Morgunblaðið - 30.09.2011, Síða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. SEPTEMBER 2011
Alþingi hefur óneit-
anlega átt glæstari
daga. Mælingar sýna
að virðing almennings
og traust til okkar al-
þingismanna er í al-
geru lágmarki. Ég tek
það alvarlega og veit
að við þingmenn ger-
um það allir.
Birtingarmynd um-
ræðna á Alþingi er
ekki sú að þar fari fram
lýðræðisleg skoðanaskipti, heldur
hafa þær yfirbragð karps og rifr-
ildis. Það er ekki gott því samræður
ólíkra aðila um úrlausn mála er einn
af hornsteinum lýðræðisins. Einnig
er viðhorfið þannig að ef þingmenn
ólíkra stjórnmálaflokka greinir á er
talað um að menn sýni óbilgirni og
þeir séu fastir í pólitískum skot-
gröfum. Ef stjórnarandstaðan lýsir
sig andsnúna málum frá ríkisstjórn-
inni og heitir því að berjast gegn
þeim með öllum tiltækum ráðum eru
ásakanir um málþóf, tilgangslaust
þvaður og tímaeyðslu
fljótar að skjóta upp
kollinum. Á hinn bóg-
inn er það svo reyndar
líka þannig að ef flokk-
arnir ná saman um
málamiðlun þá hrópa
menn um hrossakaup
og samtryggingu.
Mikilvægt hlutverk
stjórnarandstöðu
Umræðan um sept-
emberþingið hefur
fengið á sig þennan blæ
og margvíslegar fréttir
fluttar af því að stjórnarandstaðan,
og þá aðallega Sjálfstæðisflokkur og
Framsóknarflokkur, hafi tekið þing-
ið í gíslingu tilgangslauss málþófs.
Fyrir okkur átti væntanlega ein-
ungis að vaka skemmdarfýsn og ein-
beittur vilji til þess að koma rík-
isstjórninni frá völdum.
Ég skal vissulega játa það að fátt
vildi ég frekar en að koma ríkis-
stjórn Jóhönnu Sigurðardóttur frá
völdum. Ekki einungis vegna þess að
hún veldur ekki verkefninu, heldur
vegna þess að það hlýtur að vera
markmið okkar allra í stjórnmálum
að komast í þá aðstöðu að geta haft
áhrif á stjórn landsins. En þar til það
markmið næst hef ég og aðrir þing-
menn í stjórnarandstöðu því mik-
ilvæga hlutverki að gegna að berjast
gegn lagabreytingum og stjórn-
arstefnu sem okkur þykir ganga
gegn hagsmunum Íslands og Íslend-
inga. Til þess höfum við ákveðin
verkfæri samkvæmt þingsköpum og
þeim beitum við þegar okkur þykir
mikið liggja við.
Hvenær liggur mikið við?
Það liggur mikið við þegar for-
sætisráðherra hefur uppi áform um
að taka af Alþingi valdið til þess að
ráða skipulagi stjórnarráðsins, sjálf-
um sér til handa. Þingflokkur Sjálf-
stæðisflokksins var andsnúinn þeirri
breytingu. Með ítarlegri umræðu á
septemberþinginu tókst okkur í
stjórnarandstöðunni að afstýra því
og standa þar með vörð um Alþingi.
Þingflokkur Sjálfstæðisflokksins
var alfarið á móti frumvörpum sjáv-
arútvegsráðherra um breytingar á
fiskveiðistjórnunarkerfinu, eins og
reyndar langflestir sem hafa tjáð sig
um þau mál. Okkur í stjórnarand-
stöðunni tókst að koma í veg fyrir þá
illa ígrunduðu lagasetningu með því
að ræða þau mál lengi og mál-
efnalega fyrir þinglok í sumar.
Þingflokkur Sjálfstæðisflokksins
var andsnúinn því að lögfesta gjald-
eyrishöft í landinu til ársins 2016 án
nokkurrar áætlunar um hvernig af-
nema ætti höftin á annað borð. Okk-
ur ofbauð sú aðferðafræði sem rík-
isstjórnin bauð upp á, þar sem m.a.
átti að gera alla Íslendinga að
glæpamönnum ef þeir ekki skiluðu
erlendri skiptimynt til Seðlabankans
að utanlandsferð lokinni. Þess vegna
settum við á langar ræður og okkur
tókst í það minnsta að stytta hafta-
tímann, tryggja að unnið verði að
raunhæfri áætlun um afnám haft-
anna og náðum út allri vitleysunni
sem minnti meira á Austur-
Þýskaland kaldastríðsáranna en
vestrænt lýðræðisríki árið 2011.
Ég get haldið áfram og talað um
Icesave-umræðurnar og hverju þær
náðu fram, sem og langar umræður
sem afstýrðu vanhugsuðum breyt-
ingum á stjórnarskránni og margt
fleira. Punkturinn er þessi: Með
hagsmuni lands og þjóðar að leið-
arljósi mun ég alltaf taka slaginn
þótt það taki tíma á Alþingi, mér ber
skylda til þess og það er mitt hlut-
verk sem þingmaður í stjórnarand-
stöðu.
Ég held hins vegar að það væri
hægur vandi að breyta þessu verk-
lagi – ef allt talið um samráð væri
ekki bara tal heldur raunverulegt
samráð, ef forgangsraðað væri eftir
því hvort mál væru brýn eða mik-
ilvæg og ef við hefðum það á tilfinn-
ingunni að það væri raunverulegur
vilji til að breyta.
En til þess þarf líklega að skipta
um stjórn í þessu landi.
Eftir Ragnheiði
Elínu Árnadóttur »Með hagsmuni lands
og þjóðar að leið-
arljósi mun ég alltaf
taka slaginn þótt það
taki tíma á Alþingi
Ragnheiður Elín
Árnadóttir
Höfundur er formaður þingflokks
Sjálfstæðisflokksins.
Karp, rifrildi eða lýðræðisleg umræða?
Framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna
Ban Ki-moon heimsótti
nýlega tvö af aðild-
arríkjum SÞ, Sal-
ómonseyjar og Kiribati
á Kyrrahafi. Tilvist
þeirra sem þar búa er
ógnað af hækkandi
sjávarborði í kjölfar
loftslagsbreytinga. Í
ræðu í háskólanum í
Sydney eftir heimsóknina mælti
hann skýr aðvörunarorð, sem fallið
hafa í skugga umræðunnar út af
harðnandi fjármálakreppu. „Stað-
reyndirnar eru ljósar: Losun gróð-
urhúsalofts eykst og milljónir
manna þjást af afleiðingum lofts-
lagsbreytinga sem eru í fullum
gangi. … Umfram allt verður að
tengja þær saman við aðrar aðsteðj-
andi áskoranir, eins og vatnsþurrð,
orkuskort, heilbrigðismál, fæðu-
öryggi og þörfina fyrir aukin áhrif
kvenna.“
Hann minnti á að þessa dagana
nær íbúatala jarðar sjö milljarða
markinu og sjálfbær þróun ætti að
vera efst á dagskrá alþjóða-
samfélagsins. Í desember verður
haldinn í Durban í Suður-Afríku 17.
ársfundur ríkja lofts-
lagssamningsins og þar
ræðst hvort sam-
komulag tekst um
bindandi samkomulag
áður en Kýótóbókunin
rennur út í árslok 2012.
Ósjálfbært kerfi
Farsæl skipan efna-
hagsmála er ein af
þremur meginstoðum
hugmynda um sjálf-
bæra þróun. Síðasti
áratugur er til marks
um að mannkynið er
stöðugt að fjarlægjast það markmið
að ná tökum á efnahagsþróun og af-
leiðingum hnattvæðingar fjármagns
og framleiðslu. Bilið breikkar stöð-
ugt milli ríkra og fátækra í iðnríkj-
um og þeim fjölgar ört sem hnepptir
eru í fátæktargildru í þróunar-
löndum. Blindur markaður og sókn í
gróða án nokkurs tillits til afleiðinga
ræður för. Ákall ráðamanna er hvar-
vetna á hagvöxt án tillits til þess
hvernig hann er fenginn og nið-
urstaðan er bóluhagkerfi eins og það
sem sprakk í andlit heimsbyggð-
arinnar með fjármálakreppunni
haustið 2008. Henry Paulson fjár-
málaráðherra Bush-stjórnarinnar,
fyrrum æðsti maður hjá Goldman
Sachs samsteypunni, mótaði við-
brögðin með því að láta dæla ómæld-
um opinberum fjármunum til bjarg-
ar bönkum og öðrum fjármála-
fyrirtækjum. Nú eru forystumenn
Evrópusambandsins í örvæntingu
sinni að fara inn á sömu braut. Á
mannamáli er þetta að kasta bjarg-
hring til gjaldþrota kerfis á kostnað
almennings. Sjálfbær þróun heyrist
vart nefnd á nafn þessa dagana,
loftslagsmál eru aukaatriði hjá þeim
sem ráða för, fólkið á Kiribati má
deyja drottni sínum.
Neysla og atvinnustig
Ákallið sem nú hljómar frá valda-
mönnum austanhafs sem vestan er
að ná verði upp hagvexti til að koma
í veg fyrir stöðnun, hamla gegn at-
vinnuleysi og samdrætti í fram-
leiðslustarfsemi. Engin marktæk
viðleitni er til að draga lærdóma af
hruninu 2008 eða taka ríkjandi efna-
hagskerfi til endurskoðunar frá
grunni, meðal annars að greina á
milli sjálfbærrar og ósjálfbærrar
starfsemi. Hin hagsýna húsmóðir á
ekki upp á pallborðið í slíku kerfi,
hvað þá að tillit sé tekið til umhverf-
isáhrifa og félagslegra þátta. Tekjur
hins opinbera hafa í æ ríkari mæli
verið tengdar neyslusköttum og
samdráttur á neyslu þrengir að
tekjuöflun í sameiginlega sjóði og
dregur úr samfélagsþjónustu. At-
vinnuframboð er síðan önnur hlið á
sama teningi, minni eftirspurn ýtir
undir samdrátt og atvinnuleysi og
félagsleg vandamál sem því fylgir
fara vaxandi. Í Evrópusambandinu
er alvarlegust staðan meðal ungs
fólks, þar sem atvinnuleysi 25 ára og
yngri er tvöfalt hærra en heildar-
meðaltal, t.d. yfir 40% á Spáni þar
sem ástandið er verst.
Evrópusamband í uppnámi
Ekki er langt síðan reynt var að
draga upp þá mynd af Evrópusam-
bandinu að þar hefðu menn fundið
lykilinn að farsælli framtíð með stöð-
ugleika, félagslegt réttlæti og um-
hverfisvernd að leiðarljósi. Evr-
ópskir sósíaldemókratar gengu á
sínum tíma fram fyrir skjöldu að
ryðja brautina fyrir „frelsin fjögur“
þar sem frelsi fjármagnsins var efst
á blaði. Jacques Delors var forseti
framkvæmdastjórnar ESB 1985-
1994 á þeim tíma þegar Maastricht-
sáttmálinn var mótaður en með hon-
um og Amsterdam-sáttmálanum
1997 var lagður grunnur að evru-
myntsamstarfinu. Nú er Delors í
hópi þeirra sem telja Evrópusam-
bandið standa á brún hengiflugs og
sér það eitt til ráða að aðildarríkin
framselji efnahagslegt fullveldi sitt
til Brussel. Sá var líka kjarninn í
boðskap núverandi forseta fram-
kvæmdastjórnar ESB, Manuel Bar-
roso, til Evrópuþingsins sl. miðviku-
dag: Myntbandalaginu verði nú að
breyta í efnahagspólitískt bandalag.
Jafnframt boðaði hann skatt á fjár-
magnshreyfingar, en dagurinn var
ekki liðinn þegar forsætisráðherra
Breta bað hann um að gleyma þeirri
tillögu. Eftir mánuð eiga lausnir til
bjargar evrunni og heimsbúskapn-
um að liggja á borðinu. Hætt er við
að lítið ráðrúm verði til að tengja
þær leiðarvísi um sjálfbæra þróun
sem Ban Ki-moon telur brýnasta
verkefnið. Atburðir síðustu vikna
hafa leitt í ljós að innviðir Evrópu-
sambandsins eru allt aðrir en þeir
sem reynt hefur verið að halda að al-
menningi, hér sem annars staðar. Er
það þetta Evrópusamband sem
meirihluti Alþingis óskaði eftir aðild
að fyrir tveimur árum?
Eftir Hjörleif
Guttormsson » Síðasti áratugur er
til marks um að
mannkynið er að fjar-
lægjast það markmið að
ná tökum á afleiðingum
hnattvæðingar fjár-
magns og framleiðslu.
Hjörleifur Guttormsson
Höfundur er náttúrufræðingur.
Vítahringur óhafandi efnahagskerfis
Alþjóðlegur hjartadagur Í tilefni gærdagsins gengu nemar í Menntaskólanum í Kópavogi að Listasafni Kópavogs og mynduðu þar hjarta sem tákn þess að þeir hugsi um hjartað.
Sigurgeir