Fréttablaðið - 02.06.2011, Blaðsíða 20

20 2. júní 2011 FIMMTUDAGUR
Það er kreppa á Íslandi, gos í Grímsvötnum og það er kalt
þó það ætti að vera komið sumar.
Við erum líka óánægð með ýmis-
legt annað. Okkur finnst það ótrú-
legt að við séum efst á lista World
Economic Forum yfir það land
þar sem mest jafnrétti kynjanna
ríkir. Það er jú svo margt sem enn
á eftir að bæta hér á landi. Það er
til dæmis óásættanlegt að konur
séu aðeins átta prósent allra fram-
kvæmdastjóra á Íslandi. Það er
líka algjörlega óviðunandi að það
sé aðeins sakfellt í innan við fimm
prósentum af nauðgunarmálum
sem koma inn á neyð-
armóttökuna árlega. En
við megum ekki gleyma
því að við höfum samt
sem áður náð gríðarleg-
um árangri hér á landi.
Ég vara ykkur við, nú
mun ég telja upp örfáar
hræðilegar staðreynd-
ir. Staðreyndir sem við
lesum einstaka sinnum
en reynum að gleyma
jafnóðum vegna þess að
stundum er sannleikur-
inn hreinlega of hræði-
legur. En vissir þú að ein
af hverjum sjö stúlkum í
fátækum löndum er gift
í hagkvæmnishjóna-
band fyrir fimmtán ára
aldur? Barnabrúðir í
Eþíópíu eru gjarnan um
fimm ára. Samkvæmt Alþjóða-
bankanum eru líkur kvenna á að
verða fyrir nauðgun og heimilis-
ofbeldi meiri en samanlögð hætta
vegna krabbameins, umferðar-
slysa og malaríu. Það er kannski
ekki að undra þegar haft er í huga
að nýleg rannsókn sýnir að 40
prósentum karlmanna og 36 pró-
sentum kvenna í Úganda finnst
réttlætanlegt að eiginmaður beiti
konu sína ofbeldi fari þau að ríf-
ast. Víða er meðganga og barns-
burður ein af stærstu áhættum
sem konur taka í lífinu. Í Tsjad
deyr ein af hverjum 14 konum við
barnsburð. En í Tsjad hafa innan
við þrjú prósent kvenna aðgang að
getnaðarvörnum. Það kemur því
ekki á óvart að aðeins tíu prósent
af konum í Tsjad lifa það að verða
eldri en 49 ára. Til samanburðar er
meðalævi íslenskra kvenna 77 ár.
Undanfarin ár hefur verið lögð
áhersla á það í íslenskri utanríkis-
stefnu að vera leiðandi í jafnrétt-
ismálum í heiminum, meðal ann-
ars með því að styrkja starf UN
Women (áður UNIFEM) sem er
eina stofnun SÞ sem vinnur ein-
göngu að jafnréttismálum. Utan-
ríkisstefnan endurspeglar vilja
Íslendinga til að styrkja
stöðu kvenna í þróun-
arlöndum, framfylgja
mannréttindasáttmál-
um, auka efnahags-
legt sjálfstæði kvenna
og virkja frumkvæðis-
rétt þeirra. Jafnrétti
kynjanna er nefnilega
frumforsenda þess að
fjölskyldur og samfélög
dafni. Hagur þjóða og
útrýming fátæktar er
ekki möguleg nema í
samfélögum þar sem
konur og menn hafa jöfn
tækifæri og möguleika
til lífsviðurværis, og þar
sem sjónarmið jafnrétt-
is eru höfð að leiðarljósi.
Þökk sé framúrskar-
andi kvenskörungum og
flottum karlmönnum hefur jafn-
réttisbaráttan þokast í rétta átt
hér á landi. Gleymum ekki að vera
stolt og glöð yfir árangrinum sem
við höfum náð og styðjum við bak
„systra“ okkar í fátækari löndum –
það er hagur okkar allra.
Reglur á fjármálamarkaði innan ESB, sem Ísland tekur upp í
gegnum EES-samninginn, hafa
tekið verulegum breytingum á und-
anförnum áratugum. Nokkuð hefur
verið fjallað um nýsamþykktar
breytingar á lagaumhverfi banka,
svonefndar Basel III reglur, en
minna um væntanlegar breytingar
á vátryggingamarkaði, Solvency II
reglurnar sem eiga að taka gildi 1.
janúar 2013.
Ljóst var orðið fyrir um áratug
að reglur um fjárhagslega stöðu
vátryggingafélaga væru ófull-
komnar og hefur undirbúningur að
breyttum reglum staðið yfir síðan
þá. Kröfur til eigin fjár vátrygg-
ingafélaga nefnast lágmarksgjald-
þol og byggjast núverandi kröfur
á einfaldri reiknireglu og að auki
lágmarki sem miðast nú við 3,2
milljónir evra (um 500 milljónir
íslenskra króna).
Eitt af meginmarkmiðum Sol-
vency II er að taka aukið tillit til
hinnar raunverulegu áhættu í
vátryggingastarfsemi, meðal ann-
ars af fjárfestingum og endur-
tryggingavernd svo eitthvað sé
nefnt, og byggist því útreikningur
á kröfunni til lágmarksgjaldþols á
mun flóknari reiknireglu en áður.
Lágmarksgjaldþolið samkvæmt
þessum nýju reglum tekur mið af
því að sumar tegundir áhættu, t.d.
vátryggingaáhætta, markaðsáhætta
og rekstraráhætta, eru þess eðlis
að hægt er að reikna út viðeigandi
kröfur vegna þeirra. Slíkir útreikn-
ingar eiga hins vegar ekki við
fyrir allar tegundir áhættu og því
er nauðsynlegt að áhættustýring
vátryggingafélaga sé nægilega
traust til að fást við þá áhættu sem
ekki er hægt að mæta með auknu
fjármagni. Solvency II inniheld-
ur því ítarlegar kröfur varðandi
stjórnarhætti vátryggingafélaga,
svo sem áhættustýringu, þar sem
rík ábyrgð er lögð á herðar stjórn.
Meðal verkefna stjórnarinnar er
að láta framkvæma eigið áhættu-
og gjaldþolsmat (own risk and sol-
vency assessment) sem eru eigin
útreikningar félagsins á fjármagns-
þörf. Stjórn vátryggingafélags ber
fulla og óskoraða ábyrgð á að farið
sé að öllum lögum og reglum. Sol-
vency II felur einnig í sér auknar
kröfur um upplýsingagjöf svo neyt-
endur og fjárfestar hafi aðgang
að upplýsingum um fjárhags-
stöðu og gæði stjórnarhátta hvers
vátryggingafélags.
Undanfarin ár hefur Fjármála-
eftirlitið (FME) unnið að undir-
búningi gildistöku hinna nýju
reglna. FME hefur tekið virkan
þátt í erlendu samstarfi innan EES
og miðlað upplýsingum áfram til
vátryggingafélaga hér á landi.
Vátryggingafélög hér á landi hafa,
líkt og erlend vátryggingafélög
heima fyrir, jafnframt tekið þátt í
könnunum á væntanlegum áhrifum
hinna nýju reglna og haft með því
aukin tækifæri til að leggja mat á
væntanlega fjárhagsstöðu sína. Þá
hefur FME sett ný leiðbeinandi til-
mæli um áhættustýringu sem tekur
mið af hinum nýju kröfum.
Breytingarnar munu fela í sér
auknar kröfur, bæði til vátrygg-
ingafélaga og FME. Mikil áhersla er
lögð á að gæði eftirlits með vátrygg-
ingastarfsemi séu þau sömu, hvar
sem er á hinu Evrópska efnahags-
svæði. Miklu skiptir því að innan
FME sé til staðar góð þekking á
hinum nýju reglum og hefur verið
lögð á það áhersla innan vátrygg-
ingasviðs FME að byggja upp slíka
þekkingu. FME hefur einnig tekið
virkan þátt í innleiðingu reglnanna
í gegnum þátttöku í nefnd efnahags-
og viðskiptaráðuneytisins.
Ný heildarlög um vátrygginga-
starfsemi voru lögfest á árinu 2010.
Þar var meðal annars innleidd til-
skipun um endurtryggingar. Rétt
þótti við endurskoðun laganna að
gera tillögur til breytinga á nokkr-
um mikilvægum atriðum, m.a. að
teknu tilliti til bankahrunsins sem
hér varð á árinu 2008 og að teknu
tilliti til Solvency II, eftir því sem
mögulegt var. Lögð er þar áhersla á
ábyrgð stjórna vátryggingafélaga,
líkt og Solvency II gerir kröfu um.
Stjórnir vátryggingafélaga skulu
sem fyrr hafa almennt eftirlit með
því að starfsemi félagsins fari að
lögum og samþykktum, þar á meðal
eftirlit með bókhaldi og ráðstöfun
fjármuna félagsins. Stjórn skal
setja reglur, sem staðfestar skulu
af FME, um innra eftirlit, innri
endurskoðun, fjárfestingarstarf-
semi, lánveitingar og viðskipti við
tengda aðila. Stjórnin ber ásamt
framkvæmdastjóra ábyrgð á því
að skipulag félagsins og innra
eftirlit sé fullnægjandi og á því að
félagið geti lagt fram upplýsingar
sem þörf er á til eftirlits með því.
FME getur og sett almennar regl-
ur um fyrirkomulag innra eftirlits
í vátryggingafélögum.
Um þessa mundir vinnur FME
m.a. við yfirferð reglna sem
stjórnir vátryggingafélaga hafa sett
í tengslum við ofanritað. FME hefur
einnig að undanförnu haldið fjölda
kynningarfunda með stjórnum og
framkvæmdastjórum vátrygginga-
félaga um Solvency II. Fastlega má
gera ráð fyrir að ný lög um vátrygg-
ingastarfsemi, breytt verklag við
framkvæmd eftirlits þ.á m. við mat
á hæfi framkvæmdastjóra, stjórna
og lykilstarfsmanna og vinna
vegna Solvency II muni hér sem í
nágrannalöndunum skila aukinni
neytendavernd.
Mikil áhersla er lögð á að gæði eftirlits með
vátryggingastarfsemi séu þau sömu, hvar
sem er á hinu Evrópska efnahagssvæði.
Það er til
dæmis óá-
sættanlegt
að konur
séu aðeins
átta prósent
allra fram-
kvæmda-
stjóra á
Íslandi.
Verulegar breytingar á starfs-
umhverfi vátryggingafélaga
Höfum við það
kannski bara ágætt?
Fyrir utan einstaka kal-skemmdir munu flestir garð-
eigendur svara ofangreindri
spurningu játandi. Vissulega
er grasið sjálft nær undantekn-
ingalaust fagurgrænt en spurn-
ingin snýst um hvort slátturinn
sé jafn grænn og grasið. Mikið
er rætt um umhverf-
isvernd og nauðsyn-
leg framtíðarorku-
skipti í samgöngum
enda öllum ljóst að
olían er takmörkuð
auðlind. Þetta þýðir
í stuttu máli að hver
lítri af olíu verður
einungis brenndur
einu sinni og sú orka
sem af brunanum leið-
ir verður ekki í boði
fyrir næstu kynslóð-
ir. Bruninn myndar
einnig koltvísýring
sem eykur hættuna á
neikvæðum loftslags-
breytingum. Þó að
enn séu vandfundnir rafbílar á
hagstæðu verði gildir það sama
ekki fyrir rafmagns-sláttuvélar
og orf.
Orkuskipti í garðinum
Það er ekki víst að allir átti sig
á að olíunotkun á sláttuvélar
hefur margvísleg neikvæð áhrif
sem auðvelt er að fyrirbyggja.
Bensínsláttuvél brennir olíu
sem kostar dýrmætan gjald-
eyri og mengar andrúmsloftið.
Slátturinn veldur einnig mikl-
um hávaða sem pirrað getur
nágranna og truflað dýralíf.
Gefum okkur að bensínsláttu-
vél eyði um 20 ml af bensíni á
mínútu og að garðeigendur þurfi
að jafnaði að slá garðinn átta
sinnum yfir sumarið, hálftíma
í senn.
Fimmtíu þúsund garðeigendur
nota þá, miðað við gefnar for-
sendur, um 250.000 lítra af olíu á
hverju sumri við garðslátt. Slíkt
magn af olíu gæti keyrt smábíl
125 sinnum umhverf-
is jörðina. Sem betur
fer er endingartími
sláttuvéla takmark-
aður og endurnýj-
unarþörfin býsna
tíð. Hvernig væri að
staldra aðeins við
þegar næsta sláttu-
vél eða orf er keypt
og kýla á orkuskipti
í garðinum? Sláttu-
vélar sem ganga
fyrir rafmagni eru
oftast ódýrari í inn-
kaupum, þær nota
innlenda orku sem
kostar miklu minna
og mengar ekk-
ert. Þær eru þar að auki mun
hljóðlátari, sem gerir garð-
slátt á laugardagsmorgni mun
nágrannavænni. Hættum að
nota olíu í garðinn og skiptum
yfir í rafmagn.
Íslensk raforka er ódýr og
græn og því er engin ástæða til
að eyða gjaldeyri í garðinum.
Skiptu yfir í græna garðyrkju
næst þegar þú kaupir sláttuvél.
Er grasið þitt grænt?
Reglur á fjármálamarkaði
Rúnar
Guðmundsson
framkvæmdastjóri
vátryggingasviðs FME
Sigurður Freyr
Jónatansson
tryggingastærð-
fræðingur FME
Jafnréttismál
Inga Dóra
Pétursdóttir
framkvæmdastýra
Landsnefndar UN
Women á Íslandi
Umhverfismál
Sigurður
Friðleifsson
framkvæmdastjóri
Orkuseturs
Íslensk raf-
orka er ódýr
og græn og
því er engin
ástæða til að
eyða gjald-
eyri í garð-
inum.