SunnudagsMogginn - 25.10.2009, Síða 52

SunnudagsMogginn - 25.10.2009, Síða 52
Lesbók 52 25. október 2009 mann jafnvel á asnaeyrum. Stundum þarf maður að bakka og endurskoða, og ferlið getur verið ófyrir- sjáanlegt. Annars væri maður að mála eftir núm- erum.“ Margrét segir að í grunninn sé vinnan sú sama, hvort sem það er í tónlist, kvikmyndum eða öðrum skapandi störfum. „Tæknin er þó mismunandi og formið. Reglurnar geta þó skýrt mismuninn eins og milli þess að skrifa handrit og skáldsögu. Þar er mun- urinn afgerandi, því þegar maður skrifar kvikmynda- handrit er erfitt að koma tilfinningum og hugsunum á framfæri, meðan það er mjög einfalt í bók. Þá notar maður önnur tæki. Að skrifa bók er líka einangrað starf en starf við kvikmyndir og tónlist byggist á hóp- vinnu – alla vega að einhverju leyti.“ Listhneigðin í blóðinu Í fjölskyldu Margrétar er listhneigðin áberandi; þar eru rithöfundar, leikarar og tónlistarmenn, og amma hennar, Finnborg Örnólfsdóttir, var einhver besti ljóðalesari sem þjóðin átti. Spurningin er hvort maður verði sjálfkrafa opinn fyrir því að skrifa við það að alast upp með bókhneigðu fólki. „Já, ég hugsa það. Maður gerir sér ekki alltaf grein fyrir því að hlutir sem manni hafa alla tíð þótt sjálf- sagðir séu það ekki í annarra augum. En á sama tíma gæti maður þó verið meðvitaðri um það og jafnvel hræddari við það. Manneskja sem er alin upp við mikla bókmenntaumræðu, þar sem margir eru að skapa og skrifa, gæti ákveðið að hún ætti ekkert erindi í það sjálf. Allir hinir væru svo góðir. Ég man alveg eftir þeirri tilfinningu frá því ég var yngri. Ég var 26 ára þegar ég byrjaði að skrifa fyrir sjónvarp, og þá datt mér ekki í hug að ég gæti verið efni í rithöfund. Það hefur gerst smátt og smátt. Þegar ég er spurð að því hvað ég geri lendi ég í flækju. Það tók mig langan tíma að geta kynnt mig sem tónlistarmann. Og þótt ég hefði verið að vasast í tónlist frá því ég var unglingur leit ég ekki á mig sem atvinnumann í tónlist fyrr en löngu, löngu seinna. Jú, ég er viss um að það hefur haft mikil áhrif að alast upp með fólkinu mínu, og það hefur verið frá- bært að geta sótt í það og fengið hvatningu. Ég hef alla tíð fengið mikla hvatningu í öllu því skapandi starfi sem ég hef verið í.“ – En hvernig kynnirðu þig í dag, þegar þú ert líka orðin rithöfundur? „Ég er ekki enn farin að geta sagt það án þess að finnast það hálfasnalegt. Í dag kynni ég mig frekar sem handritshöfund en tónlistarmann; þannig hefur það þróast því síðustu árin hefur það starf tekið yfir.“ Ég spyr Margréti að því hvort það sé einkenni á nú- tímanum að listamenn skorði sig ekki við eina grein, og reyni sig við fleiri. Hún er með aðra uppástungu. „Ég held að þetta tengist Íslandi. Ég hef enga vís- indalega staðfestingu fyrir þessu, en ég held að fólk í útlöndum sérhæfi sig meira. Kannski kemur þetta til af þeirri nauðsyn að fólk þurfi að vera með alla anga úti, og að þá sé betra en ekki að vera fjölhæfur. En það er rétt, stundum eru mörkin mjög á reiki. Ég held að það hljóti að vera mest kostur. Það kallar þó á mikinn sjálfsaga. Mér finnst þetta líka horfa öðruvísi við þegar maður eldist. Þá fer maður að líta á sköpunina meira sem alvöru vinnu.“ – Er þetta þá ekki spurning um það hvað maður ætli að verða þegar maður er orðinn stór? „Það er ekki þannig lengur að fólk eigi að ákveða á unga aldri hvað það ætli að verða, nema kannski bara í samkvæmisleik. Fólk hoppar óhrætt úr einu fagi í annað gjörólíkt og fer í nám hvenær sem er á lífsleið- inni. Maður þarf ekki að ákveða þetta; maður verður eitthvað og svo kannski eitthvað allt annað.“ – Yrkirðu ljóð? „Nei, það hef ég aldrei gert. Jú, ég orti eitt ljóð þeg- ar ég var tólf eða þrettán ára. Ég hef aldrei náð sam- bandi við ljóðlistina af einhverjum ástæðum. Ljóð, smásögur og stuttmyndir höfða ekki til mín. Ég er meira fyrir stóru formin, en hef ekki hugmynd um hvers vegna það er.“ Margrét játar því að hana langi að skrifa meira, og segist þess fullviss að hún eigi eftir að gera það. „Ja, nema ég verði púuð svo hrikalega niður fyrir þessa bók og engin nenni að lesa hana. Ég er með bók í hausnum núna – aðra barnabók, og þarf að hugsa það vel hvernig ég kem henni inn í dagskrána hjá mér. Hún er ekki um Aþenu, sem gæti þó átt það til að lenda í fleiri æsilegum ævintýrum síðar.“ Þegar ég spyr Margréti hvernig hún vinni kveðst hún setjast niður um leið og börnin hennar á skóla- aldri eru farin í skólann. „Mér finnst besti tíminn til vinnu frá því snemma á morgnana til tvö til þrjú á daginn. Þá fer hugurinn að leita í annað. Ég reyni að vinna ekki um kvöld og helgar – nenni því ekki leng- ur. En þetta er samt bara tíminn sem maður situr við skriftir. Eðli svona vinnu er það að maður fær aldrei frið fyrir verkinu, það mallar stöðugt með manni. Ég vann á auglýsingastofu í þrjú ár og mér fannst það sérstakt að vera ekki með vinnuna í hausnum þegar ég fór heim.“ Krónískur undirliggjandi sjúkdómur Þótt Margrét segist ekki ætla að byrja að skrifa næstu bók alveg strax, þá er hún nú samt byrjuð á henni. „Hún er komin í gang og ég hugsa mikið um hana. Ég er byrjuð á henni, bara ekki byrjuð að skrifa. Ég vil líka sjá fyrst hvernig Aþena plumar sig. Ég er spennt og pínu stressuð. Ég er nýgræðingur á bókamark- aðnum. En ég er auðvitað með margt fleira í gangi; ég er að skrifa kvikmyndahandrit og sjónvarpsþætti og er á fullu í því. Ég hætti heldur aldrei í músík. Það er krónískur undirliggjandi sjúkdómur sem getur bloss- að upp hvenær sem er.“ H ún er ekki einhöm; hefur látið til sín taka í tónlist, tónsmíðum, handritsgerð, kvik- myndum, leikhúsi og dagskrárgerð fyrir sjónvarp og útvarp. Margrét Örnólfsdóttir er skapandi manneskja og þegar vetur herðir tökin á mannfólkinu sleppir hún takinu á sinni fyrstu skáld- sögu. Var það ekki bara eðlilegt framhald af því sem á undan er gengið í hennar listræna lífi? „Jú, ætli það hafi ekki bara verið eðlilegt. Ég hafði hugsað um það lengi að mig langaði að skrifa barna- bók, en aldrei fundið mér næði til þess. Það var í byrj- un ársins, þegar allt var í biðstöðu, að ég settist niður og byrjaði, í stað þess að gera ekki neitt. Það gekk svo vel að ég kláraði bókina.“ Aþena (ekki höfuðborg Grikklands) heitir bókin, og þar segir frá stelpunni Aþenu sem er ellefu ára, – að verða tólf. „Aþena er á þeim skemmtilega aldri þegar krakkar eru að finna sinn stað í tilverunni, eru milli vita, ekki orðnir unglingar og varla börn lengur. Hún er líka að leita að sínum stað í fjölskyldumyndinni, því hún á ekki hefðbundna vísitölufjölskyldu, heldur býr hjá mömmu sinni og stjúpa og litlum bróður. Það er líka ýmislegt í fjölskyldusögunni sem er óvenjulegt. Henni finnst hún pínulítið einangruð og utangátta.“ Svörin við enda leyndardómsins Sögusviðið er íslenska sumarið, þegar krakkar hafa tíma og frelsi til þess að lenda í ævintýrum. „Aþena fær skilaboð frá dularfullri persónu sem langar að kynnast henni. Það endar með því að hún fer í mikið leyniferðalag sem fjölskylda hennar má helst ekki vita af. Þetta hefur afdrifaríkar afleiðingar fyrir Aþenu og um leið fær hún svör við ýmsum þeim hlutum sem hún hefur verið að velta fyrir sér.“ – Er þetta sjálfstæðisbarátta? „Já, ég held að allir krakkar á þessum aldri eigi í sjálfstæðisbaráttu. Þau byrja reyndar miklu fyrr, um það bil þegar þau standa á fætur og læra að segja sína meiningu. Á aldri Aþenu eru börn mjög að berjast fyr- ir sínu persónulega rými, og mér finnst sá aldur spennandi. Þau geta svo margt upp á eigin spýtur þótt hindranirnar séu margar.“ „Já, örugglega,“ segir Margrét, þegar ég spyr hana hvort hún sæki hugmyndir í sín eigin börn, „en líka í sjálfa mig sem barn. Mér finnst ekki svo langt síðan ég var krakki og er sama manneskjan og ég var þá. Þegar maður skrifar fyrstu persónu sögu eins og þessa verð- ur maður hálfandsetinn. Þegar maður sest niður fer maður að verða persónan, hugsa eins og hún og taka ákvarðanir eins og hún myndi gera. Ég skrifa beint af augum. Þótt ég hafi almenna hug- mynd um söguna og hvert ég vilji láta hana fara, þá skrifar hún sig svolítið sjálf. Það gerist svo margt þeg- ar maður byrjar að skrifa og skriftirnar leiða mann inn á óvæntar brautir. Ég held að galdurinn í allri sköpun sé að leyfa efninu að koma manni á óvart og draga Margrét Örnólfsdóttir varð lands- þekkt sem tónlistarmaður. Hún kynnir sig sem handritshöfund en er nú líka orðin rithöfundur. Maður verður hálfandsetinn Bókmenntir Bergþóra Jónsdóttir begga@mbl.is

x

SunnudagsMogginn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: SunnudagsMogginn
https://timarit.is/publication/785

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.