SunnudagsMogginn - 13.12.2009, Side 18

18 13. desember 2009
H
alldóra Dröfn Gunnarsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Barnaverndar Reykjavíkur,
segir að starf barnaverndar sé frekar lokaður
heimur og um hann leiki viss dulúð. Þetta
markist af því að ströng þagnarskylda hvíli á starfs-
mönnum barnaverndar. Þeir megi ekki tjá sig um einstök
mál á opinberum vettvangi.
„Þessi mál eru auðvitað mjög viðkvæm. Við erum oft á
tíðum að koma inn í líf fólks á tímum þegar það vill síst
opna líf sitt fyrir öðrum.“
Foreldrum unglinga finnst stundum ekki nóg að gert
Barnavernd Reykjavíkur fékk á síðasta ári um 4000 til-
kynningar, en það er um helmingur af öllum málum sem
berast til barnaverndarnefnda á landinu. Um 1.700 börn
tengjast þessum 4000 málum. Starfsmenn Barnaverndar,
sem starfa í umboði Barnaverndarnefndar Reykjavíkur,
afgreiða flest þessara mála án beinna afskipta nefnd-
arinnar. Lítill hluti málanna fer til nefndarinnar, en það
eru erfiðustu málin, eins og mál þegar börn þurfa að fara í
fóstur.
Starfsmenn Barnaverndar funda vikulega þar sem farið
er yfir tilkynningar sem hafa borist. Þar eru teknar
ákvarðanir um hvaða mál fari í könnun, sem kallað er.
Það sem af er þessu ári hafa rúmlega 600 ný mál verið
tekin til skoðunar, en tilkynningarnar eru yfir 3.600.
Hluti af þessum tilkynningum fer inn í mál sem þegar eru
í vinnslu. Margar tilkynningar geta borist á sama barn.
Dæmi um mál sem eru afgreidd án þess að þau séu
könnuð sérstaklega eru tilkynningar frá lögreglu um af-
brot barna. Þar getur verið um að ræða tilkynningar frá
lögreglu um þjófnaði í verslunum, veggjakrot og fleira.
Barnavernd Reykjavíkur lætur nægja að skrifa foreldrum
þessara barna bréf þar sem tilkynnt er um afbrotið. Þegar
barn hefur verið staðið að ítrekuðum þjófnuðum kallar
Barnaverndin barnið og foreldra þess til fundar þar sem
farið er yfir málið.
Halldóra segir að foreldrar unglinga í þessari stöðu séu
oftar en ekki þakklátir fyrir afskipti starfsmanna Barna-
verndar og þyki þeir stundum ekki gera nóg, unglingarnir
búnir að sprengja af sér alla ramma heima og farnir að
sýna mikla áhættuhegðun. Þegar kemur að afskiptum
starfsmanna vegna yngri barna eru foreldrar hins vegar
oft stressaðir og í varnarstöðu.
Flest mál unnin í góðri samvinnu foreldra og Barnaverndar
Tilkynningar berast til Barnaverndar eftir ýmsum leiðum.
Lögregla, heilsugæslan og skólar senda inn tilkynningar,
en einnig berast margar tilkynningar frá fólki sem þekkir
til aðstæðna barnsins. Samkvæmt lögum getur sá sem
sendir tilkynningu til barnaverndar notið nafnleyndar.
Þetta á þó ekki við um opinbera aðila. Halldóra segir að þó
þessi nafnleynd sé nauðsynleg skapi hún líka stundum
vandamál. Foreldrar séu oft mjög uppteknir af því hver
sendi inn tilkynningu.
Ef marka má umræðu í fjölmiðlum um barnavernd-
armál mætti álykta sem svo að mál sem berast til Barna-
verndar væru unnin í miklum ágreiningi. Halldóra segir
að þetta sé alls ekki rétt. Mikill meirihluti mála sé unninn í
góðri samvinnu foreldra og starfsmanna Barnaverndar.
Starfsmenn veiti leiðbeiningar og bendi foreldrum á úr-
ræði sem styrki þau í foreldrahlutverkinu. Stuðnings-
úrræðin eru t.d. stuðningsfjölskyldur þar sem fjölskyldur
létta tímabundið undir með foreldrum, sálfræðiþjónusta,
stuðningur inni á heimili þar sem starfsmaður Barna-
verndar kemur og aðstoðar og leiðbeinir foreldrum við
uppeldi barna, sálfræðiviðtöl, listmeðferð og fleira. Eitt
úrræðið getur líka falið í sér að foreldri fari í vímuefna-
meðferð og að börn fari í tímabundið fóstur á meðan.
Best að barnið alist upp hjá foreldrum sínum
Eitt af hlutverkum starfsmanna Barnaverndar er að sinna
eftirliti með börnum sem tilkynnt hefur verið um. Þetta
eftirlit er m.a. rækt með svokölluðu óboðuðu eftirliti. Þá
mætir starfsmaður Barnaverndar inn á heimili án þess að
gera boð á undan sér. Foreldrar hafa þó áður samþykkt
þetta fyrirkomulag. Þessar eftirlitsferðir eru bæði hugs-
aðar til að hægt sé að kanna aðstæður barnanna og eins til
að veita foreldrum ráðgjöf og leiðbeiningar.
Barnavernd hefur heimild til valdbeitingar og stundum
er nauðsynlegt fyrir starfsmenn að grípa til þess. Þetta
getur t.d. gerst þegar börn eru fjarlægð af heimili þegar
þau eru þar í reiðileysi vegna áfengis- eða vímu-
efnaneyslu foreldra. Halldóra segir að því fari fjarri að
þetta gerist alltaf í andstöðu við foreldrana. Foreldarnir
sjái oft sjálfir að þeir séu ekki í ástandi til að hugsa um
börn sín og það sé börnunum fyrir bestu að fara af heim-
ilinu. Oftast nær fari barnið þá til ættingja, afa og ömmu
eða pabba ef foreldrar búi ekki saman. Stundum fari
barnið á vistheimili eða til stuðningsfjölskyldu.
Halldóra segir að mál sem tengjast vímuefnaneyslu for-
eldra séu því miður mörg. „Markmið okkar er að barnið
fari aftur heim til foreldra sinna þegar aðstæður á heimilinu
„Vilja bara að
mamma og
pabbi séu edrú“
Í sögu Astrid Lindgren um Línu langsokk er dregin upp heldur
neikvæð mynd af fulltrúum barnaverndarnefndar. Konurnar í
nefndinni bera vissulega umhyggju fyrir Línu en hugsun þeirra
er svo kassalaga að þær virðast ekki geta komið auga á hvað er
Línu fyrir bestu. Þessi mynd af starfsmönnum barnaverndar er
býsna lífseig. Sumir virðast hafa efasemdir um að það sé unnið
gott starf á vegum barnaverndarnefnda.
Börn
Egill Ólafsson
egol@mbl.is
Barnaverndarnefnd Reykjavíkur 2009
Fjöldi barna sem tilkynnt var um: 1.789
Fjöldi tilkynninga: 3.647
Tilkynningar sem bárust í gegnum 112: 286
Fjöldi barna þar sem ákveðið var að hefja könnun: 609
(eða könnun/vinnsla þegar í gangi)
Um50%
allra mála sem berast til
barnaverndarnefnda á landinu
Dæmi um mál sem eru afgreidd án þess að þau séu könnuð
sérstaklega eru tilkynningar frá lögreglu um afbrot barna,
t.d. vegna þjóðnaðar í verslunum, veggjakrots og fleira.
Þá er bréf skrifað til foreldra barnsins og þeim tilkynnt um
brotið. Sé barn staðið að ítrekuðum þjófnaði kallar
Barnavernd barnið og foreldra þess á fund.