Organistablaðið - 01.12.1994, Blaðsíða 8

muna, hafði Páll óvenju sterka tilfinningu fyrir hraða og hrynjandi. Þetta finnur
maður þegar hlustað er á hljóðritanir með orgelleik Páls bæði í einleiksverkum og
undirleik. Ég man sérstaklega eftir einu slíku atviki. Einn orgelnemandi átti afar
erfitt með að halda jöfnum hraða og það kom fyrir oftar en skyldi að hraðinn fór
vaxandi með hverjum takti og fyrr eða síðar fór hann út af laginu og það með herfi-
legum hætti. Einu sinni þegar búið var að gera nokkrar slfkar atrennur að stuttu
kóralforspili var Páli nóg boðið, hann brosti svolítið stríðnislega og sagði nemand-
anum þessa stuttu dæmisögu: „Þú ert einna líkastur drengnum norður á Akureyri sem
settist upp á mótorhjól og ók af stað án þess að kunna almennilega að stýra hjólinu
og alls ekki að hægja á því eða að stoppa. Og honum varð það til lífs að keyra eins
og vitlaus maður inn allan Eyjafjörð þangað til að bensínið var búið.“ En sem betur
fór, var svona lagað sjaldgæft og fáir nemendur fengu slíkar ádrepur. Og ég kynntist
minna en margir aðrir þeim skapgerðareinkennum og hæfileikum sem Páll var frægur
fyrir, svo sem eftirhermum, frásagnarlist og síðast en ekki síst hvernig hann var
hrókur alls fagnaðar á inannamótum og í samkvæmum. Straube var og er í sögunni
einn merkasti frömuður þýska orgelskólans á þessari öld, eins og Máni Sigurjónsson
talaði um á tónleikunum í gær. Það var því sjálfgefið að Páll miðlaði til okkar
nemenda sinna þeim straumum í listinni sem hann varð fyrir á námsárunum í
Leipzig, ekki bara hjá Karl Straube í orgelleik, heldur einnig beinl og óbeint hjá
mönnum eins og tónskáldinu Max Reger, hljómsveitarstjóranum Arthur Nikisch og
píanósnillingnum Robert Teichmúller, sem um skeið hafði verið nemandi hjá Franz
Liszt. Hjá Teichmúller sótti Páll píanótíma í þeim tilgangi að ná tökum á fingra- og
hljómborðstækni sem stundum var við hann kennd og nefnd á þýsku „Teichmúller-
Klaviertechnik". Til þess að við nemendur Páls gætum kynnst þessari tækni svo vel
sem unnt var, sendi hann suma okkar í píanótíma hjá frú Annie Leifs, fyrstu konu
Jóns Leifs tónskálds, en hún hafði verið nemandi Teichmúllers og að sögn afbragðs
píanóleikari fyrr á árum. Og það merkilega var, að hjá þessari öldruðu konu lærði ég
ekki bara undirstöðuatriði í píanótækni Teichmúllers, frú Annie Leifs tókst jafnframt
á stuttum tíma að kenna mér að hlusta á sjálfan mig.
Áður en sagt er skilið við námsár og dvöl Páls í Leipzig langar mig að minnast
fáeinum orðum á þann mann sem öðrum frernur hafði forgöngu um að Páll komst til
náms í Þýskalandi. Það var Jón Pálsson, föðurbróðir Páls, bróðir Isólfs Pálssonar.
Jóni Pálssyni varð fljótt ljóst hvaða hæfileikum bróðursonur hans var gæddur og
ákvað að styrkja Pál til náms. Páll bar því alltaf hlýjan hug til þessa frænda síns og
mikla velgjörðarmanns. Jón Pálsson starfaði lengi sem bankagjaldkeri en fékkst auk
þess við margt annað, hann var um skeið organisti við Fríkirkjuna, flutti inn og seldi
hljóðfæri, safnaði margs konar fróðleik og eignaðist fyrstur manna hér á landi tæki
til hljóðritunar á vaxsívalninga, svokallaðan diktafón, sem hann notaði til að safna
ýmsu efni og hljóðritaði það á árunum 1903 til 1912. Á þessu ári eru því liðin rétt
90 ár frá upphafi hljóðritunar hér á landi.
8 ORGANISTABLAÐIÐ