Skólablaðið - 01.12.1962, Síða 35

127 -
rýl® é
tJNA á dögunum birtist í einu
dagblaðanna viðtal við nokkra
nemendur myndlistarskólans.
Þegar blaðamaðurinn innti eft-
ir því, hvað hefði komið þeim
til að fara út 1 listnám, svaraði einn
þeirra eitthvað á þessa leið: "Maður
afsakaði sig fyrst með því, að maður
ætlaði að verða teiknikennari, en svo
smitaðist ég. "
Með öðrum orðum : Þegar maðurinn
byrjaði í skólanum var hann hræddur um,
að gert yrði grín að sér fyrir að ætla
að verða listamaður, því slær hann þenn-
an varnagla. Þegar hann síðar hefur
gefið sig listinni á vald, er ekkert að
óttast lengur og h&nn ^egir óbeint frá
því, að hann hafi ;ekki haft einurð í sér
til þ^ss að játa upphaflega, hvert hugur
haxiá . stefndi.
Það er orðið hart, ef ung og upp-
rennandi listamannsefni þurfa að afsaka
sig fyrir að leita sér menntunar, til þess
síðar meir að geta skapað enn glæsilegri
listaverk því sama fólki til handa, sem
þau áður afsökuðu sig fyrir.
Þetta litla dæmi sýnir svo ekki verður
um villzt, að tími er til kominn að
breyta tíðarandanum. ( Því skoðanasafni,
sem allir eiga hlut í og þorri manna
virðist sækja álit sitt á aðskiljanlegum
málefnum til. )
Aðalmeinsemdina x samei^narskoðun-
inni á listum álít ég vera þa "snobb-
grýlu", sem nú gandrxður öllum hugsun-
um manna þar að lútandi. Hvenær sem
bryddir á hinum minnsta áhuga hjá ein-
hverri einfaldri sál, á öðru en tvisti
eða limbó, er hann eða hún umsvifalaust
stimplaður snobbari og honum sagt, að
nú komi grýla að taka hann, ef hann láti
ekki skipast.
Eins og lýðum hlýtur að vera ljóst,
er þarna að skapast hið alvarlegasta
ástand, þar sem txðarandinn er að fæla
alla einlæga og snobb-hrædda listunnend-
ur frá þeirri gleði og ánægju, sem list-
in ein getUr veitt.
Tíðarandinn er, sem fyrr er sagt,
myndaður m.a. af því fólki, sem hér um
ræðir. Það hefur stuðlað að því að búa
til þessa grýlu á sjálft sig, og ætti því
að vera auðvelt að lækna meinsemdina,
aðeins ef fólkið nennti að vakna til sjálf-
stæðrar skoðannamyndunar um þessi mál.
Ég held, að menn þurfi ekki að vera
hræddir við að opna hug sinn fyrir list-
inni, að mynda sér skoðun um og ræða
sín á milli þetta eitt haldbezta athvarf
mannsins frá þórdunum atómsprenginga,
hraða og^ taugaspennu nútímans. Grýla
þekkir sína.
En hvað er þá list?
Framrás andans í verkum handanna
mannsins. Frá upphafi vega hafa handa-
verk mannsins takmarkast af tæknikunn-
áttunni á hverjum tíma, einnig í listinni.
Hins vegar hefur það engan veginn háð
hinum sönnu listamönnum í viðleitni
þeirra til að tjá sig. Það skiptir ekki
máli hvaða aðferð, stíl eða "-isma"
listamaðurinn beiUr. Sé hann listamað-
ur af lífi og sál, tekst honum alltaf að
gæða verk sitt hinum óskýranlegu seið-
andi töfrum, sem eru höfuðeinkenni allra
góðra listaverka. Þau þurfa ekki nauð-
synlega að vera slétt og felld til þess að
öðlast gildi sem slík, en það er einmitt
regin munurinn á list og listiðnaði, sem
mörgum hættir til að rugla saman.
Aftur á móti er sama þótt maður,
sem býr yfir mestu áskapaðri leikni,
sem möguleg er, en hefur ekki hæfileika
af guðs náð, reyni að skapa listaverk,
hann getur það aldrei.
Fari þessir tveir eiginleikar hins
vegar saman, hlýtur þar að skapast stór-
verk meistarans.
Hið raunsanna listaverk er eilíft, því
andinn, sú lind, sem það sprettur upp
af, er eilífur.
Það er undarlegt að enn skuli vera til
fólk, sem er svo hlægilega yfirborðs-
kennt, að þykjast vera aðdáendur góðra
lista, en neita jafnframt tilverurétti
abstraktlistaverkanna. Það bendir á