Morgunblaðið - 30.07.2009, Blaðsíða 24

24 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 30. JÚLÍ 2009
Verslunarmanna
HIN sameiginlega
sjávarútvegsstefna
ESB og hvort stjórn
fiskveiða við Ísland
yrði látin í hendur
ESB er ein helsta
ástæða þess að Ísland
hefur ekki gengið inn
að mati margra.
Margir eru á því að
ekki sé hægt að
ganga inn í sam-
bandið eins og stjórn fiskveiða
innan ESB er háttað í dag og
óraunhæft sé að ætla að Ísland
fengi undanþágur frá ESB, hvað
þá varanlegar. Verðmætin sem
skapast við veiðar á stofnum sem
halda sig innan íslenskrar efna-
hagslögsögu eru efnahag landsins
afar mikilvæg og á það einnig við
um þau verðmæti sem skapast við
veiðar á deilistofnum bæði fyrir
utan og innan íslenskrar lögsögu.
Hagsæld okkar byggist að miklum
hluta á því að Íslendingar nýti
fiskistofnana af hagsýni og á sjálf-
bæran hátt. Það hefur hjálpað að
efnahagslögsagan liggur hvergi að
lögsögu aðildarríkja ESB. Mið-
unum er stjórnað sjálfstætt og við
tökum ákvarðanir um nýtingu
stofnanna. Íslensk skip veiða hér
ein úr stofnum sem eingöngu veið-
ast við Íslandsmið og
hlut okkar úr deili-
stofnum nema að um
annað hafi verið sér-
staklega samið.
Stjórnvöld hafa síð-
ustu áratugi viljað
halda sjávarútvegi í
jafnvægi sem und-
irstöðuatvinnuvegi
þjóðarinnar. Það hef-
ur m.a. staðist vegna
þess að öll íslensk
sjávarútvegsfyrirtæki
eru í meirihlutaeigu
Íslendinga. Þannig hefur arðurinn
af auðlindinni runnið til íslensku
þjóðarinnar.
Til þess að átta sig á mikilvægi
EES-samningsins er gott að líta á
stækkun ESB og gildi samnings-
ins. Með EES-samningnum varð
Ísland hluti af innri markaði ESB
þar sem fjórfrelsið svokallaða ríkir
um frjálst flæði á vörum, þjónustu,
fjármagni og flutningi launafólks.
Í honum settu Íslendingar fram
kröfur um tollfrelsi með sjávaraf-
urðir sem ESB féllst á og bókun 9
varð til. Það sem skiptir mestu
máli í samningnum er þó að við
höfum ekki aðgang að helstu
stofnunum ESB og lítil sem engin
áhrif á framkvæmdastjórnina. Það
sem meira er: Ísland er ekki aðili
að sameiginlegri sjávarútvegs-
stefnu ESB. Áhrif samningsins
hér á landi hafa verið nokkur
ásamt því að Evrópusamruninn,
mótaður hugmyndum og hags-
munum, hefur einnig ýtt undir
þau. Aðgangur að mörkuðum ESB
hefur stóraukist og þátttaka í sam-
starfsáætlunum ESB hefur skilað
talsverðu fjármagni og þekkingu
inn í íslenskt þjóðfélag. Með bók-
un 9 eru ákvæði er varða lækkun
tolla og magntakmarkanir í inn-
flutningi til EFTA-ríkja. Þar
stendur að okkur sé áfram heimilt
að beita magntakmörkunum við
útflutning á sjávarafurðum þótt al-
menn ákvæði EES-samningsins
heimili það ekki. Þá eru í bók-
uninni ákvæði er varða ríkisstyrki
og samkeppnisreglur í sjávar-
útvegi. Almennar reglur samnings-
ins um ríkisstyrki og samkeppni
gilda ekki um sjávarafurðir.
Þótt EES tryggi Íslendingum
ágætis viðskiptastöðu með hjálp
bókunar númer 9 er óvíst að EES
sé fullnægjandi umgjörð um sam-
skiptin við ESB til lengri tíma.
Ekki er líklegt að gagnkvæmur
áhugi verði á reglubundinni end-
urnýjun samningsins hjá ESB og
erfitt kann að reynast að taka upp
tilskipanir án tækifæra til að hafa
áhrif um efni þeirra. Fagna ber
því ákvörðun stjórnvalda um aðild-
arumsókn.
Sjávarútvegsmálin skipta miklu
á Íslandi. Staðreyndin er sú að
þau eru ekki eins mikilvæg innan
ESB. Sumir segja það misskilning
að sjávarútvegsstefna ESB sé okk-
ur hættuleg og ræður þar um
mestu regla ESB um veiðireynslu
við úthlutun kvóta. Ríki ESB hafi
enga veiðireynslu úr Íslands-
grunni. Veiðireynsla miðast við
venjubundna veiði ríkja úr til-
teknum stofnum á tímabilinu 1973-
1978.
Andstæðingar aðildar segja það
ekki koma sér vel því veiðireynsla
ESB-ríkja var þá að meðaltali 69
þúsund tonn af þorski á ári. Marg-
ir telja að hagsmunir íslensks
sjávarútvegs verði útundan því
forræði yfir auðlindinni muni fær-
ast til Brussel, erlend fiskiskip
mæti og hefji veiðar.
Íslenskur sjávarútvegur hefur
verið mikilvægasta útflutnings-
atvinnugrein okkar og mikilvægi
hans skapar okkur sérstöðu. Ís-
lendingar hafa skapað sér mikla
reynslu í veiðum og með henni
ásamt öðru innleggi hefur skapast
hér mikil samstaða þegar kemur
að sjávarútvegi sem hefur gert ís-
lenskri stjórnsýslu kleift að starfa
mjög skilvirkt og hratt þegar kem-
ur að fiskveiðistjórnun. Samskipti
stjórnvalda og sjávarútvegsins eru
góð og Íslendingar hafa unnið
hörðum höndum við að koma sér
upp þessari sérstöðu og mikill ár-
angur hefur fylgt henni. Sjávar-
útvegur gegnir litlu hlutverki inn-
an efnahagskerfis ESB en
framkvæmdastjórn ESB hefur
engu að síður lagt mikla áherslu á
að bæta hana og hefur sett í far-
veg ferli til að endurskoða hana.
Langt er þó í land. Joe Borg,
framkvæmdastjóri sjávarútvegs-
mála ESB, hefur sérstaklega kall-
að eftir ábendingum og tillögum
frá Íslandi.
Til að geta komist að niðurstöðu
um hvernig haga skal hinni sam-
eiginlegu stefnu ESB í fisk-
veiðistjórnun er nauðsynlegt hag-
nýta þekkingu fræðimanna í
fiskveiðistjórnun og vistfræði sjáv-
ar og reynslu sjómanna og útgerð-
armanna. Vissulega eru margir
vankantar á sameiginlegri sjáv-
arútvegsstefnu ESB en hvort þeir
vankantar séu nægilegir til þess
að afskrifa aðild verður tíminn að
leiða í ljós.
Eftir Arnar B.
Sigurðsson »Hér er verið að
koma með innlegg
inn í ESB-umræðuna
á Íslandi þegar kemur
að sjávarútvegsmálum
sérstaklega.
Arnar B. Sigurðsson
Höfundur er stjórnmála- og
Evrópufræðingur.
Fiskveiðistjórn á Íslandi; innan eða utan ESB?
BRÉF lögreglu-
manns, sem ekki vill
láta nafns síns getið,
til fjölmiðla hafa verið
talsvert í umræðunni
undanfarið. Í bréf-
unum lýsir hinn
ónafngreindi lög-
reglumaður verulega
slæmu ástandi hjá
lögreglunni á höf-
uðborgarsvæðinu. Er
ástandið hjá lögreglunni virkilega
svona slæmt? Miðað við það sem
fram hefur komið hjá yfirmönnum
embættisins í fjölmiðlum und-
anfarin ár hefði ég haldið að allt
væri í góðu lagi þar á bæ. Þetta er
reyndar ekki í fyrsta skipti sem
lögreglumenn kvarta undan naum-
um fjárveitingum, skorti á mann-
skap og lélegum aðbúnaði. Fram
að þessu hefur slíkri gagnrýni yf-
irleitt verið svarað um hæl af
hálfu yfirmanna lögreglunnar eða
dómsmálaráðuneytisins með yf-
irlýsingum um að ástandið hverju
sinni sé alls ekki svo slæmt og
gjarnan lögð áhersla á að „þjón-
usta lögreglu verði ekki skert“
hvað sem fjárveitingum og
mannafla líður.
En nú bregður svo við að því er
fram kemur í umræddum bréfum
óþekkta lögreglumannsins hefur
ekki verið andmælt af hálfu yf-
irstjórnar lögreglunnar á höf-
uðborgarsvæðinu ef frá eru taldar
minni háttar aðfinnslur. Er þetta
kannski allt saman satt hjá lög-
reglumanninum? Burtséð frá
sannleiksgildi bréfa lögreglu-
mannsins óþekkta er
það þó staðreynd að
lögreglan á höf-
uðborgarsvæðinu og
reyndar á landinu öllu
hefur ekki riðið feit-
um hesti frá úthlutun
fjárveitingavaldsins á
síðustu árum svo
vægt sé til orða tekið.
Talsmenn lögreglu-
manna hafa ítrekað
reynt að vekja athygli
á slæmri stöðu lög-
reglunnar og lög-
reglumanna en talað fyrir daufum
eyrum ráðamanna.
Ef ástandið hjá lögreglunni og
lögreglumönnum er jafn slæmt og
talsmenn lögreglumanna hafa
haldið fram er alveg ljóst að það
er orðið ólíðandi fyrir land og
þjóð. Þá vaknar sú spurning hvers
vegna hafa málin þróast á þennan
veg? Hver er skýringin? Að mínu
mati er ástæðunnar fyrst og
fremst að leita í almennu áhuga-
leysi íslenskra stjórnmálamanna á
málefnum lögreglu en hvort sem
okkur líkar betur eða verr eru það
einmitt misvitrir stjórnmálamenn
sem á endanum taka ákvarðanir
um það fé sem varið er til lögregl-
unnar. Af einhverjum ástæðum
hafa þeir sem valist hafa á þing
yfirleitt engan áhuga haft á mál-
efnum lögreglu og flest önnur mál
notið forgangs hjá þeim. Sú litla
og oftast yfirborðskennda umræða
er átt hefur sér stað á und-
anförnum árum á Alþingi um mál-
efni lögreglu hefur gjarnan borið
einkenni takmarkaðs áhuga þing-
heims og þekkingarleysis þeirra
fáu þingmanna sem stigið hafa í
ræðustól. Stjórnmálamenn hafa
helst minnst á lögregluna í „tylli-
dagaræðum“ og þá með tilheyr-
andi fagurgala. Lögreglumálefni
hafa einhvern veginn aldrei kom-
ist í tísku hjá stjórnmálamönnum
á Íslandi. Lögreglumenn hafa í
raun aldrei haft almennilega tals-
menn á þingi og hafa aldrei getað
beitt raunverulegum þrýstingi í
sínum málum eins og svo margir
þrýstihópar sem hafa „sína“
menn á þingi til að koma málum
áfram. Lögreglan hefur aldrei
fengið þann stuðning sem hún
hefur þurft frá kjörnum fulltrúum
þjóðarinnar. Saga lögreglunnar á
Íslandi er á vissan hátt sorg-
arsaga.
Lögreglan er eitthvað sem eng-
inn vill þurfa að hugsa um eða
hafa áhyggjur af. Það má ekki
fara of mikið fyrir lögreglunni en
hún á samt alltaf að vera til stað-
ar. Lögreglan á að bregðast strax
við ef á bjátar, lögreglan á að
upplýsa öll mál strax, lögreglan
má ekki gera mistök, lögreglan á
að vera fullkomin. En lögreglan
má ekki kosta neitt.
Gjaldþrota lögregla?
Eftir Stefán
Alfreðsson » Lögreglan á að
bregðast strax við
ef á bjátar, lögreglan
á að upplýsa öll mál
strax, lögreglan má
ekki gera mistök,
lögreglan á að vera
fullkomin.
Stefán Alfreðsson
Höfundur er ríkisstarfsmaður.
Á undanförnum ár-
um hefur orðið gríð-
arleg breyting á úti-
veru barna og
ungmenna – Skv. nýj-
ustu rannsóknum eru
meira en 10.000 börn
of feit og fimmta hvert
barn hefur einkenni
vöðva- og beinavanda-
mála.
Börn horfa allt að 4
tímum á dag á sjónvarp eða eru í
tölvuleikjum. Helmingur allra barna
er keyrður í skólann. Útileikir eru
nánast horfnir nema trampólín hafa
náð vinsældum og er jákvætt.
Það hlýtur að vera verkefni okkar
sem ölum upp börn á þessum tímum
að gera allt sem hægt er til að ala
upp heilbrigð börn – Liður í því er að
opna augu barnanna fyrir öllu því
sem náttúran hefur að bjóða upp á
hér allt í kring.
Það þarf ekki að fara í langar bíl-
ferðir til að komast á skemmtileg
göngusvæði. Má í því efni benda t.d.
á Elliðaárdalinn og Heiðmörk hér í
nágrenni höfuðborgarsvæðisins og
svo er einnig alls staðar um landið
stutt að fara á skemmtilegar slóðir.
Útivera fjölskyldunnar og sameig-
inleg upplifun á nátt-
úrunni skapar sam-
heldni hennar og eykur
skilning á náttúrvernd
og eflir virðingu fyrir
lífríkinu.
Börnin læra best það
sem að þau upplifa
sjálf. Í þessu sambandi
vil ég undirstrika að
nauðsynlegt er að börn-
in fari í gönguferðir á
sínum forsendum þ.e.
hafi tíma til að skynja
náttúruna og umhverfið – finni t.d.
skordýr, skrýtin blóm eða annað
áhugavert, en séu ekki að keppast
við eitthvað. Þau verða að njóta þess
sem fyrir augu ber.
Gönguferðir og útivist á að stunda
allan ársins hring – bara að klæðast
rétt og fara út – það er allt sem þarf.
Allir út!
Eftir Skúla
Björnsson
Skúli Björnsson
» Það þarf ekki að fara
í langar bílferðir til
að komast á skemmtileg
göngusvæði.
Höfundur er verkefnisstjóri hjá
Ferðafélagi Íslands og verkefnisins
Ferðafélag barnanna.
Útivera og
heilbrigði barna
og ungmenna
AUGLÝSINGADEILD
netfang: augl@mbl.is eða sími 569 1111