Birtingur - 01.06.1968, Page 69

þeir könnuðust ekki við bókina, en enginn
kannaðist við hana, ekki einu sinni sagnfræð-
ingur sem hafði skrifað langa ritgerð um
Brandes. Ég fór að halda að mig hefði dreymt
þessa bók og hún hefði í rauninni aldrei verið
skrifuð. Ég fór að efast um að nokkur slík bók
hefði verið í Alþýðubókasafninu. Ég vildi
samt ekki gefast upp við svo búið og tók að
skoða nöfnin á bókum Brandesar í Alfræði-
bókum. Það ætlaði ekki að ganga greiðlega að
hafa eitthvað upp úr því. Það var ekki fyrr en
ég hafði leitað í tveim eða þrem alfræðibókum
að ég fann þessa bók talda upp meðal verka
Brandesar. Kannski var ekki við því að búast,
að henni væri gert hátt undir höfði, hún er
líklega það bezta sem Brandes hefur skrifað.
— Allt varð lifandi fyrir mér aftur, þegar ég
hafði loks upp á bókinni eftir langa mæðu.
Merkisfólkið, sem Brandes lýsir þarna, var
komið til mín aftur eins og gamlir, elskulegir
kunningjar: franska leikkonan Sarah Bern-
hardt, franski rithöfundurinn Romain Rol-
land og landi hans Anatole France, rú-
menski rithöfundurinn Panait Istrati, franski
stjórnmálamaðurinn Jean Jaures og fleiri. Nú
vissi ég að bókin var ekki draumur minn um
Alþýðubókasafnið, heldur hafði hún í sann-
leika verið þar á sama vegg og Eimreiðin,
milli dyranna og vesturgluggans.
Ég las mikið í Eimreiðinni, einkanlega síð-
ustu árgöngunum, og kynntist þar nýjum
skáldskap, til dæmis bráðlifandi sögum eftir
Halldór nokkurn Kiljan Laxness; — Og lótus-
blómið angar, Napóleon Bónaparte. Annars
voru það ekki einvörðungu fagurbókmenntir,
sem ég lét mér detta í hug að lesa meðan ég
átti að vera að læra undir gagnfræðapróf. Ég
fann til dæmis á lestrarsalnum bók á dönsku
um einhvern leiðangur sem farinn var þvert
yfir Grænlandsjökul. Ég hef ekki hugmynd
um hvaða bók þetta hefur getað verið. Auð-
vitað misminnir mig að það hafi verið íslend-
ingur með í förinni og að það hafi lokkað mig
til að fara að pæla í gegnum bókina. Ég las
hana nú aldrei alla. Reyndar var ég áður bú-
inn að fá hugmynd um landkönnunarferðir
og hafði látið heillast af skrifum um þær. Ég
hafði lesið um eyðimerkurferðalag eftir Sven
Hedin í Dvöl (ég veit ekki lengur hver hann
var, þessi Sven Hedin) og ég hafði heyrt talað
um landkönnuði í útvarpið. Ég lilustaði mikið
á útvarpið meðan ég var í gagnfræðaskólan-
um í fallega kaupstaðnum þar sem skáldið
bjó, og ég hafði ákaflega gaman af að hlusta á
menn flytja erindi, ekki sízt Vilhjálm Þ. Gísla-
son og Sigurð Einarsson. Vilhjálmur talaði um
„bækur og menn“, en Sigurður flutti „erindi
frá útlöndum". Ég hlustaði af svo mikilli at-
hygli á erindi Sigurðar, að stundum skrifaði
ég helztu atriði þeirra á eftir. Þannig rakst ég
HIRTINGUR
67