Líf og list - 01.12.1950, Blaðsíða 25

— Jean, manstu eftir hlyninum?
Hann fór að hlæja:
— Hlyninum? Hvaða hlyni? Og
þar að auki heiti ég ekki Jean,
heldur Philippe. Eldri bróðir minn
hét Jean . . . Það er máske hann,
sem þú átt við?
Ég varð óumræðilega vonsvik-
inn.
Þetta var þá bara litli bróðirinn,
sem Jean de Blaye hafði verið að
tala um í gamla daga . . . Hvernig
hafði mér getað skjátlazt svona
hrapalega. Andlit Pliileppes bar
engan vott um innri birtu. Allt í
cinu sagði hann við mig:
— Lokkarnir hans . . . Lokkarn-
tr hans Jean . . . Það minnir mig
á dálítið . . .
Hann sagði mér frá því, að á
tommóðunni í herbergi móður
þeirra stóð dálítið silfurskrín, læst.
Jean sannfærði Philippe um, að
það væri fjársjóður í skríninu.
Þeir gerðu sér margar hugmyndir
11 m þennan sjóð, en móðir þeirra
vildi ekki sýna þcim liann. Hún
bannaði þeim að opna skrínið.
Jean og móður hans lenti alltaf
saman, þau voru alltaf í andstöðu
hvort við annað. „Henni þótti
vænna um hann en mig“ sagði
l^hilippe. „Og í rauninni held ég,
<lS hún hafi engan elskað nema
hann . . . En það var eitthvað, sem
stóð á milli þeirra, ég veit ekki,
hvað það var. Dag nokkurn braut
Jean upp lásinn á skríninu — það
var fyrsti lásinn, sem hann braut
11 Pp, en því miður ekki síðasti!
l'jársjóðurinn, já, það voru lokk-
arnir frá bernsku hans. Maður gæti
sagt, að það hafi verið dauðs
^ianns hár. Jean fékk eitt af æðis-
höstum sínum . . . Þú veizt, hvern-
’g hann gat orðið á slíkum augna-
h'likum. Æðið rann ekki af honum
‘yrr en hann sá gömlu lokkana
sina loga í ofninum. Um kvöldið
• • • móðir mín . . . Ég veit ekki,
hvers vegna ég er að segja þér frá
þessu . . .“ Hann hélt áfram að
drekka. Ég hugsaði með mér:
Hann talar um bróður sinn í þá-
tíð. Ég vissi fyrirfram, hvaða svar
ég mundi fá við spurningunni, sem
ég beindi til hans með hlutlausri
rödd: „Er hann dáinn?“
— í fyrra á sjúkrahúsinu í Salg-
on . . . Það stóð tilkynning um
það í blöðunum, en heldur ekkert
meira . . . Þú skilur, eftir allt sem
skeð hafði, eftir það líf sem hann
hafði lifað . . .
Ég hefði getað spurt: „Hvers
konar líf?“ Ég kaus heldur að
segja: „Já, já, ég veit það . . .“ og
í rauninni vissi ég, að Jean var
orðinn úrhrak, glataður sonur,
þegar hann dó.
TPg man það, að ég fór fótgang-
andi heim þessa nótt. Vesaldar-
legur hlynurinn teygði sig upp úr
rótargrindinni, breiddist út yfir ó-
hreint asfaltið og baðaði sig í
morgunskímunni. Margt fólk var
enn á sveimi á götunum. Ég sá hóp
ungra manna bera drukkna konu
inn í rauða leigubifreið. Augu mín
leituðu langt burt frá þeirri ringul-
reið, sem orsakazt hafði af jóla-
gleðskapnum, upp til hins svala
himins, þar sem englarnir svifu.
Dynurinn frá Pey-Berland-turnin-
um hafði vakið þá. Til er sú vímá,
sem bregður skærri birtu yfir allt.
Ég var í uppnámi, ekki vegna
bernskuminninganna, heldur
vegna sjálfrar bernskunnar, sem
ennþá lifði hið innra með mér.
Mér tókst furðu auðveldlega að
gera mér grein fyrir sögu Jean de
Blaye. Sé ég fæddur skáld, fædd-
ist ég slíkur þessa nótt, að minnsta
kosti þóttist ég þá fyrst liafa upp-
götvað í mér þann hæfileika. Ég
gekk hröðum, léttum skrefum,
hálfuppnuminn í hrifningu yfir
sköpunarkrafti mínum. Ég þekkti
útlínurnar í þessari örlagasögu:
lítill drengur með stúlkulokka,
sem ber í hjarta sínu ástríðufulla,
ólma ást til móður sinnar, og síð-
an fullorðinn maðurinn, sem þó
er næstum eins og barn, sem berst
við dauðann í sjúkrahúsinu í Salg-
on.
Fyrir hugskotssjónnm mínum
endurskóp ég skóladrenginn, sem
mat orð móður sinnar sem heilög
orð. Ég sá augnaráð hans, þegar
hann komst að því, að hún gat
logið; ég setti aftur á hann klipptu
lokkana; þeir voru klipptir af, og
um leið dó út ást hans til móður-
innar . . . Hér lauk formálanum
að skáldsögu minni, og ég var nú
kominn að kjarna málsins: þetta
unga karldýr og móðir þess
standa andspænis hvort öðru. At-
burðurinn um silfurskrínið verður
aðalatriðið: Jean de Blaye hataði
hana, sem hafði fætt hann í þenn-
an heim, vegna þess, að hún hafði
reynt að kyrrsetja í honum barn-
ið, sem var ekki lengur til í honum,
reyndi að halda honum föngnum í
bernskunni, til þess að geta sjálf
liaft meira vald yfir honum. Með-
an hann var enn barn að aldri, fór
að bera á þessu, sem baráttan var
búin að breyta í liarmleik. F.rstu
vináttuböndin, fyrsta ástin, fyrsta
nóttin sem hann kom ekki he,m,
félagar sem hann gat ekki vrður-
kennt, fyrsta alvarlega afbrotið ...
Ég rankaði við mér, þegar ég
var kominn heim að útidyrunum.
Gráa dagskímu bar á svalir húss-
ins. Klukkurnar hringdu til óttu-
söngs. Þó að ég væri þreyttur og
jrráði að fá að sofna, settist ég við
borðið; kjólklæddur, með blóm í
hnappagatinu. Ég tók mér penna
í hönd og óskrifað blað, svo hrædd-
ur var ég um að gleyma þeim sýn-
um, sem ég hafði séð. Skáld var í
heiminn borið og leit oprura aug-
um yfir liina ömuilegu v.eröld.
M. B. þýddi.
LÍF og LIST
21