Sameiningin - 01.04.1913, Síða 14

46
Því sterkari livöt kefði það átt að vera fyrir virðu-
legan liöfund „Trúmála-kugieiðinganna' ‘ að segja sem
greinilegast og skipulegast frá, þarsem liann getr þess,
að það muni öllum þorra manna fremr óljóst enn sem
komið er, livað nýja guðfrœðin kafi til krunns að kera.
Iiann fárast mikið um það, live illa liafi verið talað um
nýju guðfrœðina og því kaldið að mönnum, „kver voði
væri á ferðum' ‘.
Höfundrinn fer mörgum orðum um það, liversu góð
og lieilbrigð sú stefna sé, sem ráði fyrir nýju guðfrœð-
inni; kún sé svo samliljóða kröfurn tímans, svo frjálslynd
og fögr. En kugsar ekki liver maðr þetta eða þessu líkt
um sína skoðun ? Almenn orðatiltœki um yfirburði kenn-
ingar sinnar eru vísindamanni alveg ósamboðin. Allt
má segja og gjöra í nafni „frelsis4 ‘ og „framfara‘ ‘, „sann-
leika' ‘ og „kærleika' ‘. En slík stórj’rði ætti sem fyrst að
strikast út-úr umrœðum menntaðra manna um vísindaleg
efni og eftirlátin skraffinnum og skrílforingjum. Sannr
vísindamaðr styðst við rökin ein; og um vísindalega niðr-
stöðu verðr dœmt eftir gildi liennar sjálfrar, án tillits til
þess, kverjum lýsingarorðum er lirúgað á liana.
Próf. J. H. segir, að nýja guðfrœðin sé ekkert full-
myndað kenninga-kerfi, og er það að vísu satt. Hún er
að mörgu leyti mjög sundrleit. Fylgjendr kennar eru
staddir á mjög ólíkum stigum framþróunarinnar, og væri
ranglátt að eigna þeim öllum sömu skoðanir, sem til þess
sauðakússins telja sig. En svo ma.rgt er það nii orðið,
sem ný-guðfrœðingar eru orðnir sammála um, að vel liefði
það mátt telja upp og setja fram sem fullnaðar-niðrstöðu
nýju guðfrœðinnar; í öðru lagi verðr nýja guðfrœðin að
sæta sömu kjörum og aðrar kenningar: liún lilýtr að gjöra
sér að góðu að dœmast eftir orðum og útlistunum liöfuð-
kennimanna sinna. Það getr enginn ný-guðfrœðingr
kvartað, þó konum sé ætlaðar skoðanir þær, sem fyrirlið-
ar stefnunnar opinberlega halda fram, nema því aðeins
að hann kafi sjálfr afneitað þeim liisprslaust.
Yfirburða-einkenni telr próf. J. H. það lijá nýju guð-
frœðinni, að lmn er svo sundrleit, og hann segir: „Það
er sómi hennar, að halda ekki að mönnum útlistunum sín-
um á sannindum trúarinnar svo sem sannleikanum al-