Morgunblaðið - 06.12.2008, Blaðsíða 8

8 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. DESEMBER 2008
FRÉTTASKÝRING
Eftir Magnús Halldórsson
magnush@mbl.is
EINN af tólf liðum í áætlun sem
vinnuhópur á vegum stjórnvalda
vinnur að til að bæta rekstrar-
umhverfi fyrirtækja er að greiða
fyrir því að kröfuhafar gömlu bank-
anna eignist hlut í nýju ríkisbönk-
unum. Er þetta sagt vera hluti af
„uppgjöri við erlenda kröfuhafa“ til
þess að tryggja fjölbreyttara
bankaumhverfi og greiða fyrir eðli-
legum lánaviðskiptum innlendra að-
ila og erlendra banka.
Með setningu neyðarlaganna til
að verja fjármálakerfi landsins 6.
október og beitingu þeirra í kjölfar-
ið freistuðu stjórnvöld þess að verja
innistæður Íslendinga og halda
bankastarfsemi á Íslandi gangandi
en um leið að hugsa ekki um skuld-
ir bankanna erlendis. Voru skilaboð
um þessi markmið ítrekuð eftir
setningu laganna, þegar mikillar
óvissu gætti meðal almennings um
hvaða afleiðingar hrun bankanna
gæti haft. Eins og greint hefur ver-
ið frá í Morgunblaðinu hafa fulltrú-
ar margra erlenda kröfuhafa verið
hér á landi undanfarnar vikur til
þess að verja „eigur sínar“ eins og
þeir hafa sagt við blaðamenn Morg-
unblaðsins. Þar vitna þeir til þeirr-
ar meginreglu í gjaldþrotalögum,
hér á landi sem og annars staðar,
að kröfuhafar í þrotabú séu eig-
endur þess.
Jafnræði og meðalhóf
Vilhjálmur Egilsson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka atvinnulífs-
ins, og Þór Sigfússon, formaður
stjórnar samtakanna, hafa báðir
talað fyrir því að kröfuhafarnir eigi
í raun bankana og verði því að fá að
verða eigendur þeirra til framtíðar.
Lánveitendur gömlu bankanna eru
þar stærstir. Fjölmargir aðrir, inn-
lendir sem erlendir, teljast einnig
til kröfuhafa og ætli stjórnvöld sér
að gera upp við kröfuhafa með lög-
legum hætti verður ekki hjá því
komist að gæta jafnræðis.
Þetta vekur spurningar um hvort
nú sé að koma í ljós að það mark-
mið neyðarlaganna að verja inn-
lenda bankastarfsemi að fullu en
hugsa ekki um að tryggja starfsemi
bankanna erlendis hafi verið raun-
hæft.
Gestur Jónsson hæstarétt-
arlögmaður segir neyðarlögin ekki
mega ganga lengra en nauðsyn
krefji. Það sé ekki orðið ljóst enn
hvort gengið hafi verið of langt, þó
að kröfuhöfum virðist mismunað.
Erfitt sé þó að meta mál kröfuhaf-
anna sérstaklega þar sem staða
hvers og eins kröfuhafa sé á sinn
hátt einstök. „Á grundvelli þeirrar
alvarlegu stöðu tel ég að löggjafinn
hafi haft heimildir til þess að grípa
til ráðstafana til að verja íslenskt
fjármálakerfi með neyðarlögum og
þá á grundvelli neyðarréttarsjón-
armiða. Hins vegar takmarkast þær
heimildir við það sem nauðsynlegt
er til að ná lögmætu markmiði og
þess vegna þarf lagasetningu sem
byggist á neyðarréttarsjónarmiðum
á því að ekki sé gengið óþarflega
langt. Það virðist hins vegar vera
að það séu ekki allir jafnir gagnvart
neyðarlögunum og það er andstætt
grunnsjónarmiðunum sem eru varin
í stjórnarskrá.“
Í samtölum við Morgunblaðið
hafa fulltrúar stórra kröfuhafa sagt
að sú mikla „uppgufun“ á eignum
bankanna erlendis sem varð eftir að
neyðarlögunum var beitt gegn þeim
hafi orðið til að auka þrýsting, af
þeirra hálfu, um að eignast nýju
ríkisbankana þrjá. Að minnsta kosti
að stórum hluta. Ljóst er að margir
kröfuhafanna erlendis, einkum lán-
veitendur bankanna, fá ekki upp í
nema lítinn hluta af kröfum sínum.
Þess vegna má búast við því að þeir
beiti öllum sínum mætti til að verja
eigur sínar eftir fremsta megni. Þ.e.
sætti sig ekki við neitt annað en að
eignast nýju bankana.
Neyðarlögin of víðtæk?
Morgunblaðið/Kristinn
Geir og Björgvin Geir H. Haarde og Björgvin G. Sigurðsson stóðu í ströngu þegar neyðarlögin og áhrif þeirra voru
kynnt. Erlendir kröfuhafar, þá helst lánveitendur gömlu bankanna, vilja eignast nýju ríkisbankana.
 Ekki enn fullkomlega ljóst hvort neyðarlögin gengu lengra á eignarréttindi en nauðsyn krafði, segir
Gestur Jónsson  Kröfuhafar eiga eignir gömlu bankanna samkvæmt grundvallaratriðum laga
Í HNOTSKURN
» Íslenska ríkisstjórnin hef-ur áréttað að allar inni-
stæður í bönkum á Íslandi séu
tryggar. Öðruvísi er því farið í
útibúum íslensku bankanna
erlendis.
» Meðal stórra lánveitendaKaupþings, Glitnis og
Landsbankans voru þýsku
bankarnir Deutsche Bank og
Commerzbank. Þeir eru meðal
fjölmargra kröfuhafa í eignir
gömlu bankanna þriggja.
Fulltrúar erlendra kröfuhafa gömlu
bankanna, Landsbankans, Glitnis
og Kaupþings, hafa viðrað þau
sjónarmið við fulltrúar stjórnvalda
og skilanefndanna að eignarhalds-
félag verði stofnað um eignir
gömlu bankanna og að kröfum
þeirra á hendur bönkunum verði
breytt í hlutafé í félaginu. Það fyr-
irkomulag telja þeir best til þess
að fallið að tryggja hag sinn, það
er að verja eignir.
Fulltrúar kröfuhafanna hafa
fundað með ýmsum hér á landi að
undanförnu.
Einn viðmælandi Morgunblaðsins
sagði það alveg ljóst að stjórnvöld
yrðu að láta nýju bankanna í hend-
urnar á þeim, annars yrði „Ísland
eins og Kúba“, og vitnaði þar til
orða sem einn fulltrúa kröfuhaf-
anna lét falla. Átti hann við það að
Ísland gæti einangrast frá um-
heiminum, líkt og viðskiptabann
gagnvart Kúbu hefur gert í við-
skiptalegu tilliti.
Aðalatriðið snýr að því að end-
urreisa traust á íslenskt efnahags-
líf erlendis. Það telja kröfuhafarnir
einungis vera hægt með því að
fallist verði á kröfur þeirra. Þannig
geti viðskiptasamband íslensks
atvinnulífs við útlönd náð betri
fótfestu, en það hefur í raun verið í
uppnámi síðan gömlu bankarnir
hrundu.
Segja Ísland geta orðið eins og Kúba
INGIBJÖRG Sólrún Gísladóttir, ut-
anríkisráðherra, tók í gær og fyrra-
dag þátt í sextánda ráðherrafundi
Öryggis- og sam-
vinnustofnunar
Evrópu, ÖSE,
sem fram fór í
Helsinki í Finn-
landi. Um 50 ut-
anríkisráðherrar
sóttu fundinn að
þessu sinni.
Jafnframt átti
utanríkisráð-
herra sérstaka
tvíhliða fundi með
starfssystkinum frá Þýskalandi,
Frakklandi, Spáni, Bretlandi, Sví-
þjóð, Danmörku og Hollandi. Ísland
á góða stuðningsmenn í hópi utanrík-
isráðherra, skilningur er á stöðu Ís-
lands og vilji til að greiða fyrir lausn
útistandandi mála gagnvart vina-
þjóð, segir í frétt frá utanríkisráðu-
neytinu.
Í ávarpi Ingibjargar Sólrúnar á
ráðherrafundinum kom fram að ÖSE
hefði gegnt mikilvægu hlutverki þeg-
ar átök hófust í Georgíu síðsumars.
Ráðherra áréttaði mikilvægi þess að
eftirlitsmenn ÖSE þar hefðu einnig
fullan aðgang að landsvæðum Suður-
Ossetíu og Abkasíu og að ÖSE
reyndi að leysa þær deilur sem enn
eru óleystar í Evrópu. Ráðherra
sagði að öryggi til langs tíma væri
best tryggt með virðingu fyrir lýð-
ræði, réttarríki og mannréttindum.
ÖSE leysi
deilur
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir