Morgunblaðið - 25.02.2011, Síða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. FEBRÚAR 2011
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Hækkarnir á hrávöru á heimsmark-
aði sem mikið hefur verið rætt um
að undanförnu eru ekki komnar af
fullum þunga inn í vöruverð hér á
landi. Þær hækkanir sem neyslu-
verðsvísitalan sýnir á milli mánaða
eru aðallega vegna útsöluloka og
hækkunar á innlendum matvörum.
Neysluverðsvísitalan hækkaði um
1,2% frá janúar, samkvæmt tölum
sem Hagstofan birti í gær. Það er
mun meiri hækkun en sést hefur í
meira en ár og líkist helst tölum frá
árinu 2008. Verðbólgan var hins
vegar að minnka allt síðasta ár og
þegar litið er á þróun vísitölunnar
síðustu tólf mánuði mælist hún 1,9%
sem er vel undir verðbólgumarkmiði
Seðlabanka Íslands.
Hækkun á mjólk og kjöti
Miklar hækkanir hafa orðið á hrá-
vörum á heimsmarkaði. Umtalaðar
eru afleiðingar þurrka og uppskeru-
brests í Austur-Evrópu á síðasta ári
og síðan þurrka í Kína og flóða í
Ástralíu. Nú bætist óróinn í Norður-
Afríku og Mið-Austurlöndum við.
Hækkanir á heimsmarkaði hrá-
vöru skila sér fyrr eða síðar í heim-
ilsbókhald venjulegra Íslendinga.
Hluti hækkananna er raunar þegar
kominn fram.
Þegar breytingar á vísitölu
neysluverðs eru skoðaðar vekur at-
hygli að innlendar vörur hækka vísi-
töluna meira en innfluttar. Þar má
nefna mjólk og nautakjöt sem dæmi
en mjólkurverð var hækkað fyrir
skömmu. Þá hækkaði húsnæðislið-
urinn vegna hækkandi markaðs-
verðs á húsnæði og ferðakostnaður
vegna hækkunar á bensíni og far-
gjöldum. Þá eru ótaldar hækkanir á
fatnaði, skóm og húsgögnum í kjöl-
far þess að útsölum er lokið.
Viðmælendur Morgunblaðsins
telja að hækkanir á mikilvægum
vörum á heimsmarkaði muni fyrr
eða síðar leiða til frekari hækkana á
matvælaverði hér á landi. Verð á
korni og olíu er þar afdrifaríkast.
Kornið er mikilvægt hráefni í fjölda-
margar framleiðsluvörur, bæði inn-
lendar og innfluttar, og er auk þess
uppistaðan í fóðri margra búfjárteg-
unda.
Bjarni Már Gylfason, hagfræð-
ingur Samtaka iðnaðarins, telur að
matvælaframleiðendur séu að halda
aftur af verðhækkunum. „Eftir-
spurnarhliðin er veik í öllu hagkerf-
inu og menn treysta sér ekki til að
velta hækkunum út í verðlagið,“
segir Bjarni. Hann tekur fram að
það gangi ekki endalaust en sárs-
aukamörkin séu misjöfn á milli fyr-
irtækja. Spurður nánar út í þetta
bendir Bjarni Már á að jólaútsölurn-
ar hafi byrjað snemma og staðið
lengi. „Það er vísbending um að fólk
haldi að sér höndum.“ Þannig hefur
minni kaupmáttur almennings unn-
ið gegn vöruverðshækkunum. „Fyr-
irtækin hafa verið að laga sig að
þessum raunveruleika síðasta árið,“
segir Bjarni og bætir við: „Það er
óvissa í okkar efnahagsumhverfi og
vantar forsendur til að byggja upp
jákvæðar væntingar sem stuðla að
aukinni neyslu,“ segir Bjarni Már.
Eftirspurn umfram framleiðslu
Óvissa ríkir um þróun heims-
markaðsverðs á helstu hrávörum á
næstu mánuðum og frekar talið að
ekki hafi verið séð fyrir endann á
þeim en að verðið gangi til baka.
Bjarni segir að ákveðinn ótti sé við
að hækkanir á matvælum verði við-
varandi en ekki tímabundið skot
eins og stundum hafi gerst, til dæm-
is 2008. Það er rökstutt með aukinni
eftirspurn, umfram matvælafram-
leiðslu, meðal annars vegna fólks-
fjölgunar í heiminum og lífskjara-
breytinga í Asíulöndum.
Morgunblaðið/Kristinn
Brauð Kornverð hefur afdrifarík áhrif á matarverð í heiminum. Ekki komu þó fram hækkanir á brauði og kornvörum í neysluverðsvísitölunni í gær.
Verðbólguskot í upphafi árs
 Ekki er séð fyrir endann á hækkunum á hrávöru á heimsmarkaði
 Framleiðendur draga við sig hækkanir vegna lítillar eftirspurnar í kerfinu
Nathan Deal, rík-
isstjóri Georgíu í
Bandaríkjunum,
tilkynnti í gær að
íslenski tölvu-
leikjaframleið-
andinn CCP
hygðist færa
bandaríska
starfsstöð sína til
Decatur í De-
Kalb-sýslu og að með flutningunum
væri vonast til þess að um 150 ný
störf yrðu til. Starfsstöðin var áður í
Gwinnett-sýslu. Standist áætlanir
verða starfsmenn fyrirtækisins í
Bandaríkjunum orðnir 300 árið
2013. Netleikur CCP, EVE, var ný-
verið valinn frumlegasti leikur árs-
ins 2010 af lesendum netleikjasíð-
unnar MMORPG.com.
Auk þróunar EVE vinnur CCP að
gerð nýrra leikja; DUST 514, sem
tengjast mun fyrrnefnda leiknum,
og World of Darkness, sem byggist
á samnefndum hlutverkaleik. CCP
var stofnað á Íslandi árið 1997 og er
nú með starfsstöðvar í þremur lönd-
um utan Íslands, Bretlandi, Kína og
Bandaríkjunum.
CCP færir
sig til
vestanhafs
 Vonast er til þess
að 150 störf verði til
Nathan Deal
Dr. Norbert
Lammert, forseti
þýska Sam-
bandsþingsins,
kemur í opinbera
heimsókn til Ís-
lands þann 28.
febrúar næst-
komandi og verð-
ur til 3. mars. Dr.
Lammert kemur
hingað til lands í
boði Ástu R. Jóhannesdóttur, for-
seta Alþingis. Með honum í för verða
Michael Georg Link, þingmaður
Frjálslyndra demókrata, auk starfs-
manna Sambandsþingsins.
Dr. Lammert mun funda með for-
seta Alþingis og starfshópi utanrík-
ismálanefndar, auk þess að funda
með fulltrúum þingflokka. Enn-
fremur mun hann funda með forseta
Íslands, Ólafi Ragnari Grímssyni, og
forsætis-, fjármála- og utanrík-
isráðherrum. einarorn@mbl.is
Forseti þýska
þingsins í
heimsókn
Dr. Norbert
Lammert
Fágætt og verðmætt safn með íslenskum frímerkjum er
á leiðinni á uppboð hjá sænska uppboðshúsinu Postiljo-
nen í Malmö í næsta mánuði. Mun safnið, sem er marg-
verðlaunað, vera í eigu Englendings, að sögn Magna R.
Magnússonar safnara. Er þetta fyrri hluti uppboðsins, sá
seinni fer fram næsta haust. Hæsta ásetta verð er 25 þús-
und evrur, eða jafnvirði 4 milljóna króna. Þá eru 20 þús-
und evrur, um 3,2 milljónir króna, settar á svonefnt skild-
ingabréf sem hefur að geyma skildingafrímerki á
umslagi sem stílað er á Einar Hálfdánarson, snikkara á
Hvítanesi í Ísafjarðarsýslu, árið 1874. Einnig er á upp-
boðinu póstávísun með frímerkjum þar sem ásett verð er
5 þúsund evrur, jafnvirði um 800 þúsund króna.
Magni hefur fylgst með þessu frímerkjasafni frá upp-
hafi, eða síðan það kom fyrst á uppboð hjá Harmer
Rooke í London árið 1965, haldið á vegum Frimärks-
huset í Stokkhólmi. Magni var þar viðstaddur en boðið
var upp á íslenskt brennivín fyrir uppboðið! Á uppboðinu
nú í Malmö eru nokkrir hlutir sem einnig voru í boði í
London árið 1965, m.a. skildingabréfið stílað á Einar
snikkara. Safnið er margverðlaunað og hefur m.a. verið
til sýnis hér á landi. Fyrri eigendur eru m.a. Roger
Schnell, Gene Scott og Roger Swanson, sem var mikill Ís-
landsvinur. Magni segir hluta úr þessu safni hafa verið
seldan, eða umslag með tveggja skildinga frímerkjum
sem hafi farið á 100 þúsund evrur, eða litlar 16 milljónir
króna. bjb@mbl.is
Verðmæt frímerkjasöfn
metin á milljónir króna
 Fágæt skildingabréf og frímerki á uppboði í Svíþjóð í mars
Skildingabréf Bréf stílað á Einar Hálfdánarson snikk-
ara á Hvítanesi, uppsett verð um 3,2 milljónir króna.
Hækkun á heimsmarkaði mat-
væla bætir samkeppnisstöðu
innlendra framleiðenda. „Við
megum ekki gleyma því að Ís-
land er í grunninn matvælafram-
leiðandi sem stór framleiðandi
sjávarafurða,“ segir Bjarni Már
Gylfason, hagfræðingur Sam-
taka iðnaðarins.
„Samkeppnisstaða okkar
verður betri,“ segir Erna Bjarna-
dóttir, hagfræðingur Bænda-
samtaka Íslands. Sem dæmi um
það nefnir hún að dregið hafi
stórlega úr innflutningi kjöt-
afurða frá því sem var þegar
gengi íslensku krónunnar var
sem hæst og tollkvótar séu ekki
nýttir nema að hluta. Þá hefur
útflutningur á kindakjöti aukist
og vegið upp þann samdrátt
sem orðið hefur á sölu hér inn-
anlands.
„Matvælaverð hefur verið lágt
í áratugi. Þær breytingar sem nú
eru að verða draga athyglina að
mikilvægi matvælaframleiðsl-
unnar og hvað gera þarf til að
tryggja nægilegt framboð af
mat. Það snýr að stjórnvöldum
einstaka ríkja og er einnig al-
þjóðlegt verkefni,“ segir Erna.
Matvælaframleiðsla í sviðsljósi
STAÐA INNLENDRA FRAMLEIÐENDA STYRKIST
Hæstiréttur ógilti í gær sýknudóm
yfir fyrrverandi starfsmanni Lands-
bankans, sem ákærður var fyrir að
hafa dregið sér 118 milljónir meðan
hann starfaði hjá bankanum.
Maðurinn hélt því fram að vísa
bæri málinu frá Hæstarétti þar sem
sérstakur saksóknari færi með mál
tengd hruni íslenska bankakerfisins
og að ríkissaksóknari hefði með um-
mælum sínum á opinberum vett-
vangi látið í ljós huglæga afstöðu
sína til sérstaks hæfis síns.
Ekki tekið tillit til allra gagna
Hæstiréttur hafnaði kröfunni þar
sem millifærslan á fé NBI Holding
Ltd, félags á vegum bankans, hefði
ekki tengst hruni bankanna þótt hún
hefði átt sér stað á tímamarki þegar
upplausnarástand ríkti hjá Lands-
bankanum vegna hrunsins.
Með vísan til vitnisburðar fyrrver-
andi bankastjóra og regluvarðar
Landsbankans
auk samnings
milli bankans og
tilgreindrar lög-
mannsstofu á eyj-
unni Guernsey
taldi Hæstiréttur
ljóst að Lands-
bankinn hefði í
raun haft fulla
stjórn á félaginu
NBI Holding og að Landsbankinn
og dótturfélag hans hefðu átt að
njóta góðs af eignum NBI Holding.
Sú lýsing í ákæru að NBI Holding
hefði verið félag á vegum Lands-
bankans væri því rétt.
Í dómi Hæstaréttar var komist að
þeirri niðurstöðu að héraðsdómur
hefði ekki fellt dóm á málið með til-
liti til allra gagna sem fyrir honum
lágu. Hæstiréttur ómerkti því dóm-
inn og vísaði málinu til meðferðar í
héraðsdómi á ný.
Sýknudómur hér-
aðsdóms ógiltur
Hæstiréttur