19. júní - 19.06.1951, Blaðsíða 42

Hyafl Br |á orlii ottar starf?
f minningarriti, seni gefið var út á fimmtíu
ára afmæli Leikfélags Reykjavíkur, skrifar dr.
Sigurður Nonlal grein, seni liann nefnir Leik-
konurnár. I>ar fer liann lofsamlegum orðum um
framúrskarandi dugnað og ósérhlífni þeirra
kvenna reykvískra, sem lagt hafi stund á leik-
list, flestar í hjáverkum frá öðrum umfangs-
mikluni skyldustörfum. Bendir hann á þær öðr-
um konum til fyrirmyndar, því að lionum blæðir
í augum, live lítinn þátt konur ahnennt laka í
íslenzku þjóðlífi og menningarlífi. ()g Iiann bendir
réttilega á, að konum standi allar dyr opnar til
menntunar og allar stöður til starfa, ef þær
hefðu framtak að sama skapi og tækifæri. Þessi
hugvekja er bæði snjöll og þörf, því að liverj-
um þeim, sem íhugar þessi mál, dylst naumast,
að konur liafa ekki notið réttinda sinna enn,
nema að mjög takmörkuðu leyti. Með þessu
liafa þær brugðist sjálfum sér og þjóðfélaginu,
og einnig þeim konum og körlum, er á sínum
tíma börðust fyrir frelsi og jafnrétti kvenna.
Hvað er orðið okkar starf þessi 36 ár síðan
fullkomið jafnrétti var fengið? Hvar er konan,
sem fékk frelsið í vöggugjöf, frelsið, sem ömmu
liennar og móður dreymdi um dýra drauma? Þær
voru stórlmga konurnar, sem fyrir mcira en
bálfri öld síðan böfðu undirbúnin'g að stofnun
báskóla á stefnuskrá félags síns, sjálfsagt með
það fyrir augum, að þar stunduðu nám jafnt
konur sem karlar. Hætt er við, að þær væru
ekki ánægðar með, bvernig þau réttindi eru
notuð, (>ar sem enn í dag eru tiltölulega fáar
konur, sem ljúka háskólaprófi. I>ví er þó eigi
um að kenna, að stúlkur sæki undirbúnings-
skólana treglega eða séu þar eftirbátar skóla-
bræðra sinrra, heldur miklu fremur liið gagn-
stæða. Allt of margar láta staðar numið við stúd-
entsprófið, enda ekki fátítt, að mjög vel gefnar
stúlkur afsaka þetta tómlæti sitt við að nota hin
dýrmætu réttindi, er stúdentsprófið veitir, með
j»ví, að ]»að taki ]»ví ekki að byrja á framlialds-
námi, þær ætli að gifta sig og liafi því ekkert
við framhaldsnám að gera.
En er ]»etta í ratin og veru nokkur afsökun?
liagnheiSur Jónsdóui .
Er ckki unga stúlkan, sem þannig hugsar að
bregðast sjálfri sér, kynsystrum sínnm og þjóð-
fél aginu í beild? Því verður að vísu ckki neitað,
að það er á ýmsan hátt erfiðara fyrir konur
en karla að stunda langt háskólanám, ef ]»u;r
eiga ekki að afneita eðli sínu, og á ég ]>ar við,
að stofna heimili og eignast börn. Að fara á
mis við þá lífsfyllingu væri of slór fórn, jafnvél
á altari menntagyðjunnar. Karlmaður getur bæg-
lega stundað nám, ])ó að hann sé giftur og eigi
börn, ef fjárhagsástæður bans leyfa þáð. Fyrir
konuna er þetta allt erfiðara og óhjákvæmilega
miklar frátafir, bvað sem ástæðurnar eru góðar
að öðru leyti. Við því er ekkert að segja. Móður-
blutverkið er svo báleitl og veitir svo mikla full-
nægju, að það er ekki nema eðlilegt, að meira
en lítið verði að leggja á móti. En þrátt fyrir
það göfuga lilutverk, sem bíður ungu stúlkunn-
ar sem eiginkonu og móður, má hún ekki gleyma
því, að hún er fyrst og fremst sjálfstæð mann-
vera og liefur bæði rétt á og ber skylda til að
nota bverl tækifæri til menntunar og þroska.
Þessvegna á bún að balda ótrauð áfram við námið,
bvað sem öllum giftingarþönkum líður, og láta
|)á ráðast, bve langt liún nær. Ungu stúlkurnar
þurfa í þessu uppörvun og livatningu, enda ætti
það að vera metnaðarmál bverrar móður að
greiða götu dætra sinna til æðstu mennta, Það
er létt í ástarvímu æskunnar að varpa öllu frá
sér. Brautin virðist liggja bein og blómum stráð
fram undan, og fyrstu árin veitir líka beimilið
og börnin flestum konum fullnægju. En árin
líða, víman rennur af, börnin stækka og fara
sinna eigin ferða. Móðirin situr eftir með tóm-
leikann og syrgir ])á oft sáran ónotuð lækifæri
æskunnar að búa sig undir rýmra verksvið en
heimilið sitt.
Auðvitað má bæta mikið úr þessu með dugnaði
og áliuga, og enginn skyldi láta aldurinn fæla
sig Irá að nota tómstundir til lesturs og náms
eða því að byrja á þátttöku í félagsmáhnn. En
19. JÚNl
28