Fréttablaðið - 25.09.2010, Blaðsíða 18

18 25. september 2010 LAUGARDAGUR
Þ
að er enginn sérstakur asi
á Ilmi þegar hún kemur
hæfilega seint til fundar
við blaðamann. Hún biður
um vatn og vindur sér
í að segja mér frá Fólkinu í kjall-
aranum, leikritinu sem byggt er á
samnefndri bók og verður frum-
sýnt innan skamms í Borgarleik-
húsinu. „Ég tengdi mjög við þetta
sjálf þegar ég las bókina á sínum
tíma, enda á ég foreldra af 68-kyn-
slóðinni. Sagan er vel heppnuð og
lýsir bæði minni kynslóð og 68-kyn-
slóðinni vel, bókin er öðrum þræði
tilraun til þess að skilja kynslóðirn-
ar, hvaðan þær koma og hvort hægt
sé að brjóta sig undan oki kynslóð-
anna. Klara er að reyna að vera
sjálfstæð, finna sína rödd. Það var
allt svo merkilegt sem 68 kynslóð-
in gerði – finnst henni að minnsta
kosti,“ segir Ilmur og hlær. „En
þetta er líka bók um alkóhólisma
og meðvirkni. Þetta er samt eng-
inn áfellisdómur yfir 68-kynslóð-
inni, langt því frá.“
Femínistar sýni umburðarlyndi
Sjálf er Ilmur nokkuð sátt við kyn-
slóð foreldra sinna. „Við sem erum
alin upp af þessari kynslóð erum
mjög heppin að þurfa ekki að berj-
ast við sömu fordómana og þau
gerðu. Þegar amma sá pabba vera
að elda þegar ég var lítil, þá spurði
hún hvort mamma væri veik. Elda-
mennska karla þykir ekki tiltöku-
mál í dag svo dæmi sé tekið. Jafn-
rétti er sjálfgefnara í dag en fyrr og
um það eigum við að standa vörð.
Við femínistar á Íslandi eigum því
að vera umburðarlyndir og ein-
beita okkur að stóru málunum.
Málum eins og að vera fyrirmynd
erlendra ríkja í jafnréttismálum,“
segir Ilmur sem er nokkuð sátt við
stöðu mála á Íslandi. „Það er launa-
munur, sem er ekki gott. Ég er hins
vegar ánægð með að konur hafi í
dag frelsi til að velja að vera heima
hjá börnum sínum án þess að verða
úthrópaðar, það er líka kvenfrelsi
að fá að velja að vera heima.“
Söguhetja í öðru verki sem Ilmur
mun leika aðalhlutverk í í vetur,
Hedda Gabler, hafði ekki frelsi til
að velja og hlutskipti hennar sem
aðþrengdrar eiginkonu í mislukk-
uðu hjónabandi hefur verið upp-
spretta vangaveltna um konur og
kvenfrelsi alveg síðan á nítjándu
öld þegar Henrik Ibsen setti verk-
ið saman. Þá olli það fjaðrafoki – og
nú 120 árum síðar er það enn upp-
spretta deilu og ádeilu. Þórhildur
Þorleifsdóttir leikstjóri gagnrýndi
veggspjald fyrir leikritið á jafn-
réttisráðstefnu, sagði það dæmi um
klámvæðingu samtímans. Ilmur
var ekki ánægð með þessar útlegg-
ingar Þórhildar. „Hún sagði konur
ætíð vera að eltast við viðmið sem
karlmenn setja okkur og tók plak-
atið sem dæmi. Allt í lagi að hún
upplifi það þannig en hún skoðaði
ekki málið til enda. Plakatinu fylgir
til dæmis setningin „Stundum held
ég að líf mitt snúist um að deyja
úr leiðindum“ sem er lykilatriði. Í
framsetningu okkar hefur Hedda
Gabler tattúverað nafnið sitt á sig,
sem er auðvitað algjör narsissismi,
sjálfhverfa á hæsta stigi. Leikritið
fjallar um konu sem er föst í sínu
kynhlutverki og ef við ætlum að
færa það inn í nútímann þá gerum
við það svona,“ segir Ilmur, þreytt
á þessu þrönga sjónarhorni fulltrúa
68-kynslóðarinnar á verk kvenna.
Sjónvarpið sterkasti miðillinn
Stelpurnar og Ástríður eru á meðal
hlutverka sem hafa gert Ilmi að
leikkonu allrar þjóðarinnar. Þrátt
fyrir að hafa túlkað margar stór-
brotnar konur á fjölunum, Línu
Langsokk, Sölku Völku, Ausu
Steinberg og Þórdísi Kötludóttur í
Gerplu svo dæmi séu tekin, er hún
þekktust fyrir verkin á skjánum.
„Sjónvarpið er svo sterkur miðill,
hann nær til allra kynslóða.“
Ilmur er tilbúin að vinna meira
fyrir þennan miðil, hún og aðrir
aðstandendur Ástríðar vonast til
að fá grænt ljós á næstu þáttaröð
bráðlega. „Það er svo gaman að
skrifa fyrir sjónvarp. Við fengum
mjög góð viðbrögð á fyrri seríuna.
Fyrst á eftir vorum við reyndar
mjög gagnrýnin á þættina, en núna
erum við orðin miklu sáttari. Við
vorum að leita eftir raunveruleg-
um tóni og manneskjulegum flöt-
um, vildum hafa húmorinn breysk-
an og efnið fínlegt. Það held ég að
hafi tekist.
Okkur fannst líka vanta efni um
konur. Það vantar reyndar alltaf
efni um konur og eftir konur í sjón-
varpið. Nú á þessu hausti er bara
ein kona sem er í forsvari fyrir
sjónvarpsþátt, sjónvarpskokkurinn
Friðrika. Þetta er skandall og sann-
arlega þarft að efla hlut kvenna.
Ég myndi vilja sjá miklu meira af
íslenskri dagskrárgerð, það væri til
dæmis ekkert mál fyrir okkur að
gera þætti á borð við sænsku þætt-
ina um ljósmæðurnar, sem eru
ótrúlega fallegir þættir sem höfða
til margra kvenna.
Það er heldur ekkert mál fyrir
stöðvarnar að hafa uppi á konum
sem eru tilbúnar í dagskrárgerð
og sýna frumkvæði og eru hug-
myndaríkar. Annar handleggur er
svo hversu illa RÚV sinnir menn-
ingarhlutverki sínu, það er auðvit-
að margtuggin umræða en þetta er
bara fáránlegt. Ég get orðið mjög
pirruð þegar ég ræði þetta,“ segir
Ilmur.
Var komin með leikhúsleiða
Hugmyndaskortur hrjáir ekki Ilmi
sem vill mjög gjarnan krydda lífið.
Og gerir það með beygjum út af
beinu brautinni. Í fyrra fór hún til
dæmis í guðfræði í Háskólanum í
eitt misseri. „Þetta vakti svo mikla
athygli að það halda allir að ég sé
búin með námið sem er mjög vand-
ræðalegt, en ég kláraði þessa einu
önn og það var gott, hollt og frels-
andi. Guðfræði var nám sem mér
fannst mjög spennandi en var mér
hulin ráðgáta. Námið svipti hulunni
af henni,“ segir Ilmur og bætir við
að það hafi verið frábært að skipta
um umhverfi. „Ég var komin með
leiða á leikhúsinu, langaði ekki til
þess að vera föst þar og var ekki
glöð. Það er líka svo gott að átta
sig á því öðru hvoru hvað maður á
mikið ólært og hvað það er margt
spennandi í lífinu. Þannig víkkar
maður sjóndeildarhringinn.“
Ilmur er trúuð og trúarþörfin var
hluti af því að hún fór í guðfræð-
ina. „Minn mesti lærdómur þar var
að aðskilja trúna og trúarbrögðin,
ég fann trúarþörfina en hafði ekki
fundið henni farveg fyrr,“ segir
Ilmur sem þykir gott að sækja
kirkjur heim. „Mér þykir reynd-
ar skammarlegt hvað kirkjur eru
oft læstar, þegar ég var á ferð um
landið í sumar fór ég oft að kirkjum
en kom iðulega að læstum dyrum.
Þetta endurspeglar grátlega stöðu
kirkjunnar, sem er í vandræðum
því hún á ekki í samtali við þjóð-
ina og hefur læst sig inni í öllum
skilningi.”
Þó að guðfræðinámið bíði að
sinni ætlar Ilmur aftur í skóla síðar.
Henni liggur þó ekkert á enda er
hún sáttari en fyrr. „Þegar maður
er leikari þá þarf maður að passa
að týna ekki sjálfum sér, maður
er alltaf að leika einhverja aðra
og þannig er ákveðin hætta á því
að maður týnist eða lendi í enda-
lausri leit að sjálfri sér. Kannski er
þessi sjálfskoðun líka tengd aldr-
inum og því að vera barn 68-kyn-
slóðarinnar,“ segir Ilmur, og aftur
erum við komin að 68-kynslóðinni.
Bók Auðar Jónsdóttur sem leikrit-
ið Fólkið í kjallaranum byggist á
var metsölubók og mikill áhugi er
á leikritinu sem verður frumsýnt
9. október; þegar er uppselt á 15
sýningar. „Bókin náði til ótrúlega
margra, vonandi komum við efninu
skilmerkilega til skila,“ segir Ilmur
að lokum.
Ég var komin með leiða á leikhús-
inu, langaði ekki til þess að vera
föst þar og var ekki glöð. Það er
líka svo gott að átta sig á því öðru hvoru hvað
maður á mikið ólært og hvað það er margt
spennandi í lífinu.
Hollt að víkka sjóndeildarhringinn
Ilmur Kristjánsdóttir glímir við 68-kynslóðina um þessar mundir. Í hlutverki Klöru, aðalpersónu verksins Fólkið í kjallaranum,
þarf hún að skoða sambandið við sjálfumglaða kynslóð sem finnst hún oft vita best. Sigríður Björg Tómasdóttir ræddi við Ilmi.
ILMUR KRISTJÁNSDÓTTIR Myndi vilja sjá miklu fleiri konur í þáttagerð í sjónvarpi og telur að það ætti að vera lítið mál að hafa uppi á hæfileika- og hugmyndaríkum konum. FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI