Frjáls verslun - 01.11.2003, Blaðsíða 52

UM ÁRAMÓT
Árnason rithöfund. Hún ijallaði um eignatengsl á milli fyrir-
tækja og átti Kolkrabbinn eftir að verða þekktasta og umtalað-
asta viðskiptablokk landsins. Nafnið viðskiptablokk fékk með
Kolkrabbanum nýja merkingu, atvinnulííið snerist ekki lengur
bara um baráttu einkarekinna fyrirtækja og Sambandsins.
Sambandið að fótum fram Þriðja stórfréttin í viðskiptalífinu
dundi yfir þetta haust þegar fréttir bárust um að Sambandið
væri komið að fótum fram þrátt fyrir að helstu deildum þess
hefði verið skipt upp í nokkur hlutafélög í bytjun þessa árs;
eins og Islenskar sjávarafurðir, Samskip, Goða og svo fram-
vegis. Sambandið skuldaði meira erlendis en viðskiptabanki
þess, Landsbankinn, vissi um. Þar með hófust sögulegar
björgunaraðgerðir undir forystu Sverris Hermannssonar
bankastjóra sem gengu út á að stofna eignarhaldsfélagið
Hömlur sem hafði það að markmiði að eignast hlutafé Sam-
bandsins í dótturfélögunum og gera sér mat úr því. Allt gekk
út á að bjarga bankanum. Hömlur voru stofnaðar því bankinn
mátti ekki sjálfur eiga í hlutafélögum. Varð bankinn „nánast að
afsaka" það að hann ætti í fyrirtækjum sem væru í samkeppni
við aðra viðskiptavini hans.
Þetta voru athyglisverðir haustmánuðir; EES-sigur, bók um
fyrstu viðskiptablokkina og fall Sambandsins; fyrirtækisins sem
átti að vera eins konar eilífðarvél og gæti aldrei farið á höfuðið.
Nú er öldin önnur í bókstaflegri merkingu, núna eru
bankarnir fyrirferðamestu ijárfestarnir á hlutabréfamarkaði,
fyrirtækjablokkirnar orðnar margar og fyrirtæki hafa
almennt stækkað vegna samruna og yfirtaka - og útrásar. ffl
Leggið þennan dag á minnið
18. september 2003
Leggið þennan dag á minnið, 18. september 2003. Hans
verður lengi minnst sem eins sögulegasta dags í íslensku
viðskiptalífi. Þetta er dagurinn þegar Landsbanki og
Islandsbanki skiptu Eimskipafélaginu upp á milli sín. í
tengslum við uppstokkun Eimskips skiptu hlutabréf fyrir
yfir 40 milljarða króna um eigendur. Það var stærð pakkans.
Þetta er dagurinn sem Kolkrabbanum, nafntoguðustu
viðskiptablokk landsins sl. tólf ár, var skipt upp á milli
tveggja banka. Þetta er dagurinn sem bankarnir tryggðu
stöðu sína í viðskiptalifinu með svo afgerandi hætti að
sumir orða það svo að bankarnir „eigi núna viðskiptalífið"
og drottni yfir öllum stærstu fyrirtækjum landsins. Þetta er
dagurinn sem sumir segja að hafi rústað tímabundið
íslenskum hlutabréfamarkaði gagnvart smáum hluthöfum.
Þetta er dagurinn sem varð til þess að fólk úti á landsbyggð-
inni, eins og Akranesi, Skagaströnd og Akureyri, skynjaði
fyrst fyrir alvöru að eignarhaldið á stóru fyrirtækjunum
„þeirra" í sjávarútvegi væri komið óraveg í burtu og örlög
þessara fyrirtækja engan veginn í þeirra höndum. Þetta er
dagurinn sem endurspeglar betur en nokkuð annað hið
nýja landslag í íslensku viðskiptalífi. B!j
Fyrirferð
bankanna
Fyrirferð bankanna einkennir nú mjög
hið nýja landslag í viðskiptalífmu.
Bankarnir eru ekki aðeins orðnir ráðandi í mörgum af
stærstu fyrirtækjum landsins heldur eru þeir mjög
ákafir flárfestar. Það kom hvað best í ljós þegar Lands-
bankinn og Islandsbanki skiptu Eimskipafélaginu upp á milli
sín hinn 18. september sl. eftir að þeir höfðu áður hafið stór-
sókn og keypt bréf í fyrirtækinu til þess eins að ná þar undir-
tökunum. Þeim tókst það. íslandsbanki gerði þetta í gegnum
Fjárfestingafélagið Straum. Þennan dag „pökkuðu menn inn
dílum" fyrir yfir 40 milljarða á einu bretti. Fyrr um sumarið
herjaði Kaupþing Búnaðarbanki á eignarhaldið í Skeljungi og
náði á endanum helmingshlut í félaginu eftir umtalsverða
uppstokkun á því. Félagið er núna í eigu bankanna þriggja.
Það er athyglisvert að stærstu eigendur bankanna fjárfesta
oft samhliða bönkunum sínum í stórum verkefnum.
Fjárfestinga- og viðskiptabankar Áður voru bankarnir
viðskiptabankar. Núna eru þeir bæði íjárfestinga- og
viðskiptabankar. Það er þar sem hnífurinn stendur í kúnni.
Getur banki verið viðskiptabanki fyrirtækis og fengið öll
gögn frá honum og ákveðið síðan næsta dag að yfirtaka fyrir-
tækið? Eða þá ijárfest í fyrirtæki gegn fyrirtækinu sem
bankinn þjónar? Engan skyldi undra þótt stjórnendur í
atvinnulífinu kvarti undan minnkandi trausti á milli þeirra og
bankanna og að almenningur sé farinn að pirrast og segja
sem svo: „Hvernig er þetta eiginlega, eiga bankarnir orðið öll
fyrirtæki í landinu?" Þegar bankamaður spyr forstjóra í dag
hvað sé að frétta þá fær hann svarið: „Ekki neitt.“
Bjarni Ármannsson og Einar Sveinsson tilkynna fyrirhugaða
yfirtöku Islandsbanka á Sjóvá-Almennum.
52