Morgunblaðið - 22.10.2009, Blaðsíða 32

32 MenningFÓLK
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. OKTÓBER 2009
 Morgunblaðið greindi í gær frá
því að verið væri að smíða stól fyrir
hæsta mann í heimi, Sultan Kosen, í
G.Á. húsgögnum, en Kosen kemur
til landsins í kvöld. Þetta mun þó
ekki vera eini stóllinn sem smíð-
aður hefur verið fyrir risa á Íslandi
því við Íslendingar áttum okkar
risa, hann Jóhann Svarfdæling, og
eru tveir stólar sem áður voru í
hans eigu til sýnis í Byggðasafninu
Hvoli á Dalvík, stólar sem sérsmíð-
aðir voru fyrir hann, m.a. hæg-
indastóll með skemli.
Jóhann var var 234 cm á hæð en
Kosen er 246,5 cm. Kosen er „bara“
12,5 cm hærri.
Tveir stólar fyrir risa
í Byggðasafninu Hvoli
Fólk
DJASSKLÚBBURINN Múlinn stendur fyrir
nokkuð óvenjulegum tónleikum í kvöld, en út-
gangspunkturinn er plata söngkonunnar Joni
Mitchell, Mingus, sem út kom fyrir þrjátíu ár-
um. Plötuna vann hún með djassgoðsögninni
Charles Mingus en hann lést áður en platan var
fullkláruð. Platan þótti nokkuð tilraunakennd
og var hún tileinkuð Mingus. Myndir af Mingus
eftir Mitchell, sem sinnir í dag tónlist og mynd-
list jöfnum höndum, prýða umslagið.
Á tónleikunum koma fram tvær hljóm-
sveitir. Joni Mitchell Tribute hefur leik en hún
er skipuð söngkonunni Erlu Stefánsdóttur,
Helga Rúnari Heiðarssyni, Hlyni Stefánssyni,
Inga Bjarna Skúlasyni, Sigmari Þór Matthías-
syni og Örvari Erlingi Árnasyni. Á tónleik-
unum flytur sveitin nokkur lög af Mingus
ásamt öðrum lögum úr safni Mitchell í bæði
nýjum og eldri djössuðum útsetningum. Þau
hefja leik kl. 21. Kl. 22.30 kemur svo söng-
konan María Magnúsdóttir fram ásamt hljóm-
sveit sinni Mama’s Bag. María gaf nýlega út
sína fyrstu plötu, Not Your Housewife, sem
inniheldur 11 lög og texta eftir hana, sem eiga
rætur að rekja til R&B, fönks og djass. Ásamt
Maríu koma fram Ragnar Árni Ágústsson,
Rafn Emilsson, Stefán H. Henrýsson, Kristján
Hafsteinsson og Sigfús Ómar Höskuldsson.
Tónleikar Múlans fara fram í Jazzkjallaranum,
á Caffé Cultura, Hverfisgötu 18, gegnt Þjóð-
leikhúsinu og hefjast kl. 21. Aðgangseyrir er
1.500 krónur, 800 krónur fyrir nemendur.
Múlinn heiðrar Mitchell
Halló! Joni Mitchell gægist út.
 Og enn af íslenskri húsgagna-
hönnun fyrir risa! R.B. RÚM er að
hanna rúm fyrir hæsta mann í
heimi, Sultan Kosen, og er það
hvorki meira né minna en 270 cm
langt. Þá er verið að sauma sér-
staklega langa pífu og lak á rúmið,
púða og aðra fylgihluti. Þá er einn-
ig búið að útbúa 270 cm langa
springdýnu. Rúmið verður flutt
með öllu tilheyrandi í dag á Hótel
Loftleiðir. Það verður ansi merki-
legt herbergið sem Kosen dvelur í,
venjulegur maður hlýtur að fá það
á tilfinninguna að hann sé í Puta-
landi. Í það minnsta er havaríið
svipað og þegar Gúllíver rak á land.
Risarúm, risadýna og
risapífa í Putalandi
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnart@mbl.is
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT Íslands mun í kvöld
og á morgun leika úrval af kvikmyndatónlist Johns
Williams, sem er óhikað kunnasta kvikmynda-
tónlistarskáld allra tíma. Má svo gott sem fullyrða
að hvert mannsbarn þekki þó ekki sé nema eitt stef
eftir Williams.
Afkastamikill er hann með eindæmum en þekkt-
ustu myndirnar sem hann hefur komið að eru Star
Wars, Indiana Jones, E.T., Jaws og Superman.
Hann hefur verið tilnefndur til 45 Óskarsverðlauna,
sem eru fleiri tilnefningar en nokkur annar hefur
hlotið, að Walt Disney undanskildum.
Á fullu „blasti“
Stef úr nefndum kvikmyndum verða að sjálf-
sögðu flutt á tónleikunum ásamt fleirum en svo
verður lætt inn forvitnilegum mola, stefi úr mynd-
inni The Cowboys frá 1972, einni af síðustu mynd-
unum sem John Wayne lék í.
„Þegar tónlistin er sett í þennan búning, þ.e. án
kvikmyndarinnar, flutt af sinfónusveit á fullu
„blasti“ í sal, verður ljóst hversu mikið tónskáld
John Williams raunverulega er,“ segir Árni Heimir
Ingólfsson, tónlistarstjóri Sinfóníuhljómveit-
arinnar.
„Tónlistin stendur vel, ein og sér, og það er ekki
sjálfgefið með kvikmyndatónlist. Tónlist Williams
fangar athyglina algerlega, hún er meira en ein-
hver „effekt“. Þegar maður hlustar á verk Williams
heyrir maður að hann kann vel á hljómsveitina og
kann að nýta sér í topp öll þau mismunandi blæ-
brigði sem hún býður upp á. Framvinda verkanna
er sterk og lógíkin mikil. Þetta er einfaldlega vel
samin tónlist, og á stórum og jafnvel mikilúðlegum
skala.“ Árni segir Williams þaullesinn í sinfónískun
tónbókmenntum og hann vinni gagngert með arf-
leifð Stravinskís, Holsts og Strauss og kannski ekki
síst Aarons Coplands, arkitekts hins svokallaða
ameríska stíls.
„En í dag mætti vel kalla Williams þjóð-
artónskáld Bandaríkjamanna, við hann tengja allir
og hann er nokkurs konar músíkalskt sameining-
artákn.“
– En þykir Williams vera „ódýrt“ tónskáld?
„Það fer eftir því hvern þú spyrð,“ segir Árni og
hlær við. „Á póstmódernískum tímum hefur Willi-
ams mætt meiri skilningi ef svo mætti segja en
þessi tónlist er auðvitað í eðli sínu markaðsvæn og
þess má geta að hann hefur verið að semja „alvar-
legri“ verk meðfram þessari vinnu líka. En vegna
eðlis þeirra kvikmynda sem hann hefur samið fyrir
hefur hann ekki getað leyft sér hluti sem „har-
dcore“ nútímatónskáld geta leyft sér.“
Hvað segir HÖH?
Hilmar Örn Hilmarsson, HÖH, er eitt af okkar
fremstu kvikmyndatónskáldum og hefur samið fyr-
ir myndir eins og Engla alheimsins og Börn náttúr-
unnar.
„Ég hef miklar mætur á Williams, og hreifst
mjög af í upphafi, en fyrir minn hatt á hann oft til
að sprengja sig fullmikið upp og eina kvikmyndin
sem ég hef gengið út af er Close Encounters of The
Third Kind, en ég hreinlega þoldi ekki við vegna
tónlistarinnar, sem fór í alltof háar hæðir fyrir
minn smekk.“
Hilmar segist hrifnari af Williams þegar hann
leyfir sér að slaka aðeins á og bendir á einfalda lý-
ríkina í Schindler’s List því til staðfestingar.
„Maðurinn er snillingur, á því er enginn vafi.
Hann skilgreindi einn og sjálfur það sem hefur ver-
ið kallað stórmyndatónlist eða „blockbuster score“,
samdi allar reglurnar og aðrir hafa einfaldlega
reynt að halda í við hann. Hann er alger risi í þess-
um efnum, ósnertanlegur og þessi stef, sérstaklega
fyrir Superman og Star Wars, eru eftirminnileg og
fín. Ég ber því djúpstæða virðingu fyrir honum um
leið og mér sárnar fyrir hans hönd, þetta hafa verið
of miklar umbúðir í seinni tíð. Ég kenni George Lu-
cas um þetta, Williams er eiginlega fórnarlamb eig-
in hæfileika mætti segja.“
Það er Michael Krajewskí sem mun stýra sveit-
inni en uppselt er í kvöld. Enn eru þó til miðar á
aukatónleika sem fram fara á morgun.
Epískt Tónlist Johns Williams við Stjörnustríðsmyndirnar ber þessu mikla kvikmyndatónskáldi einstaklega fagurt vitni.
Þjóðartónskáld Bandaríkjanna
 Sinfóníuhljómsveit Íslands flytur verk Johns Williams á tvennum tónleikum
 Höfundur tónlistarinnar í Star Wars, Superman, Indiana Jones, E.T. o.fl.
Árni Heimir
Ingólfsson
Hilmar Örn
Hilmarsson
John Williams fæddist 8. febrúar árið 1932 í New York.
Hann innritaðist í hinn virta Juilliard-skóla árið 1955 og
í upphafi ferils síns sinnti hann ýmsu, vann fyrir sér
sem djasspíanisti og lék inn á hljóðmynd nokkurra
mynda sem Henry Mancini sá um að tónsetja, m.a. Pet-
er Gunn.
Williams hefur verið kallaður síðrómantíker og stór-
eflistónlist Wagners varð honum m.a. innblástur. Fyrsta
kvikmyndin í fullri lengd sem hann samdi fyrir var
B-myndin Daddy-O (1958) og hann gat sér snemma gott
orð í Hollywood, bæði fyrir fjölhæfni og afkastagetu.
Han fékk sín fyrstu Óskarsverðlaun fyrir Valley of the
Dolls (1967) og á áttunda áratugnum sá hann um tónlist
fyrir stórslysamyndir eins og The Poseidon Adventure,
Earthquake og The Towering Inferno. Williams kynntist
Steven Spielberg á þessum tíma og samdi tónlist fyrir
fyrstu mynd leikstjórans, The Sugarland Express
(1974). Fyrsta stef Williams sem varð heimsfrægt var
svo hið einfalda en mjög svo áhrifaríka stef fyrir Jaws
(1975). Spielberg kynnti Williams fyrir George Lucas og
árið 1977 kom fyrsta Star Wars-myndin út með tónlist
Williams. Örlögin voru ráðin eftir það mætti segja en
þessir tveir menn áttu eftir að notfæra sér krafta Willi-
ams í allar helstu stórmyndir sínar næstu árin.
John Williams: Hirðskáld Steven Spielberg og George Lucas
Risi John Williams.
 Rokkrásin X-ið 977 hleypir nýrri
tónleikaröð af stokkunum í kvöld
og ber hún heitið Afleggjarar. Fer
hún fram á Sódómu Reykjavík en
röðin mun snúast um það allra
besta sem er að gerast í íslenskri
tónlist í dag. Á fyrsta kvöldi Af-
leggjara koma fram þrjár sveitir
sem allar senda frá sér skífu fyrir
þessi jól. Þessar sveitir eru Dikta,
Ourlives og Sykur og munu þær að
sjálfsögðu leika efni af skífunum at-
arna. Plata hljómsveitarinnar Syk-
ur er komin út á vegum Records Re-
cords en plötur Ourlives og Diktu
koma út í nóvember undir merkjum
Kölska sem er nýtt útgáfufyrirtæki
á vegum Barða Jóhannssonar. Ekki
geta allar hljómsveitir íslenskar
státað af því að hafa gert plötu-
samning við sjálfan myrkrahöfð-
ingjann. Húsið verður opnað stund-
víslega kl 21 og fyrsta band stígur á
svið kl 22. Miðaverð er 1.000 krón-
ur, 333,3 krónur á band.
X-ið 977 setur nýja
tónleikaröð í gang