SunnudagsMogginn - 28.03.2010, Side 6

6 28. mars 2010
Næsti slagur í bandarískri pólitík verður um um-
bætur á fjármálakerfi landsins. Skoðanir almenn-
ings voru skiptar um heilbrigðismálin, en skoð-
anakannanir hafa ítrekað sýnt að um 60%
Bandaríkjamanna vilja umbætur á fjármálkerfinu.
Bankar og fjármálafyrirtæki vilja hins vegar tak-
marka þær eftir megni og hafa fyrir vikið beint
peningum sínum í auknum mæli til repúblikana
eftir tímabundið örlæti í garð demókrata.
Bandaríska blaðið The Washington Post greindi
frá því í febrúar að harðorð gagnrýni demókrata á
framferði bankanna, gróðahyggju þeirra, háar
bónusgreiðslur og samansaumaða lánastefnu
hefði haft sín áhrif. Í byrjun árs 2009 hefðu tveir
af hverjum þremur dollurum sem fjármála- og fjár-
festingarfyrirtæki hefðu gefið farið til demókrata
en í lok árs hefði skiptingin verið orðin jöfn. Við-
skiptabankar og starfsmenn þeirra hefðu í lok
ársins verið farnir að gefa repúblikönum tvisvar
sinnum meira en demókrötum. Þessi þróun hefði
verið hafin áður en stjórn Baracks Obamas hefði
kynnt tillögur um nýjan skatt á banka og hömlur
á áhættusömustu viðskiptin.
Eitt dæmi um umskiptin í fjármálageiranum er
J.P. Morgan Chase. James Dimon, yfirmaður fyr-
irtækisins, styður Obama og háttsettir stjórn-
endur þar eru demókratar. 76% af pólitískum
framlögum fyrirtækisins runnu til demókrata á
fyrsta ársfjórðungi 2009, en á þeim síðasta fóru
73% til demókrata. Ástæðan er óánægja með
stefnu stjórnarinnar. Framlög eru nauðsynleg til
að ná kjöri, en geta verið tvíeggjað sverð.
Demókratar eru þegar farnir að reyna að nota
þetta gegn repúblikönum með því að segja að
þeir láti sig Wall Street meira varða en hag al-
mennings.
Peningastraumurinn beinist til repúblikana
Reuters
Þ
að telst til sögulegra tíðinda að Barack
Obama Bandaríkjaforseta skyldi takast
að koma heilbrigðisfrumvarpinu í
gegnum þingið í upphafi liðinnar viku.
Hann átti við ramman reip að draga og sterk öfl
reyndu að leggja stein í götu hans. Andstaðan
var algjör hjá repúblikönum og demókratar voru
margir fullir efasemda. Lyfjaframleiðendur,
sjúkratryggingafélög og fleiri fyrirtæki, sem eiga
hagsmuna að gæta, lögðu gríðarlega peninga í að
stöðva frumvarpið eða hafa áhrif á lokamynd
þess. Samtökin Common Cause greindu frá því í
júní 2009 að hagsmunaaðilar í heilbrigðismálum
verðu 1,4 milljónum dollara (tæpar 180 milljónir
króna) á dag í að beita áhrifum sínum á þingi. Sú
tala hefur líklega hækkað eftir því sem leið á ár-
ið.
Hærri upphæð en nokkru sinni
Árið 2009 eyddu hagsmunaverðir og við-
skiptavinir þeirra rúmlega 3,47 milljörðum doll-
ara (443 milljörðum króna) til að hafa áhrif á
þingið. Samtökin Center for Responsive Politics
sögðu að þetta væri hærri upphæð en nokkru
sinni og var til þess tekið að hagsmunagæsla væri
viðskiptagrein sem virtist ónæm fyrir sam-
drætti. Heilbrigðisgeirinn setti 544 milljónir
dollara í hagsmunagæslu 2009 og var það um
12% meira en árið 2008. Þegar þessi tala er skoð-
uð nánar kemur í ljós að framleiðendur „lyfja og
heilbrigðisvara“ settu 267 milljónir dollara í vörn
hagsmuna sinna 2009 og mun það vera hæsta
upphæð, sem ein iðngrein hefur varið í slíkt á
einu ári. Þetta kemur fram í samantekt í nýjasta
tölublaði The New York Review of Books.
Fyrr á þessu ári var greint frá því á vefsíðunni
Under the Influence, sem er á vegum tímaritsins
The National Journal, hvernig tryggingafyr-
irtækin beita áhrifum sínum. Þegar snurða hljóp
á þráðinn í samskiptum stjórnar Obama og
demókrata á þingi í fyrrasumar byrjuðu sex af
stærstu sjúkratryggingafyrirtækjunum í Banda-
ríkjunum að setja stórfé í sjónvarpsauglýsingar,
sem birtust á vegum þriðja aðila og var ætlað að
drepa eða hafa áhrif á heilbrigðisfrumvarpið í
meðförum þingsins. Félögin sex létu á milli tíu
og tuttugu milljónir dollara í hendur hagsmuna-
samtaka sjúkratryggingafélaga í Bandaríkj-
unum, AHIP, og þau komu fénu til bandaríska
viðskiptaráðsins. Viðskiptaráðið kom tveimur
hópum á laggirnar og niðurgreiddi. Hóparnir
stóðu síðan á bak við auglýsingarnar. Fyrr í
þessum mánuði greindi AP frá því að við-
skiptaráðið hefði samræmt auglýsingaherferðina
gegn frumvarpinu. Peningarnir, sem notaðir eru
í auglýsingaherferðir, eru ekki inni í hags-
munagæslutölunum hér fyrir ofan. AHIP rök-
studdi andstöðuna við hin fyrirhuguðu heil-
brigðislög með því að tryggingakostnaður
myndi snaraukast og taldi það vega þyngra en
væntanleg fjölgun viðskiptavina, sem lögin
myndu leiða til.
Taka verður fram að ýmsir beittu áhrifum sín-
um til að frumvarpið næði fram að ganga, þar á
meðal stéttarfélög og baráttusamtök gegn
krabbameini, sem börðust fyrir afmörkuðum
hagsmunum – vildu aukin framlög til krabba-
meinsskoðunar og baráttunnar gegn reyk-
ingum. Framlög stuðningsmannanna blikna
hins vegar við hliðina á þeim upphæðum, sem
andstæðingar frumvarpsins hafa lagt fram.
Sex hagsmunaverðir á hvern þingmann
Þeir sem hafa atvinnu af hagsmunagæslu á
Bandaríkjaþingi þurfa að skrá sig. Í fyrra voru
3.300 hagsmunaverðir skráðir í heilbrigð-
ismálum, eða sex á hvern þingmann í báðum
deildum þingsins. Af þeim kemur einn af hverj-
um tíu úr stjórnkerfinu. Einn af þeim er Richard
Tarplin, sem starfaði bæði fyrir heilbrigðisráðu-
neytið og öldungadeildina. Í öldungadeildinni
vann hann hjá Christopher Dodd, þingmanni
demókrata, sem átti stóran þátt í að móta heil-
brigðisfrumvarpið. Tarplin er nú fulltrúi banda-
ríska læknafélagsins, AMA. „Þetta er frábært
fyrir fólk eins og mig, sem stendur fyrir utan, en
var einu sinni innanbúðar, vegna þess að það er
ákveðið traust í þessum samböndum og ég veit
hvers er krafist til að réttlæta stefnu,“ sagði
Tarplin í samtali við The Washington Post.
Stóra spurningin er hvaða áhrif allur þessi
fjáraustur hefur. Er bandarískur þingheimur til
sölu? Sjúkratryggingafélögunum tókst að koma í
veg fyrir að boðið yrði upp á opinberan kost fyrir
neytendur. Af slíkri samkeppni verður ekki.
Lyfjafyrirtækjunum tókst að afstýra því að leyft
yrði að flytja inn samheitalyf. Andstæðingar
frumvarpsins náðu árangri, en þeim tókst ekki
að stöðva það.
Peningar,
áhrif og
pólitík
Hundruð millj-
óna dollara gegn
heilbrigðisfrum-
varpi
Nokkur þúsund andstæðingar heilbrigðisfrumvarpsins söfnuðust saman fyrir utan þinghúsið í Washington á meðan þing-
menn ræddu frumvarpið um liðna helgi. Þingmenn demókrata, sem áttu leið hjá, voru kallaðir nasistar og sósíalistar.
Reuters
Vikuspegill
Karl Blöndal kbl@mbl.is
„Það er ekki tilviljun
að sjaldnar og sjaldn-
ar hefur verið sett
umfangsmikil löggjöf
í efnahags- og fé-
lagsmálum eftir að
vaxandi áhrif pen-
ingaaflanna urðu af-
gerandi í stjórn-
málum á níunda
áratugnum. Þeirri
spurningu er þó
ósvarað hvort það sé
nokkur skilvirk leið til
að afhjúpa hvað
gengur kaupum og
sölum á þingi.“
Michael Tomasky í grein
um peninga og umbæt-
urnar í heilbrigðismálum
í tímaritinu The New
York Review of Books.
Ekki
tilviljun
Englaterta að hætti Jóa Fel
- þú svífur um í súkkulaðiskýji