Líf og list - 01.12.1950, Blaðsíða 21

JÖLASAGA
eftir FRANgOIS MAURIAC
I.
ITesaldarlegur hlynur teygði sig af
" öllum mætti eftir lífslofti upp
yfir múrvegginn umhverfis garð-
inn, sem nýbúið var að hleypa okk-
ur út í. En þegar við heyrðum í
hljóðpípunni hans Garoustes
þennan dag, rákum við ekki upp
sama hvella ópið og við vorum
vanir að gera í frímínútunum. Það
var aðfangadagur. Okkur hafði
verið skipað að fara út á göngu, út
í þokuna, í liinum sóðalegu út-
hverfum borgarinnar, og við vor-
um nærri dauðuppgefnir, þegar
fimm kílómetra gönguþreyta hafði
safnazt í fætur okkar, sjö ára gam-
alla snáða.
Drengirnir í heimavistinni fóru
nú í inniskóna sína. Hinir, sem
voru í skólanum aðeins á daginn,
stóðu í hnapp og einblíndu á dyrn-
ar í von um að fá að sjá þann sem
átti að koma og sækja þá, frelsii þá
úr hinu daglega fangelsi. I rælni
tuggði ég brauðbita, og með í-
myndun minni var ég horfinn
langt í burtu.
Eg hugsaði um undrið, sem ég
átti að fá að skoða og hina eilífu
helgisiði, sem bundnir voru við
það. Við myndum bíða fyrir utan
dyrnar á stofunni, þar sem jólagjaf-
irnar voru geymdar, þangað til
tími væri kominn til að kveikja
ljósin i kringum jötuna . . . Móðir
mín myndi hrópa: — Nú megið þið
koma inn fyrirl og við þjótum inn
í stofuna, stofuna, sem aðeins á
þessu eina kvöldi ársins er reglu-
lega lifandi. Litlu kertaljósin draga
okkur til sín, ljósin kringum fjár-
hirðana og dýrin, sem standa í
þyrpingu umhverfis lítið barn.
Höllin hans Heródesar, með turn-
um og tindum, stendur uppi á háu
íjalli úr samanböggluðum um-
búðapappír, og inni í lröllinni
stendur náttlampinn og varpai' að
okkur töfraljóma hins leyndar-
dómsfulla og forboðna. Krjúpandi
á hnjám syngjum við liinn fagra
sálm:
Une étable est son logement,
Un peu de paille est sa couchette,
Une étable est son logement,
Pour un Dieu, quel abaissement!
Niðurlæging drottins nísti
hjörtu okkar . . . Á bak við jötuna
liggja jólapakkar handa okkur öll-
um, og bréf, þar sem drottinn sjálf-
ur hafði skrifað um höfuðsynd
okkar. Ég sé nú þegar rökkrið í
mannlausu herberginu. Enginn
þjófur hefði getað staðið rneira á
öndinni af spenningi á bak við rós-
óttu gluggatjöidin. Á veggjunum
hlusta myndir af löngu liðnu fólki
handan úr djúpi eilífðar sinnar á
veikar raddir okkar. Og svo kom
nóttin. Áður en barnið sofnar, lít-
ur það í síðasta sinn á skóna sína,
þá stærstu sem það á.
Skórnir, sem liggja þarna í ösk-
unni í eldstæðinu, eru virkir þátt-
takendur í undrinu, sem ég á
hverjum jólum reyni árangurslaust
að skilja. En svefninn er hyldýpi,
sem barnið getur ekki komizt yfir.
Þannig lifði ég upp fyrirfram
þetta blessaða kvöld og hallaði
liöfðinu að dyrunum, þar sem
barnfóstran rnyndi brátt birtast.
Það var farið að rökkva. Þó að
klukkan væri aðeins fjögur, beið
ég þess og vonaði, að fóstran kæmi
venju fyrr.Allt í einu heyrðust köll
frá einu horninu í garðinum. All-
PRANCOIS MAURIAC er fæddur
1885, og flestar skáldsögur hans eru
látnar gerast í heimaliögum hans, í vín-
ræktarhéruðunum kringum Bordeaux,
þar sem gamlar erfðavenjur eru ríkj-
andi og lítið hefur gætt umróts síðari
tíma. Mauriac er mjög trúhneigður rit-
höfundur, gæti líklega kallazt kristinn
siðferðispostuli, og þó reyndar af öðru
tagi en þeir gcrast flestir. Hann er sem
sé ckki trúaður á, að mannkynið verði
bætt með því einu að boða því siðgæði
og hugsjónir. f sögum sínum dregur
hann hins vegar hlífðarlaust fram
verstu þættina í fari manna, þar sem
valdabarátta og dýrkun á efnalegum
gæðum eru samfara svikum, undirferli
og grimmd. Uppgerðarmanngæska og
hefðbundinn kristindómur eru honum
þyrnir í augum. Mauriac er skarpur
sálfræðingur, samvizkusamur höfund-
ur og samúðarríkur, en aldrei væminn.
Sögupersónumar trúa honum fyrir
leyndarmálum sínum, eins og hann
væri læknir þeirra eða skriftafaðir.
Mannlýsingarnar í skáldsögum hans og
lýsingar á atburðum og aðstæðum eru
ljóslifandi og þó með undirtónum hins
leyndardómsfulla. Mauriac er ótvírætt
í fremstu röð núlifandi franskra rit-
höfunda, í Englandi er hann yfirleitt
talinn þeirra mestur, enda hefur hann
iðulega verið nefndur í sambandi við
Nóbelsvcrðlaunin. Auk skáldsagna,
smásagna og ritgerða hefur hann sam-
ið ævisögur þeirra Racines og Volt-
aires.
ir drengirnir þutu þangað og
æptu! „Stelpanl Stelpan!“ Það
voru síðu lokkarnir hans Jean de
Blaye, seni orsökuðu aðsúg að
honum. Hinir snoðklipptu skallar
okkar hötuðu lokkana hans. Það
var bara ég, sem dáðist að þeim í
laumi, af því að þeir minntu mig á
lokkana lians Fauntleroy litla lá-
varðar, en sagan um hann hafði
staðið í Saint-Nicolas árið 1887, og
liaíði gagntekið mig. Þegar ég var
veikur eða að gráti kominn, þurfti
ég ekki annað en að liorfa á mynd-
ina af litla lávarðinum í faðmi
móður sinnar og lesa það sem stóð
LÍF og LIST
17