Fréttablaðið - 09.12.2011, Blaðsíða 68

9. desember 2011 FÖSTUDAGUR40 40
menning@frettabladid.is
ÓÐUR TIL KYNLÍFS OG
HVÖT GEGN KLÁMI
SIGRÍÐUR JÓNSDÓTTIR Segist hafa verið knúin áfram af innri þörf til að skrifa ljóðabók um kynlíf. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Bækur HHH
Kýr Stalíns
Mál og menning
Höfundur: Sofi Oksanen. Þýðing:
Sigurður Karlsson.
Sofi Oksanen tók heiminn með
trompi með skáldsögunni Hreinsun
og að mörgu leyti má segja að Kýr
Stalíns sé tilhlaup að þeirri bók.
Söguhetjan Anna er, eins og höf�
undurinn, hálfeistnesk og hálf�
finnsk og sú samsetning mótar
allt líf hennar og veldur truflun�
um í sálarlífinu. Það er nefnilega
skammarlegt að vera Eisti í Finn�
landi. Uppruninn er leyndarmál
sem Önnu er af móður sinni uppá�
lagt að kjafta aldrei frá. Eistnesk�
ar konur eru hórur í augum Vest�
urlandabúa, hversu vel sem þær
reyna að dulbúa þá staðreynd. Því
staðreynd er það að mati móðurinn�
ar og reyndar allra þeirra finnsku
karlmanna sem við sögu koma. Og
skömmin sem fylgir þessari stað�
reynd, ásamt skelfilegu hjóna�
bandi foreldranna, þránni eftir
móðurlandinu, þar sem föður�
landið er fyrir fram á móti henni,
og sú bjargfasta vissa að vera
annars flokks verður til þess að
Anna þróar með sér lystarstol og
lotugræðgi. Hún hefur þó allavega
stjórn á því hvað fer ofan í hana –
og upp úr henni aftur.
Inn í fyrstu persónu frásögn
Önnu af lífi sínu í upphafi 21. ald�
arinnar er fléttað sögum af móður
hennar, ömmu og frændfólki í
Sovét�Eistlandi frá upphafi inn�
rásar kommúnista og þar til landið
fagnar brothættu sjálfstæði. Stef
sem Oksanen átti síðar eftir að
fullkomna í Hreinsun.
Kýr Stalíns er sláandi lesning.
Bæði vegna fordómanna í garð
Austur�Evrópubúa sem höfund�
urinn flettir miskunnarlaust ofan
af og eiga sér svo sterka samsvör�
un á Íslandi í dag að maður dauð�
skammast sín, en ekki síður vegna
lýsinganna á hringrásinni í lífi
Draugagangur í sálinni
lotugræðgisjúklings, lýsinga sem
ég minnist ekki að hafa lesið annars
staðar. Reyndar hefði gjarnan mátt
þjappa því efni dálítið, skerpa á því
og ydda, en eftir situr engu að síður
hrollvekjandi lestrarupplifun sem
gleymist ekki svo glatt. Eistnesku
kaflarnir eru einnig sláandi og
sterkir, en ná þó ekki þeim hæðum
sem þær lýsingar náðu í Hreinsun.
Stíll Oksanen er í þýðingu Sig�
urðar Karlssonar hreinn og beinn
og krúsidúllulaus, myndmálið
sterkt og persónulýsingar magn�
aðar. Sérstaklega er ánægjulegt að
lesa þýddan texta sem hvergi nokk�
urs staðar höktir eða ber nokkurn
keim af þýðingu.
Kýr Stalíns er ekki stórvirki á
borð við Hreinsun en engu að síður
mögnuð lesning sem sýnir vestur�
lenskum lesendum afar óþægilega
spegilmynd um leið og hún varpar
ljósi á sögu Eista í fortíð og sam�
tíð, opnar nýja sýn á átraskanir og
vekur óþyrmilega til umhugsunar
um hroka, yfirgang og fordóma
sem lifa góðu lífi enn í dag.
Friðrika Benónýsdóttir
Niðurstaða: Sláandi saga sem hristir
upp í lesendum og veitir nýja sýn, en
er ofurlítið langdregin á köflum.
Nýstofnaður kór, Söngfjelagið,
heldur sína fyrstu aðventutón�
leika í Háteigskirkju á sunnudags�
kvöld.
Á tónleikunum verður meðal
annars frumflutt spánnýtt jólalag
eftir Báru Grímsdóttur við ljóð
Erlends Hansen, en Bára stjórnar
að auki Valskórnum sem verður í
gestahlutverki á tónleiknum.
Tveir einsöngvarar koma fram,
þau Björg Þórhallsdóttir sópr�
an og Óskar Pétursson tenór. Á
efnisskránni eru innlend jafnt
sem erlend lög tengd aðventu og
jólum. Hljóðfæraleikarar eru þau
Peter Tompkins á óbó, Kristín
Lárusdóttir á selló, Sophie Scho�
onjans á hörpu, Kári Þormar
á orgel og þeir Chris Foster og
Gunnar Þórðarson á gítar.
Söngfjelagið var stofnað í haust
og er skipað vönu söngfólki. Kór�
inn varð til vegna áhuga hópsins á
að flytja vandaða kórtónlist undir
stjórn Hilmars Arnar Agnarsson�
ar, en hann er meðal reyndustu
og fremstu kórstjóra landsins.
Kórinn kom fram í fyrsta sinn á
styrktartónleikum Hollvinasam�
taka Líknardeilda Landspítalans
17. nóvember sl. við góðan orðstír.
Forsala aðgöngumiða er hjá
félögum í Söngfjelaginu og
Valskórnum, og á netfanginu song�
fjelagid@gmail.com. Einnig verð�
ur hægt að kaupa miða við inn�
ganginn á tónleikakvöldi.
Aðventutónleikar Söngfjelagsins
SÖNGFJELAGIÐ Var stofnað í haust og hefur einu sinni áður komið fram.
Tónlist HHHH
Brautryðjandinn
Kammerverk eftir Sveinbjörn Sveinbjörnsson
Smekkleysa
Falleg kammerverk
Höfundur íslenska þjóðsöngsins,
Sveinbjörn Sveinbjörnsson, var uppi
á árunum 1847 til 1927. Eftir hann
liggja mörg kammerverk. Hann var
hámenntað tónskáld, miklu lærðari
en þá tíðkaðist á Íslandi. Fyrir slíkan
tónlistarmann var ekki mikið um
atvinnutækifæri á hér. Enda bjó
Sveinbjörn lengst af erlendis.
Nú hefur Smekkleysa gefið út
glæsilegan geisladisk með Kammersveit Reykjavíkur þar sem fram eru borin
nokkur kammerverk Sveinbjörns.
Það kemur á óvart hversu góð tónlistin er. Hún er kannski ekki sérlega
frumleg, en laglínurnar eru samt innblásnar og formbygging verkanna er
rökrétt og skemmtileg. Þetta er tónlist sem rennur ljúflega niður.
Flutningurinn, sem er í höndunum á nokkrum meðlimum Kammersveit-
arinnar, er í senn líflegur og öruggur. Það er gaman að hlusta.
Helst má finna að því að hljómurinn í upptökunni er mismunandi eftir
verkum. Enda fóru tökurnar fram á tveimur stöðum, í Víðistaðakirkju og
í Salnum í Kópavogi. Endurómunin er stundum leiðinlega mikil. Þetta
skemmir nokkuð heildarsvipinn. Að öðru leyti er geisladiskurinn flottur.
Jónas Sen
Niðurstaða: Vönduð útgáfa með fallegri tónlist eftir Sveinbjörn Sveinbjörnsson.
Sigríður Jónsdóttir, bóndi
og kennari á Suðurlandi,
sendi frá sér sína aðra
ljóðabók í haust. Kanill
er hispurslaust kver um
holdsins lystisemdir.
Ævintýri og örfá ljóð um kynlíf
er undirtitill Kanils, annarrar
ljóðabókar Sigríðar Jónsdóttur,
bónda í Arnarholti og kennara í
Reykholtsskóla í Biskupstung�
um. Undirtitillinn lýgur engu,
kvæðin eru mörg hver blautleg,
til dæmis ljóðið um elskhugann
sem er „ófeiminn eins og bráð�
ger foli/ ógeltur í apríl“ og gerir
sitthvað með „sprota sínum“ sem
ekki er hafandi eftir í borgara�
legu dagblaði.
Spurð hvað hafi orðið til þess
að hún orti bók um kynlíf segist
Sigríður einfaldlega hafa neyðst
til þess.
„Eins og með allt sem ég yrki,
það er þessi knýjandi innri þörf
skáldsins og þetta efni sótti mjög
fast að mér.“ Fyrri ljóðabók henn�
ar, Einnar báru vatn, kom út 2005.
Hún var að sögn Sigríðar „venju�
leg ljóðabók“ um ýmisleg efni,
en sum ljóðanna í Kanil voru
ort meðfram. „Ég ákvað aftur á
móti að gefa þessi ljóð út sér, þau
styngju kannski of mikið í stúf í
hinni bókinni.“
Sigríður segist hafa fengið
mjög góð viðbrögð við bókinni.
„Það kom mér eiginlega á óvart
hversu vel henni hefur verið tekið;
ólíklegustu sveitungar mínir hafa
lýst yfir ánægju sinni og fallið
þetta í geð. Ég verð ekki vör við
að fólk sé feimið við þetta efni.
Það tengist kannski því að mér
fannst ég þurfa að yrkja þetta og
aldrei koma neitt annað til greina
en að gefa þetta út, því fyrst ég
þurfti að skrifa þetta þyrfti ein�
hver annar að lesa þetta. Það tel
ég hafa verið raunin.“
Stigið milli hins fína og dólgs�
lega getur verið vandratað þegar
nautnir holdsins eiga í hlut og ljóð
Sigríðar dansa sum við roðmörk�
in. Sjálf segist hún líta á bókina
sem „antíklám“. „Ég er mjög frá�
bitin klámi og er eiginlega í her�
ferð gegn því. Þessi bók er fyrst
og fremst óður til kynlífs og ást�
arinnar; kynæxlunin er samofin
sögu lífs á jörðinni og þetta er
elsta söguefni í heimi.“
Sigríður segist yrkja tiltölulega
lítið. Hún hafi sett saman vísur
og ljóð á unglingsaldri, hætt því
en tekið upp þráðinn eftir tutt�
ugu ára hlé og segir að aldrei
hafi annað hvarflað að sér en að
reyna að fá það útgefið. „Ætli það
sé ekki framhleypnin í mér, að
minnsta kosti hefur mér aldrei
dottið í hug að yrkja fyrir skúff�
una. Það eru nokkrir hlutir í lífinu
sem ég hef ákveðið að taka mér
fyrir hendur. Eitt af því var að
skrifa bækur og það gekk eftir.“
Innihald
Kanillinn er kynlíf
sykurinn er ástin
grauturinn og ástin eru lífið
bæði þykkt og þunnt.
Við höfum ekkert að gera við kanil
eintóman
en hin efnin geta öll nýst án hans.
Þó eigum við kanil einan á bauk
að grípa til bragðbætis.
Þessi kanill verður blandaður sykri.
Þannig er hann bestur.
AÐVENTUHELGI Í GRASAGARÐINUM Kaffihúsið og jólabasarinn í Café Flóru í Grasagarðinum verða opin frá klukkan 12 til
18 um helgina. Á laugardag lesa prestarnir og hjónin Bjarni Karlsson og Jóna Hrönn Bolladóttir upp úr nýútkominni bók sinni Af heilum
hug. Ragga Gröndal syngur og kynnir nýju plötuna sína Astrocat Lullaby, auk fleiri skemmtiatriða. Á torginu fyrir framan garðinn mun
Flugbjörgunarsveitin í Reykjavík selja jólatré alla helgina frá 13 til 17.