Organistablaðið - 01.09.1976, Page 3

Johann Nikulaus Forkel:
J O H. S EB. B A C H
LÍF IIANS, LIST OG LISTAVERK
K lavcrlei kari n n.
Alllir, sem áttu kost á þvií að 'heyra Joíli. Seb. Bach leika
á klaver, rómuðu iþað einunt munni, enda var hann öfund-
aður af þeim, sem sjálfir með réttu gátu talið sig standa fram-
arlega í þeirri list. Það liggur í augum uppi, að nteðierð
hans á hljóðfærinu hefur verið ærið fráibrugðin því, sem
menn höfðu átt að venjast, bæði af samtíðarmönnum hans
og fyrirrennurum; en þó mun aldrei ha'fa verið gerð lull
grein fyrir því, í hverju sá munur var fólginn.
Ef tíu tónilistarmenn, allir jafnokar að kunnáttu, væru
fengnir til að leika sama tónverkið hver eftir öðrum, myndi
áiferð þess ólik eftir því, hver í lilut ætti. Tónblær og skír-
lei’ki yrði misjafn. En hvers vegna, ef alHir þessir tíu menn
væru jafn færir og jafn vel undiribúnir? Því veldur ásláttur-
inn. Ásláttur á kilaver er sem framburður í ta'li. Skýr ásilátt-
ur er jafn þýðingarmikið atriði í klarverleik og greini'legur
framburður í tali. Þó er hér á mikil'l stigmunur. Það má að
vísu skilja, hvað sagt er eða leikið, þótt skírleiki í framsetn-
ingu sé af skornum skammti; en það vekur enga unun álheyr-
andans þar eð öf mikið er fagt á atihygli hans. Tónar og orð
eiga að heyrast svo skýrt, að tenigsl þeirra við hngsanir og
samhengi séu áheyrandanum fullljós án fyrirhafnar. Þá fyrst
má segja, að skilmerkillega sé leikið og skýrt mælt.
Ég héfi oftsinnis undrast það, að C. Plh. Emanuel skuli
ekki gera ítarlega igrein fyrir þessu hástigi ásláttartækninnar
í bók sinni „Versuch iiber die wahre Art das Klavier /.u
spielen", bæði vegna Iþess, að hann var sjálfur jreim kiostum
búinn, og eins hins, að einmitt á þessu sviði bar aðferð
Sebastians Baöhs sérstaklega af öLlum öðrum. Að vísu má 'lesa
þessi orð ií kaflanum um framsetningarlistina: „Sumir leika
ORGANISTABI.AÐIÐ 3