Morgunblaðið - 09.09.2009, Qupperneq 4

4 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. SEPTEMBER 2009
Eftir Ingibjörgu B. Sveinsdóttur
ingibjorg@mbl.is
YFIR 400 Íslendingar deyja árlega
fyrir aldur fram vegna reykinga-
tengdra sjúkdóma.
Læknar segja þetta faraldur og
vilja láta taka tóbak úr almennri sölu
í þrepum næstu 10 árin. Þeir vilja láta
koma á fót sérstökum tóbaks-
vöruverslunum, að því er Kristján G.
Guðmundsson, yfirlæknir Heilsu-
gæslunnar í Glæsibæ, greinir frá.
Kristján er í undirbúningsnefnd
vegna Tóbaksvarnaþings á vegum
Læknafélags Íslands sem hefst nú á
föstudaginn en aðalfundur og stjórn
félagsins telja ástandið í málaflokkn-
um óviðunandi.
Stærsti heilbrigðisvandinn
„Reykingar eru stærsti heilbrigð-
isvandi þjóðarinnar. Þótt skaðsemi
reykinga hafi verið þekkt í rúma
hálfa öld reykja enn um 20 prósent
þjóðarinnar. Við viljum segja frá því
hversu margir tapa heilsunni og
deyja vegna notkunar tóbaks,“ segir
Kristján.
Hann getur þess að læknar geri
sér grein fyrir því að aukið átak í tób-
aksvörnum verði ekki gert nema víð-
tæk sátt verði um það í samfélaginu.
„Slíkt átak var gert vegna berkla
og sullaveiki á sínum tíma. Þetta var
áratugavinna með þungum kostnaði
en það var hægt að láta þessa sjúk-
dóma hverfa. Með hertu átaki gegn
reykingum yrðu þeir sem reykja
kannski aðeins 3 til 5 prósent eftir 10
til 15 ár.“
20 ánetjast í hverri viku
Nú ánetjast 20 unglingar hér á
landi tóbaki í hverri viku. Að minnsta
kosti helmingur þeirra mun deyja úr
reykingatengdum sjúkdómum, að því
Kristján greinir frá.
„Langflestir byrja á þessu sem
fikti og ánetjast svo. Það er erfiðara
fyrir reykingamann að hætta reyk-
ingum en fyrir heróínfíkil að hætta
notkun heróíns. Það þarf að tak-
marka aðgengi fólks undir tvítugu að
tóbaki á sama hátt og að áfengi.“
Kristján segir áhersluna á meðferð
tóbaksfíkla ónóga. „Sérhæfing í með-
ferð og framboð úrræða er miklu
minna en vegna ýmissa annarra sjúk-
dóma. Viðbúnaður samfélagsins til
þess að takast á við þetta er miklu
minni en efni standa til.“
400 deyja árlega vegna reykinga
Þetta telst faraldur, segja læknar og
vilja láta taka tóbak úr almennri sölu
KOSTNAÐUR samfélagsins vegna
reykingatengdra sjúkdóma er tæp-
ir 30 milljarðar á ári en tekjur rík-
isins vegna tóbakssölu eru 7 millj-
arðar, að sögn lækna í undirbún-
ingsnefnd Tóbaksvarnaþings
Læknafélags Íslands.
Samkvæmt nýjum tölum frá
Landspítalanum hafa 80 prósent
þeirra sem fara í hjartaþræðingu
reykt. Þrír fjórðu þeirra sem liggja
á lungnadeild Landspítala reykja
eða hafa reykt.
Í kjölfar reykingabanns á veit-
ingastöðum hér á landi hefur bráð-
um kransæðaþræðingum fækkað
um 20 prósent meðal karlmanna
sem ekki reykja. Læknar segja
þetta sýna hvaða árangurs megi
vænta verði dregið enn frekar úr
reykingum.
Kostnaður 30 milljarðar en tekjur 7 milljarðar
Morgunblaðið/Þök
Á Landspítala 80% þeirra sem
fara í hjartaþræðingu hafa reykt.
Eftir Unu Sighvatsdóttur
una@mbl.is
HAGSMUNASAMTÖK sjúklinga
fylgjast nú með því af hliðarlínunni
hvernig brugðist verður við sparnað-
arkröfum á Landspítala-Háskóla-
sjúkrahúsi.
Enn er margt óljóst um hvernig
hagrætt verður en heyra má á tals-
mönnum sjúklinga að þar hafi menn
áhyggjur af því sem framundan er.
„Við erum náttúrlega með hnút í
maganum yfir öllum þessum sparn-
aðaraðgerðum,“ segir Ásgeir Þór
Árnason, framkvæmdastjóri Hjarta-
heilla. „Við erum mjög uggandi um
hag okkar skjólstæðinga, sem eru
einstaklingar sem þurfa töluvert mik-
ið á hátækniþjónustu að halda.“
Ásgeir segir að enn sé beðið eftir
því hvaða ráðstafanir verði gerðar á
Landspítala en hjartasjúklingar séu
hins vegar þegar farnir að finna fyrir
sparnaðaraðgerðum sem gripið var
til fyrr á árinu þegar niðurgreiðslum
vegna lyfjakostnaðar var breytt.
Þá segir Ásgeir það vissulega
slæmar fréttir að ekki verði svigrúm
til frekari tækjakaupa næstu árin en
sem fyrr segir eru hjartasjúklingar
mjög háðir hátækniþjónustu.
Hann bendir þó á að ekki sé ein-
tómt svartnætti, því þrátt fyrir
ástandið hafi Hjartaheill getað hlaup-
ið undir bagga nú í vikunni og styrkt
kaup á nýju hjartalínuritstæki sem
vantaði á bráðamóttökuna.
Frá stofnun til stuðnings
Sigursteinn R. Másson, formaður
Geðhjálpar, segir að samtökin muni
fylgjast með framvindunni í sparnað-
araðgerðum á geðsviði.
Mikilvægt sé að gleyma ekki þeirri
stefnumörkun sem þegar er til staðar
um afstofnanavæðingu, sem leiði til
sparnaðar. „Þetta snýr að styttri inn-
lögnum og öflugri stoðþjónustu, það
er hægt að spara með því að vinna
hlutina þannig.
Það er nauðsynlegt að ná því fram
einmitt vegna þessa ástands, ef við
ætlum ekki að horfa hér fram á mikl-
ar hörmungar í velferðarkerfinu.“
Uggandi um hag sjúk-
linga í niðurskurðinum
Morgunblaðið/Sverrir
Fossvogur Hagsmunasamtök sjúk-
linga vilja samráð um hagræðingu.
NÆSTA kynslóð mótmælenda er tekin við. Á horninu á
Langholtsvegi og Holtavegi, þar sem löngum mátti sjá
Helga Hóseasson, mótmælanda Íslands, með skilti sín,
höfðu í gær komið sér fyrir þær Íris og Jóna, nemendur
í Langholtsskóla. Þær báru skilti þar sem þær mót-
mæltu hraðakstri og minntu á að hraðinn drepur.
NÝ KYNSLÓÐ MÓTMÆLENDA TEKIN VIÐ
Morgunblaðið/Golli
FORMAÐUR skilanefndar SPRON
hefur í samræmi við úrskurð Hæsta-
réttar upplýst Grím Sigurðsson hrl.
um að það var Áslaug Björg Viggós-
dóttir, eiginkona Guðmundar Hauks-
sonar, þáverandi sparisjóðsstjóra,
sem seldi umbjóðanda hans stofn-
fjárbréf í SPRON í júlí 2007.
Davíð Heiðar Hansson, umbjóð-
andi Gríms, keypti stofnfjárbréf í
SPRON 24. júlí 2007. Tveimur vikum
seinna voru viðskipti með þau stöðv-
uð. Í kjölfarið var sparisjóðnum
breytt í hlutafélag og það skráð op-
inberri skráningu í Kauphöllinni.
Eftir skráningu hröpuðu bréfin í
verði. Stjórn SPRON ákvað á fundi
sínum 17. júlí 2007 að leita eftir
skráningu og að leyfa skyldi viðskipti
með bréfin í þrjár vikur eftir fundinn
og að nýtt verðmat á sparisjóðnum
skyldi flokkast sem trúnaðarmál. Að
sögn Gríms sat Guðmundur þann
fund og undirritaði fundargerðina.
„Það var vitað fyrir að alla vega
þrír af fimm stjórnarmönnum hefðu
selt stofnfjárbréf á þessum tíma og
núna bætist við eiginkona sparisjóðs-
stjórans. Þetta virðist þannig hafa
verið umfangsmeira en við höfum áð-
ur vitað. Á sama tíma og sparisjóðs-
stjórinn gaf út yfirlýsingar um að
þessar breytingar, sem gera átti á
SPRON, gæfu góð fyrirheit um
rekstur, þá var eiginkona hans að
selja stofnfjárbréf. Þessar upplýs-
ingar setja ferlið í nýtt samhengi.“
Aðspurður segir Grímur næsta
skref að kanna hvort grundvöllur sé
fyrir því að fara í mál við seljanda
bréfanna þar sem hann hafi búið yfir
innherjaupplýsingum. Að mati Gríms
er úrskurður Hæstaréttar fordæm-
isgefandi. „Allir sem eru í sömu stöðu
geta nú fengið sömu upplýsingar. All-
ir sem keyptu stofnfjárbréf, hvort
sem er á þessum tíma eða öðrum,
geta nú beint fyrirspurn til stjórnar
eða slitanefndar eins og í þessu tilviki
og fengið það uppgefið hver það var
sem seldi þeim,“ segir Grímur og tek-
ur fram að ómögulegt sé að meta
hversu margir séu í sambærilegri
stöðu og Davíð Heiðar.
silja@mbl.is
Eiginkona spari-
sjóðsstjóra seldi
Áslaug Björg
Viggósdóttir
Grímur
Sigurðsson