Birtingur - 01.06.1967, Blaðsíða 43

niður þrepin í skipulagðri fylkingu og hefja
skothríð á fólkið. Við sjáum barn skotið og
móður þess ganga með það í fanginu upp
þrepin móti hermönnunum, frávita af harmi
og reiði. Við sjáum konu með barnavagn,
myrta með köldu blóði, og í fallinu ýtir hún
við barnavagninum, sem veltur niður þrepin.
Þá, allt í einu, kemur skothríð frá herskipinu
og bindur enda á hildarleikinn. Eftir þessa
atburði kemur eins konar hlé eða milliþáttur,
sem ég ræddi um áðan. Herskipið heldur út
á hafið. Þetta er nótt eftirvæntingarinnar.
Morguninn eftir mætir það herflotadeildinni,
og árás er undirbúin. En ekkert verður úr
átökum og sjóliðar beggja skipanna sameinast
að lokum undir merki bræðralagsins. Alls
staðar heyrist hrópað: „Bræður!“
Beitiskipið Potemkin er sennilega ljós-
asta dæmið um mikilvægi myndskiptingar-
innar. Kvikmyndin er mögnuð, einkum er
það atriðið á Ódessa-þrepunum, sem sker sig
úr og beinlínis hrífur mann nauðugan, vilj-
ugan. Á seinni útgáfum myndarinnar hefur
verið sett við hana tónlist, og má deila um
það, hvort hún eigi yfirleitt rétt á sér, en alla
vega gefur hún hinu títtnefnda atriði á Ód-
essaþrepunum sterkari og magnþrungnari
blæ.
Október (frá 1927) hét næsta mynd Eisen-
steins Og var gerð í tilefni 10 ára afmælis bylt-
ingarinnar. Kvikmyndinni var fádæma vel
tekið af gagnrýnendum, og skipar hún sess
meðal klassískra kvikmynda Rússlands eins
og margar aðrar myndir Eisensteins. Hjá
Stalín sjálfum hlaut hiin ekki mikla náð, því
hann lét skera hana niður um næstum því
helming fyrir markað í Frakklandi, Eng-
landi, Þýzkalandi og Ameríku. Handritið er
gert eftir sögu John Reeds, Ten days that
shook the world. I þessari kvikmynd var
Lenín í fyrsta skipti leikinn, en einnig komu
fram í myndinni ýmsir þátttakendur atburð-
anna sjálfra.
Fjöldagönguatriðin frá atburðunum á stræt-
um Petrograd 1917 eru hápunktur myndar-
innar. Þessi atriði, sem í senn eru sannferðug
kvikmyndun á liðnum atburðum og gerð af
listrænni fágun, þykja ódauðleg í sögu kvik-
myndalistarinnar. Október hefur haft geysi-
mikil áhrif á heimildarkvikmyndagerð síðari
tíma, og hver sá, sem hefði hug á að gera
mynd um rússnesku byltinguna, hlyti að
grandskoða Október Eisensteins, og þó eink-
anlega fjöldagönguatriðin. Með þessari kvik-
mynd fann Eisenstein list sinni nýtt form, sem
sameinaði myndun sannara atburða og eigin
stílsmáta.
Áður en Eisenstein hófst handa um gerð
myndarinnar Október, byrjaði hann á kvik-
mynd, sem hann nefndi Generallínan og
BlkTINGOR
41