19. júní - 01.03.1995, Blaðsíða 4

„Á ég að trúa
þér stelpa?"
egar ég var 18 ára var ég með
stöðugan magaverk og taldi
líklegast að um botnlanga-
bólgu væri að ræða. Leitaði þar
af leiðandi til læknis. Hann
skoðaði mig vel og vandlega en fann engin
sjúkdómseinkenni sem áttu að fylgja botn-
langabólgu. Ég sagði sem var
að ég væri búin að finna fyrir
óþægindum árum saman. „A
ég að trúa þér stelpa?11 spurði
hann. Ég sagði hann ráða því
en hinsvegar vildi ég gjarnan að hann tæki
úr mér botnlangann. Ef hann væri
skemmdur þá væri nokkuð víst að hann
hefði valdið mér þessum óþægindum en ef
hann væri óskemmdur þá myndi hann í
það minnsta aldrei angra mig síðar. Hann
féllst á þessa röksemdafærslu, ég beið eftir
sjúkrahúsplássi í 6 vikur og var skorin. Ég
viðurkenni að ég var ósköp fegin þegar í
ljós kom að botnlanginn var mjög illa far-
inn og á fyrsta stofuganginum eftir upp-
skurðinn var haldinn langur fyrirlestur um
mun á bráðabotnlangabólgu og krónískri
botnlangabólgu.
Síðan hef ég verið svo lánsöm að vera
við góða heilsu. En að undanförnu hef ég
heyrt sögur sem hafa gert það að verkum
að mig langar ekki til að lenda í því að
biðja einhvern um að trúa mér ef ég myndi
fá einhverja verki hér eða þar. Þannig sagði
ein vinkona mín og jafnaldra mér frá því
um daginn að henni hefði fundist hún vera
óvenju þreklítil og leitaði þar af leiðandi til
heimilislæknis. Hann spurði hana hvort
hún væri bara ekki stressuð og hvort ekki
mætti bjóða henni eitthvað róandi. Henni
fannst nú að hann hefði frekar átt að bjóða
henni eitthvað örvandi, en afþakkaði þó
slíkar veidngar. Skömmu síðar fannst
henni hún sjá þykkildi framan á hálsinum
á sér og hugkvæmdist þá að leita til kven-
sjúkdómalæknis og biðja um hormóna-
rannsókn þar sem hún væri að nálgast
breydngaaldurinn. Það gekk eftir, hún vissi
sem var að þar með væri skjaldkirdllinn
rannsakaður. í ljós kom að starfsemi
skjaldkirtilsins var verulega skert og nú er
hún komin á lyf sem hún mun taka það
sem eftir er ævinnar. Skömmu síðar fann
maður hennar fyrir því að hann var farinn
að fá brjóstsviða. Hann leitaði til heimilis-
læknis, var hvorki boðið róandi né örv-
andi, heldur sendur beina leið í góða rann-
sókn. „Mér fannst ég frnna heilmikinn
mun á því hvort okkar átti í hlut, reynt var
að finna hvað amaði af honum, hann var
því trúverðugur sjúldingur en ég var strax
álitin móðursjúk."
Margar konur hafa því miður viðlíka
sögur að segja. Aðra sögu heyrði ég hjá
annarri vinkonu minni sem var öllu alvar-
legri. Kona um fimmtugt leitaði til læknis
vegna slappleika. Eftir að hafa verið vísað
eitthvað milli lækna var henni vísað á geð-
lækni og látin á geðlyf.
Kunningi konunnar sem var læknir var
ekki ánægður með þessa afgreiðslu og kom
henni í rannsókn. Strax daginn eftir var
hún skorin upp vegna heilaæxlis en þá var
það orðið það stórt að ekkert var hægt að
gera. En þegar hér var komið sögu var um
eitt og hálft ár frá því konan leitaði fyrst
læknis þar sem henni fannst hún eitthvað
öðruvísi en hún átti að sér.
Ég fór að velta því fyrir mér að eflaust
hefði ég verið nijög heppin að fá botn-
langabólgu á unga aldri, hefði
ég leitað læknis með verk í
maga í dag, hefði mér eflaust
annað hvort verið boðið róandi
eða sagt að það væri ekkert
eðlilegra en ég finndi einhverja verki í
maga, þar sem ég væri komin á þennan
aldur. Konur á mínum aldri þurfa því oft
fyrst að afsanna að þær séu ekki með ein-
kenni breytingaaldurs áður en sjónum er
beint að öðrum hugsanlegum orsakaþátt-
um. En það er einmitt á þessum aldri sem
heilsa kvenna sem karla fer oft að gefa sig.
Það eru því kvenréttindi, eða mannrétt-
indi, að fá góða læknisþjónustu, rannsókn-
ir á helstu heilsuvandamálum og viðeig-
andi meðferð, hvort sem sjúklingurinn er
karl eða kona.
Það er því löngu tímabært að opna um-
ræðu um þessi málefni. Er einhver munur
á heilsufari karla og kvenna og ef svo er
hver er hann helstur?
Er skýringanna að leita í líffræðilegum,
félagslegum eða sálfræðilegum þáttum? Eru
rannsóknir, kennsla og meðferð sjúklinga
grundvallaðar á mismunandi hormónabú-
skap kynjanna eða eru of margar rann-
sóknir grundvallaðar á karllíkamanum?
Hvað er hægt að gera til að koma í veg fyr-
ir ýmis heilsuvandamál?
Það kom mér nefnilega á óvart þegar ég
Texti: Valgerður Katrín Jónsdóttir
Mynd: Ljósmyndasafn Reykjavíkur
4