19. júní - 01.03.1995, Síða 20

Launajafnrétti kynjanna
- er kynhlutlaust starfsmat lausnin?
Launamisrétti kynjanna verður
kosningamál
1 kjölfar skýrslu Skrifstofu Jafnréttis-
mála og Félagsvísindastofnunar Há-
skóla íslands um launamyndun og kyn-
bundinn launamun, hafa launamál
kvenna verið í brennidepli kosningabar-
áttunnar. Það er vissulega gleðilegt að
þessari umræðu skuli vera gert jafn-
hátt undir höfði á vettvangi stjórnmál-
anna og hefðbundnari viðfangsefnum,
eins og skuldastöðu ríkissjóðs og breyt-
ingum á fiskveiðikvótanum! í kosningar-
stefnuskrám a.m.k. sumra flokkana
hefur „kynhlutlaust starfsmat" verið
nefnt sem aðferð til þess að leiðrétta
þennan mismun og þetta hugtak er æ
oftar notað í umræðunni um þennan
málaflokk. Enn sem komið er vita hins
vegar fáir hvað kynhlutlaust starfsmat
er eða hvernig það virkar í raun.
Starfsmat sem aðferð
Starfsmat er útþreidd aðferð til þess
að ákvarða launataxta víða I hinum
enskumælandi heimi og er einnig tölu-
vert notuð í löndum Evrópusambands-
ins. Til eru ýmiss konar aðferðir við að
framkvæma starfsmat en grundvallar-
forsendan er samt alltaf sú sama, verið
er að meta innihald starfa án tillits til
þess hver framkvæmir þau. Til grund-
vallar starfsmati eru lagðir ákveðnir
þættir sem eiga að lýsa innihaldi starfs-
ins og algengt er að ábyrgð, álag, hæfni
og vinnuaðstæður séu þeir grunnþættir
sem gengið er út frá. Síðan eru störfun-
um skipt upp í fleiri undirþætti sem
eiga að lýsa innihaldi starfans nánar.
Þarna geta komið inn atriði eins og t.d.
fingrafimi eða líkamlegur styrkur. Hver
þáttur starfsins er metinn til punkta-
gilda og heildarsumma þeirra ákveður
verðmæti þess.
Starfsmat sem tæki í launabaráttu
kvenna
Þar sem starfsmat er algengt tæki til
þess að ákvarða laun, sérstaklega í
Kanada og Bretlandi, hafa konur stuðst
við jafnréttislöggjöf landa sinna, sem
kveða á um sömu laun fyrir jafnverð-
mæt og sambærileg störf, og farið fram
á að störf þeirra verði metin samkvæmt
Útgáfa
— upplýsingar um stöðu kvenna og karla
Um þessar mundir er útgáfa á ritum
eða upplýsingaþæklingum er varða
stöðu kvenna og karla óvenju mikil og
fjölbreytt. Hér á eftir verður gerð grein
fyrir nokkrum þessara rita. Auk þeirra
sem hér eru talin upp er ekki úr vegi
aö minna á bókasafn Skrifstofu jafn-
réttismála en þar kennir margra
grasa. M.a. er þar að finna öll frétta-
bréf og tímarit sem norrænu jafnrétt-
isráðin gefa út, auk tímarita, blaða og
bóka frá ýmsum löndum.
Launamyndun og kynbundinn
launamunur. Skýrsla
tölfræðihóps nor-
ræna jafnlaunaverk-
efnisins á niður-
stöðum könnunar
sem við höfum beðið
eftir lengi. Athyglin
sem skýrslan fékk
var ótrúleg og nú er
bara að fylgja eftir stóru orðunum og
gera kröfur um framkvæmdir. Skýrsl-
an fæst á Skrifstofu jafnréttismála og
í Bóksölu stúdenta og kostar 1200 kr.
Álitsgeröir kærunefndar jafnréttis-
mála fyrir árin 1991-1992 og 1993-
1994 hafa verið gefnar út og eru til
sölu á Skrifstofu jafn-
réttismála. Fram til
ársins 1993 voru álits-
gerðir gefnar út sem
hluti af ársskýrslu
Skrifstofu jafnréttis-
mála en vegna mikillar
fjölgunar mála fyrir
nefndinni var talið rétt
að gefa þær út sér-
staklega. í álitsgerðun-
um er gerð grein fyrir
málavöxtum í hverju
máli auk þess sem
niðurstaða er rækilega
rökstudd.
Erindi frá ráðstefnu
karlanefndar Jafnrétt-
isráðs um karla og ofbeldi hafa verið
gefin út í sérstöku hefti. Ráðstefnan,
sem og önnur viðfangsefni karlanefnd-
arinnar, hafa vakið mikla athygli og
finnst mörgum þetta framlag gefa nýtt
og áhugavert sjónarhorn. Skýrslan fæst
gegn vægu gjaldi (kr. 200) á Skrifstofu
jafnréttismála.
Skýrsla féiagsmáiaráöherra til Alþing-
is um stöðu og þróun jafnréttismála var
lögð fram á síöustu dögum þingsins. í
skýrslunni er gerð sér-
staklega grein fyrir þró-
un framkvæmdaáætl-
ana í jafnréttismálum
auk þess sem fjallað
er um helstu svið jafn-
réttismála. Fylgiskjal
með skýrslunni er út-
tekt frá árinu 1994 um
hlut kvenna í opinber-
um ráðum og nefnd-
um. Skýrslan er til
dreifingar á Skrifstofu
jafnréttismála og í fé-
lagsmálaráðuneytinu.
Undirbúningur Ts-
lenskra stjórnvalda
vegna ráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna í Pek-
ing felst m.a. í útgáfu
utanríkisráðuneytisins
á skýrslu um Réttindi
og stöðu kvenna á ís-
landi. Auk þessarar
skýrslu hefur undirbún-
ingsnefnd utanríkis-
ráðuneytisins vegna ráðstefnunnar gef-
iö út lítið rit um Mannréttindi kvenna. í
þessu litla hefti er Mannréttindayfirlýs-
ing Sameinuðu þjóðanna, samningur-
inn um afnám allrar mismununar gagn-
vart konum, yfirlýsingin um afnám of-
beldis gagnvart konum og samþykktir
Alþjóðavinnumálastofnunarinnar nr.
100 og nr. 111 um réttindi kvenna á
vinnumarkaði.
Þá er ekki úr vegi að minna á ritröð
20