Morgunblaðið - 09.09.2009, Blaðsíða 27

Menning 27FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. SEPTEMBER 2009
STUTTI listinn
yfir þá rithöfunda
sem tilnefndir
eru til Man Book-
er bókmennta-
verðlaunanna
fyrir skáldsögur
hefur verið
kynntur og er
suður-afríski rit-
höfundurinn, Ís-
landsvinurinn og nóbelsverðlauna-
hafinn JM Coetzee tilnefndur fyrir
bók sína Summertime. Hann á því
möguleika á að hljóta sín þriðju Man
Booker-verðlaun.
Fimm aðrir höfundar eru á listan-
um. A.S. Byatt er tilnefnd fyrir bók-
ina The Children’s Book en hún
hlaut verðlaunin árið 1990; Sarah
Waters er tilnefnd fyrir The Little
Stranger, er á stutta listanum í
þriðja sinn; Adam Foulds fyrir The
Quickening Maze og Hilary Mantel
fyrir Wolf Hall. Þá er Simon Mawer
tilnefndur fyrir The Glass Room.
Verðlaunahafinn hlýtur 82.500
sterlingspund í verðlaunafé en til-
kynnt verður um hver hreppir
hnossið 6. október.
Hljóti Coetzee verðlaunin verður
það í fyrsta sinn sem sami höfundur
hlýtur þau þrisvar. Hann var gestur
Bókmenntahátíðar í Reykjavík fyrir
tveimur árum og hélt m.a. fyrir-
lestur í Hátíðasal Háskóla Íslands
sem byggður var á þá nýútkominni
bók hans, Diary of a Bad Year.
Coetzee
þrisvar?
Stutti listi tilnefndra
til Man Booker birtur
Coetzee
TILNEFN-
INGAR til Evr-
ópsku kvik-
myndaverð-
launanna (EFA)
hafa verið kynnt-
ar og eru alls 48
kvikmyndir á
lista frá 25 lönd-
um. Ísland er
ekki þar á meðal.
Um tvö þúsund
manns eru í Evrópsku kvikmynda-
akademíunni, greiða atkvæði um til-
nefningar í ólíka verðlaunaflokka og
verður niðurstaða þeirrar atkvæða-
greiðslu kynnt 7. nóvember n.k. á
Evrópsku kvikmyndahátíðinni í Se-
villa á Spáni. Evrópsku kvikmynda-
verðlaunin verða svo veitt 22. sinni
hinn 12. september í Ruhr í Þýska-
landi.
Almenningi er boðið að kjósa í
„People’s Choice“-flokki verð-
launanna, þ.e. „vali fólksins“, á vef-
síðu akademíunnar á slóðinni euro-
peanfilmacademy.org. Kosið er um
bestu myndina af nokkrum til-
nefndum, en þær eru Der Baader
Meinhof Complex, Los abrazos ro-
tos, Coco avant Chanel, The Duc-
hess, Fly Me to the Moon, Män som
hatar kvinnor, Låt den rätte komma
in, Pranzo di ferragosto, Slumdog
Millionaire og Transporter 3.
Af þeim kvikmyndum sem áður
hafa hlotið þessi verðlaun, val fólks-
ins, má nefna Volver, La vita e bella,
Amelie og Goodbye, Lenin. Af bestu
kvikmyndunum að mati EFA hin
seinustu ár má nefna Gomorrah og
Das Leben des Anderen. EFA-
meðlimir þurfa að kjósa fyrir 23.
október um myndirnar 48 en listann
yfir þær má sjá á vef akademíunnar.
48 myndir
hjá EFA
Penelope Cruz í
Los abrazos rotos
RITHÖFUNDURINN Luis
López Nieves fjallar í óform-
legum fyrirlestri í dag um Pú-
ertó Ríkó í nútíð og fortíð og
sérkennilegu stöðu þess í sam-
félagi þjóðanna. Fyrirlesturinn
verður haldinn á spænsku í
Háskólatorgi, stofu 101, kl. 16.
Nieves fjallar einnig um
verk sín og hvernig hann leit-
ast við að finna nýtt sjónarhorn
á hina viðteknu sögu..
Bók hans Hjarta Voltaires kom nýlega út í ís-
lenskri þýðingu en þar veltir hann fyrir sér hvort
Púertó Ríkó tilheyri í raun Voltaire. Bókin er
skrifuð í tölvubréfaformi. Nieves hefur tvisvar
hlotið bókmenntaverðlaun Púertó Ríkó.
Bókmenntir
Um Púertó Ríkó í
nútíð og fortíð
Luis López
Nieves
NÍNA Margrét Grímsdóttir pí-
anóleikari er þessa dagana á
tónleikaferðalagi um Kína og
kemur fram á átta tónleikum í
sjö borgum. Tvennir verða
haldnir í sal Háskólans í Pek-
ing en meðal annarra borga má
telja Quingdao, Ningbo, An-
quin, Hangzhou og Zoushan.
Á efnisskránni eru íslensk
og kínversk píanóverk auk
verka Mozarts, Schumanns,
Debussy, Chopin og Mendelsohn.
Nína segir að sér hafi verið mjög vel tekið og
ungt fólk verið stór hluti áheyrenda enda sé vax-
andi áhugi fyrir klassískri tónlist í Kína. Síðustu
tónleikarnir verða haldnir 13. september í Peking.
Tónlist
Átta tónleikar í sjö
borgum Kína
Nína með kínversk-
um aðdáendum
ÍSLENSKA óperan hefur tek-
ið upp samstarf við ÓP-hópinn,
nýstofnaðan félagsskap ungra
óperusöngvara. Í hópnum eru
átta söngvarar úr öllum rödd-
um og eiga þeir það sameig-
inlegt að vera komnir á þann
stað á söngferli sínum að miklu
skiptir að ná að kynna sig og fá
æfingu og tækifæri til að koma
fram opinberlega, að því er
segir í tilkynningu.
Tónleikar ÓP-hópsins verða haldnir mán-
aðarlega í Íslensku óperunni í vetur, þeir fyrstu
hádegistónleikar næsta þriðjudag kl. 12.15. Miða-
verð er 1.000 kr. Á efnisskrá verða nokkrar þekkt-
ar aríur óperubókmenntanna.
Tónleikar
Íslenska óperan í
samstarf við ÓP
Bylgja Dís Gunn-
arsdóttir er í ÓP
Eftir Einar Fal Ingólfsson
efi@mbl.is
Í BÓKINNI Atom-Poets sem kem-
ur út í Þýskalandi sumarið 2011
verður sjónum beint að ljóðum fimm
skálda sem voru leiðandi í formbylt-
ingu íslenskrar ljóðlistar á 20. öld,
þeirra Einars Braga, Hannesar Sig-
fússonar, Jóns Óskars, Sigfúsar
Daðasonar og Stefáns Harðar
Grímssonar. Wolfgang Schiffer,
leiklistarstjóri útvarpsstöðvarinnar
WDR í Köln, hefur um langt árabil
unnið að kynningu á íslenskri ljóðlist
í Þýskalandi og er ritstjóri verksins
ásamt Eysteini Þorvaldssyni.
„Í bókmenntatímaritinu Die Ho-
ren höfum við síðan um miðjan ní-
unda áratuginn kynnt mörg íslensk
ljóðskáld. Í þessari bók, Atom-
Poets, beinum við sjónum að atóm-
skáldum,“ segir Schiffer, sem er
staddur hér á landi við efnisöflun.
„Aðeins nokkur ljóða þessara
skálda hafa verið þýdd á þýsku til
þessa, flest eftir Stefán Hörð en ég
vann að þeim þýðingum ásamt
Franz Gíslasyni. Eftir öll skáldin
liggur einstakur skáldskapur, ljóð
sem hafa líka sögulega merkingu.
Við viljum sýna það og útskýra. Við
beinum sjónum að fyrsta tímabilinu í
skáldskap þeirra.“
Bókin verður ekki hefðbundið
ljóðaúrval með bókmenntasögu-
legum skýringum. „Alls ekki. Rúm-
lega helmingur bókarinnar verður
þýðingar á ljóðum. Verkið verður
annars opið og óvenjulegt, bræð-
ingur ljóða, umfjöllunar um tímabil-
ið sem þau spretta úr, um pólitísk
átök, deilur um skáldin og list
þeirra. Við bætum við hugleiðingum
skálda dagsins í dag sem horfa aftur
og minnast atómskáldanna. Meðal
þeirra sem skrifa eru Gyrðir Elías-
son, Sjón, Einar Már Guðmundsson
og Steinunn Sigurðardóttir. Ég hef
þegar farið yfir minningargreinar
dagblaðanna og við notum hluta úr
þeim. Einnig er fjallað nokkuð um
þá sem komu í kjölfar fimmmenn-
inganna, skáld á borð við Hannes
Pétursson og Þorstein frá Hamri.“
Leitar að myndefni
Schiffer segir erfitt að finna
myndefni sem hæfir. Hann hefur
rætt við ýmsa og leitað að ljós-
myndum frá þessum tíma, myndum
af skáldunum og umhverfi þeirra, að
bréfum sem má birta og áhugaverð-
um úrklippum.
„Þetta er vandfundið efni,“ segir
hann. „Við viljum nota úrklippur,
auglýsingar, fréttatilkynningar um
bækur skáldanna, og ég vil nota
tækifærið og biðja fólk sem þekkir
eða veit um slíkt efni að koma
ábendingum um slíkt til okkar.“
Schiffer merkir síaukinn áhuga á
íslenskum bókum í Þýskalandi.
„Við Franz gáfum út þýðingar
okkar á ljóðum Stefáns Harðar í
nokkur hundruð eintökum og bókin
var uppseld eftir viku. Umsagnir um
hana birtust í stórum dagblöðum. Á
þeim tíma var þetta frábæra skáld
nánast óþekkt í Þýskalandi, og það
er sama sagan um hin fjögur skáld-
in. Í dag eru íslenskar bókmenntir í
miklum metum í Þýskalandi, ekki
síst prósinn, og það virðist bara
aukast. Auðvitað vantar samt fleiri
þýðingar á ljóðlist í Þýskalandi, eins
og annars staðar í heiminum.“
Þegar Schiffer er spurður um
áhuga sinn á íslenskum ljóðum yppt-
ir hann öxlum.
„Sem ungur maður fékkst ég við
skáldskap og hef ætíð haft mikið dá-
læti á ljóðlist. En maður getur ekki
reynt að fylgjast með öllum skáld-
skap heimsins, það er nauðsynlegt
að einbeita sér að ákveðnu svæði eða
stefnum.“ Hvað hann varðar varð Ís-
land fyrir valinu.
Einstakur skáldskapur
 Wolfgang Schiffer vinnur að bók um fimm atómskáld sem kemur út í Þýska-
landi sumarið 2011  „Íslenskar bókmenntir eru í miklum metum í Þýskalandi“
Morgunbaðið/Kristinn
Ljóðaunnandinn „Aðeins nokkur ljóða þessara skálda hafa verið þýdd á
þýsku til þessa,“ segir Wolfgang Schiffer sem ritstýrir bókinni Atom-Poets.
EFTIR mánuð frumsýnir Leikfélag Akureyrar
leikritið Lilju eftir Jón Gunnar Þórðarson, en það
er lauslega byggt á kvikmynd Lukas Moodysons,
Lilya 4-ever. Kvikmyndin vakti mikla athygli en
hún fjallar um mansal og þrældóm í nútíma-
samfélagi.
Aðstandendur verksins hafa undanfarið kynnt
sér þann veruleika sem verkið fjallar um og í gær
fengu þau Fríðu Rós Valdimarsdóttur mannfræð-
ing á fund, en hún kynnti þeim nýja rannsókn sína
á mansali hér á landi.
„Heimsókn Fríðu Rósar var mjög gefandi fyrir
okkar vinnu að Lilju og kynning hennar á rann-
sókninni var ótrúleg. Það er með ólíkindum
hversu útbreitt mansal er á Íslandi,“ sagði María
Sigurðardóttir leikhússtjóri.
„Þau sem hafa verið að æfa verkið hafa und-
anfarið horft á heimildakvikmyndir um mansal og
lesið sér til. Í verkinu búa tvær ungar stúlkur í
Litháen og eru plataðar með atvinnutilboði til að
koma til Svíþjóðar. Þar eru vegabréfin hinsvegar
tekin af þeim og þær seldar úti á götu. Þegar
rannsókn Fríðu Rósar var kynnt á dögunum þótti
okkur kjörið að fá fræðslu um mansal hér á landi,
en það á sér stað, bæði með konur og karla.“
Jón Gunnar leikstýrir verkinu en hann skrifaði
það meðan hann var við nám í Drama Centre í
London. Honum var síðan boðinn styrkur til að
vinna verkið áfram í Young Vic leikhúsinu í Lond-
on. Lilja var frumsýnt í Manchester í fyrra, í leik-
stjórn hans og fékk mjög góða dóma. Jana María
Guðmundsdóttir leikur Lilju og María Þórð-
ardóttur leikur vinkonu hennar. Fimm leikarar
taka þátt í sýningunni. efi@mbl.is
Fræddi um mansal
Mannfræðingurinn Fríða Rós Valdimarsdóttir
greindi leikurum LA frá rannsókninni í gær.
Leikarar við LA búa sig undir nýtt leikrit, Lilju
„Áhugi minn á ljóðlist er í gen-
unum, í mínum karakter. Ég elska
ljóð!“ segir Wolfgang Schiffer.
Hann hefur komið að þýðingum og
útgáfu íslenskra ljóða í Þýskalandi
síðan á níunda áratugnum og vinn-
ur nú að bókinni Atom-Poets, um
fimm íslensku atómskáldanna.
„Ég kom fyrst til Íslands árið
1982, að taka viðtal við Halldór
Laxness. Við borðuðum saman og
ræddum margt, en viðtalið var
aldrei tekið. Samt er það besta
viðtal sem ég hef átt! Þá þekkti ég
bara Íslendingasögur og þýðingar
á verkum Laxness, sem voru gall-
aðar á þeim tíma. Hér uppgötvaði
ég stóran bókmenntaheim sem ég
þekkti ekki, og landar mínir ekki
heldur. Mér fannst ég verða að
kynna mér hann – og kynna þýsk-
um lesendum hann.“
Besta viðtalið við Halldór Laxness
Hann sagði bara æ,
skoðaði bókina
mína, og sagði svo
bless … 32
»