Frjáls verslun - 01.11.2003, Blaðsíða 60

UM ÁRAMÓT
8Umræða
um
spillingu
Spilling, siðferði og grá svæði í atvinnu-
lífinu setja meiri svip á umræður.
Sumir telja að spilling hafi
aukist. Aðrir telja að hún
hafi minnkað og vísa þá
til þess að frelsi í viðskiptum
hafi aukist og afskipti stjórn-
málamanna stórlega minnkað.
A árum áður tengdist umræða
um spillingu m.a. höftum og
innflutningsleyfum - og hvaða
flokksgæðingar fengju og
fengju ekki. Helmingaskipta-
regla stjórnmálaflokkanna
hefur löngum verið bitbein og hefur sú umræðan ekki síst
birst í tali um spilltar mannaráðningar í bönkum og opin-
berum stofnunum - sem og hvaða athafnamenn fái bita sem
til falla af gnægtaborði stjórnmálamanna.
Núna snýst umræðan meira um það hvort það skorti
siðferði í hinum harða heimi hlutabréfaviðskipta og sitt sýnist
hveijum. Hróp og köll um sterkari eftirlitsstofnanir, eins og
Samkeppnisstofnun, Fjármálaeftirlit og fleiri „dómara sem
fylgjast með kappleikjunum“ í viðskiptalífinu, eru háværari.
Erlendis hefur mjög verið rætt um Enron-tætara, bókhalds-
brellur og skandala í tengslum við kaupauka, ofurlaun og
eftirlaunasamninga forstjóra.
I Vísbendingu hinn 17. október sl. var grein sem neihdist
„Óspillt ísland" og ljallaði um það að spilling á íslandi hefði
mælst sú önnur minnsta í heiminum. Þar stóð efdrfarandi:
„Spilling á Islandi er hvað minnst í öllum heiminum, samkvæmt
nýrri rannsókn Transparency International á spillingu landa.
Þetta eru í sjálfu sér ekki nýjar fréttir; spilling á íslandi hefur
yfirleitt mælst með minnsta móti í samanburði við önnur lönd í
rannsóknum. Það hljóta að vera góðar fréttir en kemur kannski
mörgum spánskt fyrir sjónir þar sem vissulega er hægt að tína
til dæmi hér á landi sem vafalaust má flokka undir spillingu. Það
er því eins með atgervi íslendinga og náttúru landsins, hvort
tveggja er óspillt á alþjóðlegan mælikvarða." S!1
Island er of litið; leiksviðið er allur heimurinn.
9Útrás
fyrirtækja
Island er of lítið; útrás íslenskra fyrirtækja
er markviss og afgerandi.
Samningurinn um Evrópska efnahagssvæðið, EES,
haustið 1991, snerist ekki bara um fríverslun og tollfrelsi
á milli landa innan efnahagssvæðisins, þ.e. frjálst flæði á
vöru, þjónustu og vinnuafli, heldur líka um frjálst flæði fjár-
magns innan svæðisins. Síðastnefnda atriði hefur haft afger-
andi þýðingu fyrir íslendinga og er í raun forsendan fyrir
þeirri útrás sem svo mjög hefur sett svip sinn á viðskiptalífið
undanfarin ár. ísland er of lítið fýrir flest af stærstu fyrir-
tækjum landsins. SÍF, SH, Bakkavör, Pharmaco, Flugleiðir,
Atlanta, Baugur, Össur, Samheiji, Eimskip og að sjálfsögðu
bankarnir hafa staðið í ströngu í útrásinni, auk ýmissa annarra
fyrirtækja sem eru með víðfeðma starfsemi erlendis. Útrás
Kaupþings Búnaðarbanka hefur verið víðtækust af hálfu bank-
anna. Með EES-samningnum haustið 1991 óttuðust margir að
fjármagn myndi flæða til íslands og að útlendingar myndu
kaupa flest stærstu fyrirtækin hérlendis á skömmum tíma.
Þetta hefur orðið öðru nær. Erlendir tjárfestar hafa haft lítinn
áhuga á Islandi, nema þá að ijárfesta í stóriðju. íslensku fyrir-
tækin hafa hins vegar haft mikinn áhuga á að færa út kvíarnar
og ijárfesta erlendis. Hið nýja landslag í íslensku atvinnulífinu
snýst um útrás; það er tískuorð! S3
SPILUNG
• Sumir telja að spilling hafi aukist. Aðrir telja að hún hafi
minnkað og vísa þá til þess að frelsi í viðskiptum hafi
aukist og afskipti stjórnmálamanna stórlega minnkað.
ÚTRÁSIN
• Fijálst flæði ijármagns innan EES-svæðisins hefur
haft afgerandi þýðingu fyrir íslendinga og er ein
meginforsendan fyrir útrás íslenskra fyrirtækja.
60