hvort þeir láta
ferma sig eða ekki og hefur einn kosið
að gera það ekki. Ég ber jafn hlýjan hug
til þeirra sem ekki eru í þjóðkirkjunni
og þeirra sem þar eru. Á Sauðárkróki,
þar sem ég ólst upp og fjölskyldan hefur
lengstum búið, hafa prestar og starfs-
fólk kirkjunnar reynst íbúum afar vel og
skipta miklu í samfélaginu og fyrir það
er ég þakklátur. Of margir, þar á meðal
stjórnmálamenn, virðast ætla að nýta þá
varnarstöðu sem kirkjan er í til að veikja
stöðu hennar enn frekar. Það er hvorki rétt
né sanngjarnt að blanda saman þessum
hræðilegu atburðum og stöðu kirkjunnar
í stjórnarskrá eða fella dóma yfir öðrum
starfsmönnum hennar. Innan kirkjunnar
eru skiptar skoðanir um ýmis mál sem tek-
ist er á um í ræðu og riti. Í raun er ekkert
óeðlilegt við það, en ég tel rangt ef þessar
hörmungar eru tengdar slíkum átökum.
Tugþúsundir Íslendinga eiga sínar bestu
minningar í kringum athafnir tengdar
kirkjunni og leita þangað eftir huggun í
sorg. Það eigum við að virða um leið og við
gerum kröfu um að kirkjan verðskuldi það
traust sem við sýnum henni.
Tímabær ábending?
Umræða um bætt vinnubrögð á
Alþingi og aukið sjálfstæði þings-
ins gagnvart stjórnsýslunni er nú í
hámæli. Nefnd Atla Gíslasonar fjallaði
ýtarlega um þetta í skýrslunni sem
hún skilaði á laugardag. Margt bendir
til að þetta sé þörf ábending, til
dæmis eftirfarandi dæmisaga:
Tveimur dögum áður en nefnd
Atla skilaði af sér, lögðu
þingmenn úr öllum flokkum
fyrir Alþingi beiðni um að
gerð yrði skýrsla um
stöðu skuldara á
Norðurlöndum.
Þar yrði kann-
að hvort annars staðar á Norður-
löndunum væri til svona embætti
umboðsmanns skuldara og hvað þau
embætti séu þá að sýsla.
Var ekki rétti tíminn að afla upp-
lýsinga af þessu tagi fyrir nokkrum
vikum, áður en stjórnarfrumvarp um
umboðsmann skuldara var samþykkt
á Alþingi?
Svar komið frá Strassborg
Eftir að meirihluti nefndar
Atla Gíslasonar kynnti
tillögur um að draga
nokkra fyrrverandi
ráðherra fyrir
landsdóm hafa
virtir lögspekingar sagt hæpið að
málaferli fyrir landsdómi samræmist
nútímahugmyndum um mannrétt-
indi. Þetta sögðu líka verjendur Eriks
Ninn-Hansen, dansks ráðherra, sem
var dæmdur fyrir aðild að Tamílamál-
inu svokallaða í dönskum landsdómi.
Mannréttindadómstóllinn í Strass-
borg fjallaði um málið árið 1999.
Svarið frá Strassborg var að það
hefði ekki brotið gegn mannrétt-
indum danska ráðherrans að vera
dæmdur af þeim dómi
sem er sögð helsta
fyrirmynd íslenska
landsdómsins.
peturg@frettabladid.is
Mikið starf er óunnið við að bæta stjórnsýslu,
stjórnmál og lagaumhverfi á Íslandi.
Verkefnalistinn