Fréttablaðið - 16.11.2010, Qupperneq 16

16. nóvember 2010 ÞRIÐJUDAGUR
Niðurskurðarhugmyndir ríkis-stjórnar VG og Samfylkingar
á sjúkrasviðum heilbrigðisstofn-
ana á landsbyggðinni hafa magnað
upp mikla reiði íbúa á landsbyggð-
inni. Þrátt fyrir að þensla síðasta
áratugar hafi farið meira og minna
framhjá flestum svæðum lands-
ins (kannski sem betur fer) þá sitja
allir landsmenn uppi með kreppuna
og afleiðingar hennar. Íbúar lands-
byggðarinnar eru eins og aðrir til-
búnir til að bera sameiginlegar
byrðar af samdrætti, skattahækk-
unum, launaskerðingum og niður-
skurði í opinberum rekstri. En íbúar
landsbyggðar sætta sig ekki við að
fórnað sé grunnþjónustu við íbúa á
heilbrigðissviði. Þar er höggvið of
nærri öryggi fjölskyldunnar, barna
og aldraðra. Það gilda heldur ekki
jafnræðissjónarmið í niðurskurð-
artillögum fjármála- og heilbrigðis-
ráðherra. Misrétti þegnanna blasir
við hvort sem talað er um fjarlægð-
ir, samgöngur eða kostnað.
Gríðarleg mótmæli
Um allt land hefur fólk mótmælt.
Haldnir hafa verið afar velsóttir
íbúafundir, undirskriftalistar hafa
gengið manna á milli í einstökum
héruðum sem margir hafa skrifað
undir til að mótmæla aðförinni að
heilbrigðisstofnun heimahéraðs.
Á Suðurlandi skrifuðu þannig allt
að tíu þúsund manns af 19 þúsund
kosningabærra manna á svæðinu
og mótmæltu þannig fyrirhuguðum
niðurskurði. Á fimmtudaginn komu
hundruð manna frá Suðurlandi og
víðar af landinu saman á Austur-
velli til svokallaðrar meðmælastöðu
til að sýna hug sinn í verki. Annars
vegar til að fylgja eftir afhendingu
undirskriftalista tugþúsunda íbúa
af öllu landinu og hinsvegar til að
sýna samstöðu með því frábæra
heilbrigðiskerfi sem við eigum og
viljum eiga áfram. Skilaboðin eru
skýr – íbúar landsbyggðarinnar
vilja að allir landsmenn njóti grunn-
heilbrigðisþjónustu óháð efnahag
eða búsetu. Undir þetta hafa lang-
flestir þingmenn tekið. Þingmenn
úr öllum flokkum og jafnvel ráð-
herrar.
Ákall íbúa – aflýsið hættuástandi
Viðbrögð fjármálaráðherra og að
hluta til heilbrigðisráðherra hafa
hinsvegar valdið vonbrigðum. Þeir
hafa hingað til komið sér hjá því
að svara ákalli íbúa landsbyggðar.
Svör þeirra eru óskýr, í besta falli
verið loðmulla um að málin verði
skoðuð að nýju en óvissu íbúa og
starfsfólks hefur ekki verið eytt.
Krafan er einföld, lýsið því yfir
að stefnan um að leggja af sjúkra-
hús landsbyggðar hafi verið röng
og frá henni hafi verið fallið. Í kjöl-
farið er sjálfsagt að setja á fót sam-
ráðshóp til að fara yfir með hvaða
hætti við náum enn betri árangri í
heilbrigðisþjónustunni á sem hag-
kvæmastan hátt. Að því borði þarf
að kalla fagfólk heilbrigðisþjónust-
unnar hvarvetna af landinu sem
og fulltrúa íbúa. Grunnþarfir íbúa
á hverju svæði þarf að skilgreina
og kostnað þjónustunnar á hverj-
um stað áður en til sértæks niður-
skurðar kemur.
Hvernig er þetta hægt
Til að skapa fjárhagslegt svigrúm
fyrir þessari skynsömu leið í stað
leiðar ríkisstjórnar VG og Samfylk-
ingar þarf að gera þrennt. Í fyrsta
lagi virðist þurfa (þar sem AGS
ræður för ríkisstjórnar) að semja
við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn um
vægari niðurskurð við endurskoð-
un efnahagsáætlunarinnar. Í öðru
lagi ættum við að skattleggja strax
séreignasparnaðinn og nota hluta
hans til að fara skynsamlegri leið
í niðurskurði útgjalda til heilbrigð-
ismála. Í þriðja lagi þurfum við að
spýta vel í lófana í atvinnumálum.
Þar eru næg tækifæri sem munu á
undraskjótum tíma auka hagvöxt og
skila þannig fleiri krónum í ríkis-
kassann.
Það er leið skynseminnar – án
öfga vinstri eða hægri.
Hverju svara ráðherrarnir?
Heilbrigðismál
Sigurður Ingi
Jóhannsson
alþingismaður
íbúar landsbyggðar sætta sig ekki við að
fórnað sé grunnþjónustu við íbúa á heil-
brigðissviði
Þjóðkirkjan er ríkisstofnun í alvarlegri tilvistarkreppu og
sjálfsafneitun. Þúsundir Íslend-
inga hafa orðið fráhverfir öllum
trúmálum og skrá sig utan trúfé-
laga. Um 60.000 Íslendinga hafa
nú kosið að standa utan þjóð-
kirkju en eru samt sem áður látnir
greiða til hennar með sínum skött-
um. Á hverju ári greiðir íslenska
ríkið heilu milljarðana til stofn-
unarinnar en hún vill ekki fyrir
nokkra muni viðurkenna tengsl
sín við ríkið og í því felst hennar
tilvistarkreppa.
Kaþólskari en páfinn
Það sem gerir þjóðkirkjustofn-
unina svo sérsaka er að starfs-
menn hennar telja sig hina einu
og sér-útvöldu erfingja Krists og
alls kirkjusögulegs arfs allra ann-
arra landsmanna í þúsund ár. Slík
kröfugerð er ekki beint hógvær.
Né heldur kristileg, siðleg eða lút-
ersk. En þjóðkirkjustofnunin setur
ekki slíka smámuni fyrir sig. Né
heldur það að milljarðaarfurinn
myndaðist í tíð annars trúfélags.
Kirkjujarðirnar þ.e.a.s. arfurinn
myndaðist í tíð kaþólskrar kirkju
þegar trúarnauðung ríkti á land-
inu og því er arfurinn í raun allra
landsmanna jafnt þeirra sem í dag
standa utan trúfélaga sem innan.
Í dag gerir kaþólska kirkjan ekki
tilkall til arfsins og því er þjóð-
kirkjustofnunin hér orðin kaþólsk-
ari en páfinn í sínum kirkjuskiln-
ingi. Það sem máli skiptir fyrir
biskupsstofu var að stofnunin
náði milljarða samningi við ríkið
um þessi mál, fyrir um 13 árum
þegar allt átti að einkavæða.
Samningurinn var mörg ár í
undirbúningi milli ráðuneytisins
og biskupsstofu. Þar var hvíslast
á til að íslenskur almenning-
ur flækti ekki málið og látið var
sem önnur kristin trúfélög sem nú
telja tugi þúsunda meðlima, væru
ekki til. Samningurinn er í anda
miðalda þar sem trúfrelsi þekkt-
ist ekki. Hann er byggður á kaþ-
ólskum kirkjuskilningi þar sem
„kirkjan“ er skilgreind sem stofn-
un og „arfur kristninnar“ er skil-
greindur sem eign stofnunarinn-
ar. Þjóðkirkjustofnunin lúterska
virðist hafa tileinkað sér alla þá
drottnunarhyggju og stofnunar-
væðingu miðaldakirkjunnar sem
hún var upphaflega kölluð til að
mótmæla og siðbæta.
Stofnunarhagsmunir
Tilgangur samningsins var ekki sá
að viðhalda kristnum sið eða trú-
arlífi. Tilgangurinn var tryggja
ákveðinni embættismannastofnun
og starfsmönnum hennar áfram-
haldandi forréttindi um ókomin
ár. Viðhald ríkisstofnana og for-
réttinda embættismanna er eitt
en kristni og hin almenna kirkja
er allt annað og þetta tvennt hefur
aldrei farið saman í sögu kristn-
innar.
Nú þegar þjóðkirkjustofnunin er
sjálf búin að koma sér í öngstræti
þá kemur rétta stofnunareðlið
fram. Hvort sem það eru kynferð-
isafbrotin, þöggunin, yfirhylming-
ar eða forréttinda aðgengi stofnun-
arinnar að íslenskum uppeldis- og
menntastofnunum, allt hefur það
með stofnunar- og sérhagsmuna-
vörslu að gera. Þjóðkirkjustofnun-
in gerir ekki greinarmun á sjálfri
sér og sjálfum Jesú Kristi frek-
ar en kaþólska miðaldastofnunin
gerði. Það er dapurlegt að horfa
upp á það þessa dagana hvern-
ig gengið er freklega á trúverð-
ugleika Krists og kristni í þeim
eina tilgangi að verja löngu úrelta
stofnunarumgjörð og embættis-
hagsmuni.
Hæðst að trúfélagafrelsi
Starfsmenn stofnunarinnar segja
að fyllilega sé nú greint á milli
ríkis og kirkju! Jú – hér hefur
milljarðafé verið fært á milli
stofnana, frá ráðuneyti upp á Bisk-
upsstofu, skilgreiningum hagrætt
og auglýsingaskiltum breytt eins
og hjá bönkunum. En sá veruleiki
sem blasir við er nákvæmlega
sá sami og áður. Sérhvert ár fær
eitt „sértrúarfélag ríkisins“ heilu
milljarðana af almannafé, sturt-
að í sína sjóði. Mismununin sem í
þessu felst setur allt tal um trúfé-
lagafrelsi á svið fáránleikans.
Eflaust er það innan við 1% þess
fjölda sem tilheyrir þjóðkirkjunni,
að nafninu til, sem hefur meðvitað
skráð sig þar inn. Flest allir hafa
verið settir inn í þjóðkirkjuna án
vitundar eða samþykkis. Almennt
er það skírn eða persónuleg trúar-
afstaða sem gerir menn að með-
limum trúarsamfélaga en það á
ekki við um þjóðkirkjuna.
Kannanir hafa sýnt að einungis
lítill hluti fólks taki undir trúar-
legar kenningar stofnunarinnar.
Undanfarin ár hefur miðstýring
aukist til muna. Ákvörðunartaka
og vald hefur verið fært frá söfn-
uðunum sem eiga að vera sjálfráða
grunneiningar kirkjunnar sam-
kvæmt Lúter.
Kristnihátíðin árið 2000 stað-
festi að þjóðkirkjan er tíma-
skekkja. Það milljarða klúður
mátti lengi ekki ræða á opinber-
um vettvangi. Upphaflega átti
kristniháðið að vera hátíð kristni
á Íslandi en þjóðkirkjan breytti
henni í sína eigin hátíð og algert
hrun varð í þátttöku þjóðar þrátt
fyrir einstaklega jákvæð ytri skil-
yrði, bæði Guðs og manna.
Allt tal biskupsstofu um að
þjóðkirkjustofnunin hafi skyld-
um að gegna umfram önnur trú-
félög er ómerkilegur tilbúningur.
Allstaðar í hinum kristna heimi
þrífst kristni best án afskipta
ríkiskirkna.
Siðlaus samningur ríkis og kirkju
ÞJóðkirkjan
Hjörtur Magni
Jóhannsson
prestur og
forstöðumaður
Fríkirkjunnar við
Tjörnina
Viðhald ríkisstofnana og forréttinda
embættismanna er eitt en kristni og hin
almenna kirkja er allt annað og þetta
tvennt hefur aldrei farið saman í sögu kristninnar.