Frjáls verslun - 01.11.2003, Blaðsíða 21

FORSÍÐUGREIN: MAÐUR ÁRSINS
Byko var stofnað af föður mínum og móðurbróður,
Guðmundi H. Jónssyni og Hjalta Bjarnasyni, árið
1962. Þeir byijuðu smátt en voru réttir menn á
réttum tíma. Fyrirtækið fór vel af stað og þeir náðu sér
ágætlega á strik. Þeir byijuðu i grófri byggingavöru,
timbri, plötum og grófu byggingaefni og bættu síðan
við sig hefðbundnum vörum eins og verkfærum,
festingum og öðru slíku. Þetta var hrein timbursala allra fyrst
og svo var bætt við vörum. Faðir minn hafði starfað í
byggingavörunni hjá Sambandinu og ég held að honum hafi
ekki fundist Sambandið nógu viljugt til að byggja upp
almennilega byggingavöruverslun þannig að hann ákvað að
gera það sjálfur. Eg var 15 ára gamall þegar þeir stofnuðu
fyrirtækið og hef verið viðloðandi það frá upphafi. Mín fyrstu
störf voru reyndar sem pjakkur þegar ég var að vinna í timbri
hjá Sambandinu vestur á Granda og fékk að fylgja föður
mínum í vinnuna. Það er mér minnisstætt því að þarna hitti
maður marga skemmtilega „fíra“. Fyrir utan þennan tíma eru
bara tvö sumur sem ég hef ekki starfað við Byko en það var
Byko nokkru seinna," segir
Jón Helgi og bætir við að það
hafi verið í tísku á þeim tíma
að fara með fyrirtæki á
markað. „Eg sá ekki endilega
fyrir mér kosti þess að vera
með svona fyrirtæki á
markaði. Eg held reyndar eftir á að hyggja að við höfum verið
lánsöm að fara ekki þá leið því að það hefur ekki reynst öllum
vel. En það var ekkert óeðlilegt að fólk vildi fá peninga út úr
fyrirtækinu og þá var markaðurinn það sem menn horfðu á.“
- Hvað sástu neikvætt við það að fara á markað?
„Yfirbragð fyrirtækja breytist við það að vera á markaði. Eg
sá ekki hagsmunina í því. Ekki vita allir sinn náttstað þegar
upp er staðið og það eru önnur sjónarmið sem ráða á þessum
markaði, oft meiri skammtímasjónarmið. Við höfum alltaf
reynt að byggja fyrirtækið upp með því sem það hefur
skapað. Sú regla hefur gilt frá fyrstu tíð, frá föður minum og
Því er ekki að leyna að
við höfum verið að skoða
erlendar byggingavöru-
keðjur þó svo að við
höfum ekki stigið skrefið.
þegar ég gerðist jarðýtustjóri hjá Vegagerðinni tvö sumur í
röð, 17 og 18 ára gamall," segir Jón Helgi Guðmundsson, for-
stjóri Norvikur.
Hjalta heitnum, að fyrirtækið fengi að njóta þess sem það
hefur skapað. Þess vegna höfum við getað byggt það upp
hægt og rólega.“
- Þannig að þegar þú varst imgur maður og fórst í viðskipta-
fræðina þá hefúrðu séð fyrir þér að þú ætlaðir í þetta?
,Já, ég tengdist þessu og var alltaf að vinna í Byko með skóla,
bæði menntaskóla og háskóla, þannig að ég er eiginlega alinn
upp í þessum geira. Maður er búinn að sjá miklar breytingar.
Við vorum tveir í þessu með pabba, ég og Jón Þór Hjaltason,
sem síðar varð forstjóri Jóna. Upp úr 1980 fór faðir minn að
mestu frá þessu. Hann gerðist mikill áhugamaður um laxeldi
og fiskeldi í Fljótum og það má segja að ég hafi tekið alfarið
við fyrirtækinu upp úr því en það var aldrei skilgreint. Eg var
aldrei ráðinn sem forstjóri fyrirtækisins. Það bara þróaðist
svona.“
Lánsöm að f ara ekki á markað jón Helgi og jón Þór keyptu
hlut i Byko 1982. Þeir stofnuðu flutningsmiðlunina Jóna sama
ár en byggðu það fyrirtæki ekki mikið upp fyrr en eftir 1985.
Smám saman fóru þeir að skipta með sér verkum þannig að
Jón Helgi sá um Byko og Jón Þór um Jóna og loks kom að því
að þeir ákváðu að skipta eignunum á milli sín. Jón Þór var
kominn til starfa í Jónum og gat alveg hugsað sér að helga sig
því starfi. Eg var aftur í Byko. Við ákváðum því að hafa
eignirnar þar sem við höfðum störfin svo að við skiptum því
þannig á milli okkar. Síðan keypti ég fjölskyldu hans út úr
Ull 09 fiskur í Rússlandi Jón Helgi hefur komið víða við í
tengslum við starf sitt í Byko. Um tima var hann í fiskvið-
skiptum í Rússlandi, flutti út saltsíld og frysta síld, og stofnaði
ásamt rússneskum aðila stóra fiskheildsölu í Moskvu. Þau
viðskipti hófust 1993 og þeim lauk með sölu fyrirtækisins
1997 þegar félaga Jóns Helga langaði til að fara að taka sér
annað fyrir hendur. Jón Helgi hefur einnig verið í ullar-
útflutningi til Rússlands og segir það ganga vel og vera
vaxandi. Fluttar séu út pijónavoðir sem saumað sé úr erlendis.
„Þegar Sovétríkin voru að liðast í sundur um 1990 þá riðlaðist
sá viðskiptastrúktúr sem hafði verið við Sovétríkin. Við
höfðum keypt timbur í mörg ár og allt í einu gufaði sá strúktúr
upp. Menn þurftu að finna nýjar leiðir. Eg var að þvælast þarna
um í leit að timburviðskiptum og þurfti að fara víða. Þegar við
kynntum okkur sem Islendinga var alltaf byijað á þvi að spyija
um ull og fisk því að þau viðskipti voru líka horfin. Það hvatti
okkur til að hefja starfsemi. Það var komið nýtt landslag í við-
skiptum í Rússlandi og við náðum mjög góðum tökum á
þessari fiskdreifingu og ullarútflutningi."
Læhhaði verðið um 30% Einn af máttarstólpunum í starf-
semi Norvikur er Elko en sú verslun var brautryðjandi í
lægra verði á rafmagnstækjum hér árið 1998. Jón Helgi segir
21