19. júní


19. júní - 01.03.1995, Síða 21

19. júní - 01.03.1995, Síða 21
starfsmati til jafns á viö jafnverömæt og sambærileg störf karla. Jafnframt hafa þær gagnrýnt eldri starfsmatskerf- in fyrir aö vanmeta eöa líta fram hjá þeim þáttum sem einkenna störf kvenna. Þetta hefur oröið til þess að starfsmatskerfi hafa verið endurskoöuö meö tilliti til kynbundinnar skekkju. Kyn- hlutlaust starfsmat („free of sex-bias“ eða „könnsnautralt") er þá starfsmats- kerfi þar sem þáttum sem einkenna störf kvenna er gert jafnhátt undir höfði og þeim þáttum sem einkenna störf karla. Þar sem þessi leið hefur veriö farin hafa konur getað náð fram leiðréttingu á kjörum sínum. í Ontario fylki t Kan- ada, þar sem atvinnurekendum bæði hjá opinberum fyrirtækjum og einkafyr- irtækjum var gert aö leiörétta launa- mun innan fyrirtækja sinna með kyn- hlutlausu starfsmati, hafa laun kvenna hækkað frá því að vera 56% af launum karla upp í 84%. Þessi árangur hefur vakið áhuga þeirra sem vilja útrýma launamuni kynjanna á Noröurlöndunum og var starfsmat mjög til umræöu á vegum Norræna jafnlaunaverkefnisins. Afrakstur þeirrar miklu vinnu sem fór fram á vegum verkefnisins skilaði sér m.a. í því að á alþjóðlegum baráttudegi kvenna, þann 8. mars, tilkynnti Rann- veig Guðmundsdóttir þáverandi félags- málaráðherra að hún hefði skipað starfshóp um kynhlutlaust starfsmat sem ætlað væri að kanna möguleikana á að fara þessa leið á íslenskum vinnu- norræna jafnlauna- verkefnisins um laun- mál og launamismun en þriðja og síðasta bókin um kvinnelönn og likelönn hefur verið þýdd á íslensku og hef- ur hlotiö nafnið Frá kvennakaupi til launa- jöfnunar - frá oröum til athafna. í bókinni eru goðsagnir um launa- jöfnun afhjúpaöar og kynntar vænlegar leiðir til að ná launajöfnuði á nýrri öld. Þá er þarfjall- að um þá samfélags- þætti sem hafa leitt til þess að konur á öðrum Norðurlöndum en ís- landi hafa náð einna mestum launajöfnuöi á við karla í heiminum. Fyrri bækurnar tvær fjalla annars vegar um starfsmat sem leið í jafnlaunastarfinu og hins vegar um launamyndun. 1 öll ritin skrifa íslenskar konur. Þessar bækur fást allar í bókaverslun Máls og menningar. Á vegum Norrænu ráðherranefndarinnar hafa verið gefin út tvö rit er varöa konur og jafnréttismál sérstak- lega. Þau voru kynnt á Nordisk Forum í Finn- landi s.l. sumar en eru bæði gefin út á ensku með alþjóða- kynningu og kvennar- áðstefnu Sameinuðu þjóðanna I huga. Þetta eru Women and Men in the Nor- dic Countries - facts and figures 1994 og The Nordic countries - a paradise for Women? í því fyrrnefnda eru fjölbreyttar tölfræöilegar uþplýs- ingar um stöðu kvenna og karla á Norðurlöndunum settar fram á skýran og skemmtilegan hátt. Flagstofa ís- lands er aðili að ritinu og er það m.a. annars til sölu þar. í bókinni The Nor- dic countries - a paradise for Wom- en? er í gamni og alvöru fjallað um goðsögnina um hina sterku norrænu konu. Þar er spurt gagnrýninna spurn- inga, leitað svara og/eða skýringa en umfram allt horft fram á veginn, m.a. vegna þess aö þrátt fyrir allt eru nor- rænar konur og þær leiöir sem þær hafa farið í jafnréttisbaráttunni fyrir- mynd margra kvenna sem eru komnar skemur á veg. Þessi bók er til sölu í bókaverslun Máls og menningar. ST markaði. í starfshópnum sitja aðilar vinnumarkaðarins, fulltrúar frá fjármála- ráðuneytinu og Reykjavíkurborg ásamt fulltrúum Skrifstofu jafnréttismála og er undirrituð starfsmaður hópsins. Kostir og gallar starfsmatsleiðar- innar Flelstu annmarkar þess að nota þessa aðferð bæði hér á landi og ann- ars staðar á Norðurlöndunum er að starfsmat byggir á annarri aðferðafræði varðandi launasamninga en við eigum að venjast. Til dæmis er vinnustaðurinn grunneiningin þegar starfsmat er gert, þ.e. það þarf að ná til allra þeirra sem starfa hjá sama atvinnurekanda, en er ekki endilega yfirfæranlegt á milli vinnu- staða. Ef fara ætti út í starfsmat myndi það krefjast breyttra áherslna í kjara- samningum verkalýðshreyfingar og at- vinnurekenda, og einnig þyrfti að byggja upp þekkingu og stofnanir til þess að framkvæma starfsmatið sjálft. Starfs- matsferliö er auk þess tímafrekt, krefst mikillar nákvæmni í framkvæmd og virkrar þátttöku og skilnings þeirra sem það nær til. Þrátt fyrir þessa annmarka er vissulega vert að skoða hvort þessi leið sé fær til þess að draga úr launa- mun kynjanna á íslenskum vinnumark- aöi, því þær leiðir sem hingað til hafa verið farnar hafa dugað skammt eins og margnefnd skýrsla um launamun kynjana sýnir. íslenskar konur hafa jafn- réttislöggjöfina sín megin, því þar er skýrt kveðið á um að greiða beri sömu laun fyrir jafnverðmæt og sambærileg störf. Launamisréttið krefst pólitískra lausna Launamisréttið á sér djúpar rætur í íslensku samfélagi. Til þess aö kveða það niður þarf margt að koma til. Ef til vill er kynhlutlaust starfsmat ein leiðin að markmiöinu að bættum kjörum kvenna en hún getur aldrei verið sú eina. Þar þarf fleira að koma til, eins og t.d. bættur aðbúnaöur barnafjöl- skyldna, lengra fæðingarorlof meö þátt- töku feðra, samfelldur skóladagur og leikskólapláss fyrir öll börn. Allar þess- ar lausnir eru dýrar og til þess að eitt- hvað gerist þarf launajafnrétti kynjanna aö vera ofarlega á forgangslista stjórn- málanna. Við veröum því að halda stjórnmálamönnum við efnið svo að þau hafi jafn mikinn áhuga á aö útrýma launamisréttinu nú eftir kosningar og þau höfðu á meðan á kosningabarátt- unni stóð. DHK. 21

x

19. júní

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: 19. júní
https://timarit.is/publication/671

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.